Chủ nhật 09/02/2025 07:57
Hotline: 024.355.63.010
Email: banbientap.dnhn@gmail.com
Thời cuộc

Đổi mới sáng tạo nhìn từ nước Mỹ

26/01/2025 07:31
Mô hình đổi mới sáng tạo của Mỹ từ lâu đã được xem là niềm tự hào của thế giới. Từ những người thợ mày mò trong gara ở Thung lũng Silicon đến các phòng thí nghiệm nghiên cứu tại các trường đại học danh tiếng, Mỹ không ngừng tạo ra các công nghệ đột phá, làm thay đổi ngành công nghiệp và biến đổi cuộc sống.

Các quốc gia có thu nhập trung bình đang tìm cách đạt đến mức thu nhập cao thường lấy cảm hứng từ mô hình đổi mới sáng tạo của Mỹ. Hiện nay, Mỹ dẫn đầu thế giới về số lượng bằng sáng chế tính trên đầu người cũng như tầm ảnh hưởng của những bằng sáng chế này. Trong Báo cáo phát triển thế giới mới nhất, ba bài học từ mô hình đổi mới sáng tạo của Mỹ đã được nhấn mạnh, có thể hữu ích cho các quốc gia có thu nhập trung bình.

Hãy suy nghĩ lớn

Đổi mới sáng tạo ngày nay không còn phụ thuộc vào những cá nhân làm việc trong gara mà được dẫn dắt bởi các công ty lớn và có uy tín. Câu chuyện truyền thống về đổi mới sáng tạo của Mỹ, từng được mô tả qua khái niệm “phá hủy sáng tạo” của Joseph Schumpeter, đã đề cao vai trò của các công ty nhỏ và nhà phát minh cá nhân trong thúc đẩy tiến bộ công nghệ. Hình ảnh người doanh nhân đơn độc trong gara với một ý tưởng cách mạng là biểu tượng của thời kỳ này.

Tuy nhiên, mô hình này đang dần lỗi thời. Hiện nay, các công ty lớn với quy mô, nguồn lực và khả năng thu hút nhân tài đã trở thành lực lượng chi phối trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo. Họ nắm vai trò chủ yếu trong việc nộp đơn xin bằng sáng chế, phản ánh sự phức tạp ngày càng tăng của công nghệ hiện đại, vốn đòi hỏi đầu tư lớn và chuyên môn cao mà các nhà phát minh cá nhân thường thiếu.

Đổi mới sáng tạo nhìn từ nước Mỹ
Ufuk Akcigit - Giáo sư Kinh tế Arnold C. Harberger, Đại học Chicago

Sự thay đổi này mang lại cả lợi ích lẫn thách thức. Các công ty lớn có khả năng đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển, thúc đẩy đổi mới nhanh chóng và mở rộng quy mô ứng dụng công nghệ. Tuy nhiên, sự tập trung quyền lực ở các công ty lớn cũng có thể cản trở cạnh tranh, gây khó khăn cho những doanh nghiệp mới gia nhập và làm chậm quá trình đổi mới toàn diện.

Thu hút và phát triển nhân tại - bất kể họ ở đâu

Mỹ đã đạt được tiến bộ lớn trong việc phát triển và khen thưởng kỹ năng cho mọi tầng lớp lao động. Khoảng một phần ba mức tăng trưởng kinh tế của Mỹ từ năm 1960 đến 2010 được cho là nhờ giảm sự phân biệt chủng tộc và giới tính trong giáo dục và thị trường lao động. Ngoài ra, các ngành công nghệ tại Mỹ, từ năm 1880 đến 1940 đã được thúc đẩy mạnh mẽ bởi các nhà phát minh là người nhập cư và xu hướng này tiếp tục diễn ra cho đến thế kỷ 21.

Đối với các quốc gia thu nhập trung bình, việc mở rộng cơ hội tiếp cận giáo dục và kỹ năng nền tảng là điều thiết yếu. Họ cần đào tạo nhiều sinh viên tốt nghiệp trung học hơn và xây dựng nguồn nhân tài sâu rộng hơn. Đồng thời, cần tạo điều kiện tốt hơn để phát huy tài năng của phụ nữ và những người từ các gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

Đổi mới sáng tạo nhìn từ nước Mỹ

Tuy nhiên, việc đầu tư vào kỹ năng nâng cao thường đòi hỏi chi phí lớn. Người lao động có kỹ năng cao tại các quốc gia thu nhập trung bình thường di cư để tìm kiếm cơ hội lớn hơn ở Tây Âu hoặc Bắc Mỹ. Dẫu vậy, sự di cư này có thể mang lại cơ hội nếu người lao động duy trì mối liên hệ với quê hương. Các quốc gia thu nhập trung bình có thể khai thác tri thức và kinh nghiệm của cộng đồng kiều bào để hỗ trợ phát triển trong nước.

