Đối thoại về giá điện tái tạo: Doanh nghiệp và EVN chưa tìm được tiếng nói chung

Sau khi chủ đầu tư của hơn 100 dự án năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) gửi đơn kiến nghị tập thể (trên đơn có cả chữ ký của Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và Mặt trời Bình Thuận) đến các cấp có thẩm quyền cao nhất bày tỏ lo ngại về việc khoảng hơn 13 tỷ USD của các dự án năng lượng tái tạo có nguy cơ bị hồi tố giá bán điện, trong các ngày từ 11/3 đến 17/3/2025 Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã tổ chức buổi đối thoại lần đầu với gần 80 nhà đầu tư các dự án năng lượng tái tạo trong nước.

Tại các buổi đối thoại, đại diện EVN thông báo với các chủ đầu tư việc thực hiện Nghị quyết 233/NQ-CP ngày 10/12/2024 của Chính phủ và Bảo cáo số 321/BC-BCT ngày 12/12/2024 của Bộ công thương, EVN mời các nhà đầu tư các dự án năng lượng tái tạo có "Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành" (CCA) sau ngày các Quyết định về giá FIT hết hiệu lực để thảo luận về khả năng điều chỉnh giá bán điện theo cơ chế FIT (Cơ chế áp dụng giá bán điện ưu đãi).

Đơn kiến nghị của chủ đầu tư của 60 dự án năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời)

Tại buổi đối thoại, EVN đưa ra phương án: Các dự án đang áp dụng giá bán theo FIT1(9,35 us Cont/Kwh) mà có ngày CCA sau ngày hết hiệu lực của Quyết định giá FIT1 nhưng trong hiệu lực của Quyết định giá FIT2(7.09us Cent/kwh) thì tạm điều chinh giá bán điện theo FIT2; Các dự án đang áp dụng giá FIT1 hoặc FIT2 mà có ngày CCA sau ngày Quyết định FIT2 hết hiệu lực thì áp dụng giá "các dự án chuyển tiếp"(1.184,9 đồng/Kwh).

Không đồng tình với các phương án mà đại diện EVNEPTC đưa ra, các Chủ đầu tư khẳng định: Kể từ thời điểm cuối cùng xác định dự án hoàn thành và được hưởng giá ưu đãi (FIT) là 31/10/2021, Bộ Công thương hay EVN chưa hề có bất cứ hướng dẫn hay văn bản nào quy định dự án phải có “Chấp thuận kết quả nghiệm thu” từ các cơ quan quản lý nhà nước. Mãi đến ngày 09/6/2023, tức là thời điểm tất cả các quyết định của Thủ tướng chính phủ về cơ chế khuyến khích các dự án năng lượng tái tạo đã hết hiệu lực, Bộ công thương mới ra Thông tư số 10/2023/TT-BCT về hướng dẫn các thủ tục nghiệm thu các dự án năng lượng, mới đưa vào điều kiện phải có “Chấp nhận nghiệm thu” của cơ quan quản lý nhà nước là điều kiện để xin Giấy phép hoạt động điện lực.

Các chủ đầu tư cũng cho rằng: Cho đến thời điểm này chưa có bất cứ một cơ sở pháp lí hay một văn bản quy phạm pháp luật chính thức nào quy định về việc các nhà máy có ngày Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành sau ngày Vận hành thương mại thì không được áp dụng giá ưu đãi FIT.

EVNEPTC mời các chủ đầu tư đối thoại về giá điện tái tạo

Một số chủ đầu tư viện dẫn Kết luận 1027 của Thanh tra chính phủ và Nghị quyết sô 233/NQ-CP của Chính phủ cũng chỉ đề cập: “Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với EVN rà soát, xử lí theo quy định của pháp luật đối với các dự án điện mặt trời, điện gió đã được công nhận ngày vận hành thương mại (COD) và hưởng giá FIT khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu công trình xây dựng của chủ đầu tư (CCA). Trong quá trình rà soát, nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra xem xét, xử lí theo quy định”.

Trong Thông báo số 92/TP-VPCP truyền đạt kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện Nghị quyết 233/NQ-CP cũng nêu rõ: “Nếu các dự án vi phạm do lỗi của doanh nghiệp và không đáp ứng đầy đủ điều kiện hưởng giá FIT thì không được hưởng giá FIT ưu đãi”.

Rõ ràng trong vấn đề này doanh nghiệp không hề có lỗi vì họ không được thông báo bắt buộc phải có Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành (CCA) trước ngày vận hành thương mại (COD). Ngay cả trong thủ tục để ký Hợp đồng mua bán điện với EVN thì Chứng nhận nghiệm thu hoàn thành (CCA) cũng chưa bao giờ được đề cập tới.

Các chủ đầu tư dự án khẳng định việc EVNEPTC tự đưa ra phương án áp dụng giá tạm tính là hoàn toàn vi phạm PPA (văn bản pháp luật cao nhất điều chỉnh quan hệ giữa bên mua điện và bên bán điện) đã kí với các dự án.

Cho rằng việc hồi tố giá bán điện mà EVNEPTC đưa ra là bất hợp lý và không có cơ sở, các nhà đầu tư đề nghị EVNEPTC tiếp tục phối hợp cùng với các nhà đầu tư tổ chức đối thoại với cấp quản lí cao hơn như Bộ Công Thương, Chính phủ để tìm ra giải pháp đúng đắn và làm thỏa mãn các bên trong vấn đề này trước khi vội vàng và tự động áp dụng giá tạm tính.

Ngoài ra, các chủ đầu tư còn kiến nghị: xác nhận và thi hành ngày COD đã chấp thuận ban đầu của các dự án bị ảnh hưởng; đảm bảo EVN thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ hợp đồng theo các PPA đã ký với việc thanh toán đầy đủ và đúng hạn cho các dự án bị ảnh hưởng, tránh dẫn đến kiệt quệ tài chính cho dự án; và không áp dụng hồi tố Thông tư 10/2023/TT-BCT đối với các dự án đã có COD trước thời điểm Thông tư này có hiệu lực.

EVNEPTC và đại diện EVN ghi nhận đầy đủ ý kiến của các nhà đầu tư, các bên đã lập biên bản để tiếp tục báo cáo lên cấp cao hơn hướng xử lí với vấn đề này.

Với nhu cầu tăng trưởng kinh tế 2 con số từ những năm sau, Chính phủ vẫn kêu gọi tiếp tục đầu tư vào các dự án điện tái tạo với quy mô gấp đôi hiện nay cho đến năm 2030. Nếu việc EVN đơn phương tự áp dụng giá tạm tính đối với các dự án đang thực hiện sẽ làm nản lòng nhiều nhà đầu tư trong nước và quốc tế hưởng ứng kêu gọi đầu tư vào ngành năng lượng của Việt Nam nói chung và năng lượng tái tạo nói riêng.