Chiều ngày 3/7/2025, tại tỉnh Hưng Yên, Cục Môi trường thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức hội thảo “Triển khai công tác quản lý chất thải rắn sinh hoạt và thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR)” với sự tham gia của đại diện 12 tỉnh, thành phố. Hội thảo nhằm đánh giá lại những bước tiến, khó khăn và định hướng tương lai trong việc quản lý chất thải tại Việt Nam.
 |
| Ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường phát biểu khai mạc hội thảo. |
Trước khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 được ban hành, hoạt động phân loại rác ở các địa phương chỉ mang tính thử nghiệm và không đạt được kết quả khả quan do thiếu hành lang pháp lý và hướng dẫn thực hiện cụ thể. Tuy nhiên, sau luật mới, số lượng địa phương triển khai đã tăng mạnh. Đến nay, 34 tỉnh thành đã thực hiện công tác phân loại, trong đó 31 tỉnh ban hành quy định quản lý, 30 tỉnh có quy định phân loại, 4 tỉnh ban hành định mức kỹ thuật và giá dịch vụ thu gom, xử lý chất thải.
Hiện nay, cả nước có 1.548 cơ sở xử lý chất thải, tuy nhiên phần lớn vẫn dựa vào hình thức chôn lấp (chiếm 64%). Các cơ sở đốt phát điện, sản xuất phân compost, hay tái chế vẫn còn hạn chế cả về số lượng và quy mô. Điều này cho thấy cần có chiến lược cụ thể hơn để chuyển đổi mô hình xử lý rác hướng tới hiệu quả và bền vững.
Cùng với đó, cơ chế EPR đang được triển khai nhằm chuyển phần trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải về cho doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu. Đây là một hướng đi quan trọng để chia sẻ gánh nặng tài chính với Nhà nước, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp sản xuất có trách nhiệm với môi trường ngay từ khâu thiết kế và đóng gói sản phẩm.
 |
| Lãnh đạo Cục Môi trường trao đổi và lắng nghe ý kiến đóng góp của đại biểu tham gia hội thảo. |
Tại hội thảo, ông Hồ Kiên Trung – Phó Cục trưởng Cục Môi trường – khẳng định mục tiêu lớn là biến rác thải thành tài nguyên, xây dựng mô hình xử lý rác bền vững cho cả đô thị và nông thôn. Tuy nhiên, thực tế triển khai vẫn gặp nhiều vướng mắc. Các địa phương còn lúng túng trong áp dụng đơn giá dịch vụ sau phân loại; hạ tầng xử lý sau phân loại như cơ sở tái chế, phân hữu cơ gần như chưa có; và chính sách tài chính còn chưa đồng bộ giữa các vùng miền.
Đặc biệt, với những khu vực như nông thôn, miền núi, hải đảo – nơi có đặc thù riêng về địa hình và mật độ dân cư – cần có định mức và giải pháp kỹ thuật riêng biệt, thay vì áp dụng chung một quy chuẩn. Ngoài ra, sự thiếu kết nối giữa các bộ ngành cũng khiến việc triển khai chính sách trở nên chậm trễ và thiếu thống nhất.
Một điểm sáng của hội thảo là phần chia sẻ mô hình thành công từ các địa phương. Nhiều nơi đã có sáng kiến như phân loại rác tại nguồn, compost hóa rác hữu cơ quy mô nhỏ, hay sử dụng công nghệ đơn giản phù hợp với điều kiện địa phương. Đây là nguồn tài liệu quý để nhân rộng mô hình ra những địa bàn có điều kiện tương đồng.
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng tập trung góp ý cho Dự thảo Nghị định về EPR, mong muốn quy định rõ trách nhiệm của nhà sản xuất và nhập khẩu đối với rác thải sản phẩm và bao bì. Một khi hành lang pháp lý hoàn chỉnh, các doanh nghiệp sẽ phải tham gia vào quá trình xử lý rác một cách thực chất và hiệu quả hơn.
Sắp tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế EPR, hướng dẫn địa phương về quy trình phân loại – thu gom – xử lý, đồng thời phát triển hệ thống tài chính hỗ trợ tái chế. Đây là cơ sở để Việt Nam từng bước xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn, nơi chất thải không còn là gánh nặng mà trở thành nguồn tài nguyên quý giá cho phát triển.