Xây dựng thị trường để truyền bá đổi mới sáng tạo

Thị trường thứ cấp cho đổi mới sáng tạo, như việc bán lại hoặc cấp phép bằng sáng chế đóng vai trò không kém phần quan trọng so với hoạt động đổi mới. Tại Mỹ, từ năm 1870 đến 1910, các nhà phát minh đã tận dụng dịch vụ của hơn 500 đại lý bằng sáng chế chuyên biệt để thực hiện các giao dịch liên quan đến bằng sáng chế.

Ngược lại, tại các quốc gia có thu nhập trung bình, thị trường này vẫn còn kém phát triển. Báo cáo Phát triển thế giới chỉ ra rằng, dưới 10% công ty ở các quốc gia như Ai Cập, Ấn Độ và Tunisia sử dụng công nghệ được cấp phép. Ngay cả ở các nền kinh tế giàu có hơn như Croatia và Thổ Nhĩ Kỳ, chỉ khoảng 20% doanh nghiệp tham gia cấp phép công nghệ.

Để thúc đẩy truyền bá đổi mới sáng tạo, cần có chính sách khuyến khích cạnh tranh, bảo vệ sở hữu trí tuệ và tạo điều kiện tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp sáng tạo. Điều này bao gồm đơn giản hóa quy định, xây dựng văn hóa minh bạch và trách nhiệm giải trình, đồng thời đảm bảo sân chơi bình đẳng cho mọi doanh nghiệp.

Các quốc gia có thu nhập trung bình ngày nay phải đối mặt với những thách thức lớn hơn nhiều so với Mỹ trong quá khứ, chẳng hạn như già hóa dân số, nợ công cao và biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, với những bài học từ mô hình đổi mới sáng tạo của Mỹ và việc điều chỉnh cho phù hợp với bối cảnh địa phương vẫn nằm trong tầm tay của họ.

Ufuk Akcigit - Giáo sư Kinh tế Arnold C. Harberger, Đại học Chicago
Tin bài khác
Nâng cấp Hiệp định ATIGA tạo thuận lợi thương mại cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa

Nâng cấp Hiệp định ATIGA tạo thuận lợi thương mại cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa

Việc nâng cấp Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) sẽ tạo thuận lợi thương mại cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, giải quyết các mối quan tâm về tính bền vững và tuần hoàn, cũng như thúc đẩy thương mại kỹ thuật số.
Điều chỉnh tổng mức đầu tư Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng lên 203.231 tỷ đồng

Điều chỉnh tổng mức đầu tư Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng lên 203.231 tỷ đồng

Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đã điều chỉnh tổng mức đầu tư, tiến độ và yêu cầu vốn. Chính phủ đề nghị áp dụng chính sách đặc thù để đảm bảo tiến độ.
Năm 2024, có 5 ngân hàng Việt báo lãi trên 1 tỷ USD

Năm 2024, có 5 ngân hàng Việt báo lãi trên 1 tỷ USD

Năm 2024, với mức tăng trưởng lợi nhuận cao đã giúp nhiều ngân hàng gia nhập câu lạc bộ lãi trên 10.000 tỷ đồng, trong đó, đã có 05 ngân hàng đạt mức lãi trên 01 tỷ USD.
Standard Chartered: GDP Việt Nam năm 2025 có thể đạt 6,7%

Standard Chartered: GDP Việt Nam năm 2025 có thể đạt 6,7%

Động lực tăng trưởng GDP Việt Nam đến từ hoạt động kinh doanh gia tăng, đầu tư nước ngoài bền vững và đặc biệt là sự phục hồi của du lịch.
Có thể áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các dự án trọng điểm

Có thể áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các dự án trọng điểm

Để đạt được mục tiêu giải ngân năm 2025, Chính phủ có thể sẽ áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù cho các dự án trọng điểm và có quy mô lớn.
"Điểm danh" tỉnh, thành được giao chỉ tiêu tăng trưởng hai con số năm 2025

