Hà Nội bứt phá thu ngân sách, vượt mốc 310.000 tỷ, dẫn đầu cả nước

Hà Nội tỏa sáng, bứt phá thu ngân sách

Đây là năm thứ hai liên tiếp Hà Nội vượt TP. Hồ Chí Minh để dẫn đầu thu ngân sách, điều từng là “đặc quyền” của trung tâm kinh tế phía Nam trong nhiều thập kỷ. Trong khi đó, TP. Hồ Chí Minh thu hơn 200.000 tỷ đồng, chỉ tăng nhẹ hơn 3% và đạt chưa đầy 40% kế hoạch năm, cho thấy dấu hiệu chững lại đáng lo ngại.

Sự vươn lên mạnh mẽ của Hà Nội đến từ chính sách thu hút đầu tư, sự phục hồi mạnh mẽ của doanh nghiệp ngoài quốc doanh, FDI và nguồn thu bền vững từ thuế thu nhập cá nhân. Đáng chú ý, tỷ trọng thu từ đất đã giảm, cho thấy nền kinh tế Thủ đô đang dịch chuyển theo hướng sản xuất, dịch vụ và bền vững hơn.

Hà Nội bứt phá thu ngân sách, TPHCM hụt hơi trước sáp nhập siêu tỉnh.

Năm 2024 được xem là năm cuối cùng áp dụng cơ cấu thu ngân sách theo 63 tỉnh thành. Từ 2025, với đề xuất sáp nhập 34 tỉnh, cấu trúc tài chính địa phương sẽ thay đổi sâu sắc. Trong đó, nhiều địa phương có thu ngân sách thấp sẽ sáp nhập với tỉnh có năng lực tài chính mạnh hơn.

Viễn cảnh TP. Hồ Chí Minh giành lại vị trí dẫn đầu thu ngân sách đang trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết khi thành phố này dự kiến sáp nhập với hai địa phương có tiềm lực tài chính mạnh là Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu. Tổng ngân sách của ba địa phương này trong năm 2024 đạt gần 682.000 tỷ đồng, bỏ xa Hà Nội với hơn 511.000 tỷ đồng. Nếu kịch bản sáp nhập thành hiện thực, TP. Hồ Chí Minh sẽ không chỉ tái khẳng định vai trò đầu tàu kinh tế phía Nam mà còn vượt trội về quy mô ngân sách, tạo lợi thế lớn trong phát triển hạ tầng, dịch vụ và đầu tư công.

Ở vị trí tiếp theo, Hải Phòng – nếu sáp nhập với Hải Dương – sẽ vươn lên xếp thứ ba toàn quốc với tổng thu ngân sách khoảng 148.000 tỷ đồng. Đây là một bước tiến vượt bậc cho thành phố cảng, nhờ vào sự kết hợp giữa công nghiệp, cảng biển và nền sản xuất phát triển ổn định của Hải Dương. Trong khi đó, Đồng Nai khi kết hợp với Bình Phước sẽ đạt gần 73.000 tỷ đồng thu ngân sách, vững vàng ở vị trí thứ tư, tiếp tục khẳng định tiềm năng tăng trưởng tại khu vực Đông Nam Bộ.

Việc sáp nhập không chỉ đơn thuần là thay đổi địa giới hành chính mà còn mở ra cơ hội hình thành các “siêu tỉnh” có nguồn thu vượt trội. Dự kiến sau khi tái cơ cấu, sẽ có 10 địa phương mới có quy mô ngân sách vượt ngưỡng 50.000 tỷ đồng mỗi năm. Trong danh sách này có những cái tên nổi bật như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh sau sáp nhập, Hải Phòng – Hải Dương, Đồng Nai – Bình Phước, và Thanh Hóa, một trong những tỉnh đang vươn lên mạnh mẽ ở khu vực Bắc Trung Bộ.