"Điểm danh" tỉnh, thành được giao chỉ tiêu tăng trưởng hai con số năm 2025

Trong nhóm địa phương có tốc độ tăng trưởng GRDP cao nhất, có 5 tỉnh, thành được kỳ vọng đạt mức tăng từ 12% trở lên trong năm 2025.
FAO sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam tham gia sâu hơn vào Hợp tác Nam - Nam

FAO sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam tham gia sâu hơn vào Hợp tác Nam - Nam

FAO sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam tham gia sâu hơn vào hợp tác Nam - Nam, bởi điều này không chỉ mang lại lợi ích cho Việt Nam mà còn cho các quốc gia Nam bán cầu.
Phản ứng của Mỹ trước “làn sóng” dịch chuyển ồ ạt nhà máy sang Việt Nam

Phản ứng của Mỹ trước “làn sóng” dịch chuyển ồ ạt nhà máy sang Việt Nam

Theo một khảo sát từ Jetro của Nhật Bản, khoảng 500 công ty Nhật Bản đã rời Trung Quốc, trong đó có 200 công ty chuyển sang Việt Nam, cho thấy tiềm năng lớn của nước ta trong việc thu hút đầu tư.
Việt Nam hút hơn 4,3 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài trong tháng 1/2025

Việt Nam hút hơn 4,3 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài trong tháng 1/2025

Tháng 1/2025, 282 dự án có vốn đầu tư nước ngoài mới được cấp phép với tổng vốn đăng ký đạt 1,29 tỷ USD, giảm 6,6% về số lượng dự án so với cùng kỳ năm trước.
Nhiều sản phẩm công nghiệp chủ lực tăng mạnh trong tháng đầu năm 2025

Nhiều sản phẩm công nghiệp chủ lực tăng mạnh trong tháng đầu năm 2025

Thống kê tình hình sản xuất công nghiệp tháng đầu năm, một số sản phẩm công nghiệp chủ lực tăng cao so với cùng kỳ năm trước: Ô tô tăng 60,7%; tivi tăng 50,1%.
Xuất nhập khẩu giảm nhẹ, xuất siêu 3,03 tỷ USD trong tháng 1/2025

Xuất nhập khẩu giảm nhẹ, xuất siêu 3,03 tỷ USD trong tháng 1/2025

Xu hướng xuất nhập khẩu tiếp tục được thúc đẩy bởi nhu cầu cao từ các thị trường chủ lực, trong khi các doanh nghiệp đang chủ động thích ứng với các yêu cầu mới.
Chính sách linh hoạt đối phó với nguy cơ chiến tranh thương mại

Chính sách linh hoạt đối phó với nguy cơ chiến tranh thương mại

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cảnh báo rằng doanh nghiệp xuất khẩu có thể đối mặt với nguy cơ bị tác động mạnh bởi chính sách thuế quan của Mỹ.
Xuất khẩu Việt Nam năm 2025 đối mặt nguy cơ thương chiến toàn cầu

Xuất khẩu Việt Nam năm 2025 đối mặt nguy cơ thương chiến toàn cầu

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành theo dõi sát diễn biến thị trường, phân tích kỹ lưỡng để có biện pháp ứng phó kịp thời, hạn chế thấp nhất tác động tiêu cực từ những biến động của thương mại thế giới.
Lợi thế thị trường Việt Nam: Cơ hội đầu tư trong bối cảnh mới

Lợi thế thị trường Việt Nam: Cơ hội đầu tư trong bối cảnh mới

Cân bằng lợi ích, phấn đấu tăng trưởng GDP 7,5%, tăng cường hợp tác quốc tế, thúc đẩy đổi mới công nghệ, xây dựng chính sách đối ngoại phù hợp… sẽ là “chìa khóa” để quốc gia cũng như các doanh nghiệp vượt qua thách thức, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển ổn định lâu dài trong bối cảnh thương mại toàn cầu nhiều biến động.
Thủ tướng: Chuẩn bị cho khả năng chiến tranh thương mại thế giới trong năm nay

Thủ tướng: Chuẩn bị cho khả năng chiến tranh thương mại thế giới trong năm nay

Sáng 5/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 1/2025, thảo luận về nhiều nội dung quan trọng như việc chuẩn bị cho khả năng xảy ra chiến tranh thương mại trên thế giới, tình hình thế giới diễn biến khó lường, việc giao chỉ tiêu tăng trưởng giao từng địa phương…