Ngoài ra, các địa phương như Đà Nẵng – Quảng Nam, Ninh Bình – Nam Định – Hà Nam, Quảng Ninh, Bắc Ninh – Bắc Giang và Hưng Yên – Thái Bình cũng sẽ gia nhập nhóm dẫn đầu về thu ngân sách. Đây là kết quả của sự kết hợp hài hòa giữa hạ tầng phát triển, công nghiệp năng động và lợi thế vị trí địa lý. Nếu được quản lý hiệu quả, các “siêu tỉnh” này không chỉ giúp tăng thu ngân sách mà còn tạo ra sự bứt phá về kinh tế vùng, thu hút đầu tư và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Sự kết hợp giữa các tỉnh phát triển mạnh và địa phương có quy mô nhỏ, thu thấp được kỳ vọng sẽ tạo nên các “siêu tỉnh” có sức cạnh tranh tài chính và hành chính mạnh hơn. Tuy nhiên, đi kèm với đó là hàng loạt thách thức trong phân bổ ngân sách, quản trị hành chính, và phát triển cân bằng giữa các vùng.

TPHCM hụt hơi trong công tác thu ngân sách.

Theo PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng (Đại học Kinh tế Quốc dân), việc sáp nhập có thể tạo khoảng cách phát triển rõ rệt giữa vùng trung tâm giàu và vùng sáp nhập yếu thế hơn, dẫn tới “lép vế” trong đầu tư, hạ tầng và dịch vụ công.

Ông nhấn mạnh, để tránh sự lệch pha về phát triển, cần có cơ chế điều phối ngân sách linh hoạt, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng giảm lệ thuộc vào đất đai, tài nguyên thô, đồng thời phát triển công nghiệp chế biến, công nghệ cao và kinh tế số.

Nguồn thu tăng đột biến từ tài sản công

Một lợi thế “ngầm” của việc sáp nhập là khối lượng tài sản công dôi dư sau tái cơ cấu hành chính. Theo PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng, hàng loạt trụ sở hành chính cấp tỉnh, huyện, xã – đặc biệt ở vị trí đắc địa – có thể mang lại nguồn thu khổng lồ nếu được đấu giá đúng cách.

Ông ước tính, chỉ riêng quyền sử dụng đất tại 29 trụ sở hành chính cấp tỉnh có thể đem lại dòng tiền hàng chục nghìn tỷ đồng. Nếu được quy hoạch thành khu đô thị, thương mại, khu công nghệ cao..., ngân sách cả Trung ương lẫn địa phương có thể có một “cú hích” mạnh về thu.

PGS.TS. Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế.

PGS.TS. Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế đánh giá, tăng trưởng thu ngân sách là chỉ dấu cho thấy hiệu quả bước đầu của cải cách bộ máy sau sáp nhập. “Tinh giản đầu mối, giảm chi thường xuyên và quản lý hiệu quả hơn sẽ tạo ra dư địa ngân sách mới”, ông Long nói.

Để duy trì đà tăng, ông nhấn mạnh cần mở rộng cơ sở thuế sang các lĩnh vực mới như kinh tế số, thương mại điện tử, dịch vụ công nghệ, đồng thời tăng cường thanh kiểm tra để chống thất thu, đặc biệt từ hoạt động trên nền tảng số.

Dù vị trí có thể thay đổi sau sáp nhập, Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh vẫn là hai trụ cột ngân sách quốc gia. Theo các chuyên gia, hai thành phố cần đi đầu trong cải cách thuế, hỗ trợ doanh nghiệp, thu hút đầu tư và khuyến khích khu vực tư nhân phát triển.

Đặc biệt, đầu tư công được xác định là động lực then chốt. Hà Nội đặt mục tiêu giải ngân 87.000 tỷ đồng năm 2025, tập trung cho hạ tầng giao thông, cầu và đường sắt đô thị. TP. Hồ Chí Minh cũng tăng tốc các dự án lớn để tháo gỡ điểm nghẽn phát triển vùng.

Cuộc đua thu ngân sách đang bước vào giai đoạn mới, nơi sáp nhập tỉnh thành không chỉ là hành chính, mà là bước đi chiến lược định hình lại bản đồ tài chính quốc gia. Hà Nội đang tỏa sáng, nhưng liệu TP. Hồ Chí Minh có lật ngược thế cờ sau “liên minh siêu tỉnh”? Câu trả lời sẽ dần rõ trong năm 2025 – năm bản lề của cải cách và chuyển mình toàn diện.