Điểm lại 10 sự kiện chứng khoán nổi bật trong năm 2020

DNHN - Bất chấp dịch COVID-19 bùng phát, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đã có sự phục hồi, tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2020.

Năm 2020 là một năm đặc biệt khi thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng phải đối mặt với những khó khăn, thách thức do đại dịch Covid-19. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, sự đồng lòng của toàn bộ hệ thống chính trị, Việt Nam thực hiện được mục tiêu kép là kiểm soát tốt sự lây lan của dịch, đồng thời vẫn phát triển kinh tế. Cùng với đó, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đã có sự phục hồi, tăng trưởng mạnh mẽ. 

Mới đây, Câu lạc bộ Nhà báo chứng khoán (SJCV) tổ chức công bố 10 sự kiện chứng khoán nổi bật năm 2020. Đây là sự kiện thường niên được SJCV khởi xướng và công bố từ năm 2007 đến nay.

1. TTCK Việt Nam phục hồi ngoạn mục bất chấp dịch COVID-19

VN Index trong tháng 3.2020 từng sụt giảm 33,51% xuống mức thấp nhất trong vòng 3 năm. Tuy nhiên cùng với khả năng kiểm soát dịch bệnh thành công, TTCK Việt Nam đã phục hồi nhanh chóng trong 9 tháng còn lại của năm 2020 với mức tăng trưởng gần 60% kể từ đáy.

Đây là diễn biến phục hồi ngoạn mục bất chấp các rủi ro dịch bệnh. Thị trường Việt Nam cũng xác lập kỷ lục 2 tháng liên tiếp khi có mức tăng trưởng mạnh nhất thế giới.

2.Số lượng nhà đầu tư mới tham gia TTCK cao kỷ lục

Với mức độ phục hồi mạnh mẽ của TTCK và lãi suất duy trì thấp kỷ lục, dòng tiền đã chảy mạnh vào kênh đầu tư chứng khoán. Thị trường ghi nhận quy mô tham gia của nhà đầu tư mới cao chưa từng thấy trong lịch sử.

Tính đến hết tháng 11-2020, tổng số tài khoản mở mới trong năm đạt 332.886 tài khoản, trong đó nhà đầu tư cá nhân trong nước mở mới 329.452 tài khoản.

Sự tham gia mạnh mẽ của các nhà đầu tư mới cũng đẩy thanh khoản thị trường tăng lên ngưỡng kỷ lục với phiên giao dịch đạt gần 23.562 tỷ đồng hai sàn ngày 15-6-2020. Giá trị khớp lệnh cũng liên tục đạt hơn 10.000 tỷ đồng/phiên trong tháng 12-2020. 

3.Tiếp tục bùng nổ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ

Theo số liệu từ HNX, tính đến hết tháng 11/2020, trên thị trường đã có 2.311 đợt đăng ký phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, trong đó có 1.970 đợt phát hành thành công với tổng giá trị phát hành thành công đạt 348.400 tỷ đồng, chiếm 68,5% tổng giá trị đăng ký. Kỳ hạn phát hành bình quân là 4,07 năm. Số doanh nghiệp phát hành thành công là 237 doanh nghiệp, trong đó có 3 doanh nghiệp đã phát hành thành công 185 triệu USD trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế.

Như vậy, dù mới 11 tháng, nhưng tổng tượng phát hành thành công trái phiếu doanh nghiệp đã tăng tới gần 25% so với cả năm năm 2019.

4.Chứng khoán Việt Nam vươn lên thị phần số 1 trong nhóm thị trường cận biên của MSCI

Từ đầu tháng 12/2020, TTCK Việt Nam chính thức trở thành thị trường có tỷ trọng lớn nhất trong rổ các thị trường cân biên theo hệ thống phân loại của MSCI. Có được điều này là do thị trường Kuwait được nâng hạng lên nhóm “mới nổi”. Theo lộ trình tăng tỷ trọng, thị trường Việt Nam cuối năm 2020 sẽ đạt 15,76%, lớn nhất trong nhóm các thị trường cận biên của MSCI. Đến hết năm 2021, tỷ trọng của thị trường Việt Nam sẽ đạt 28,76%.

5. Yêu cầu tổ chức khai và nộp thuế thay cho cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán làm nóng thị trường

Theo Nghị định 126/2020/NĐ-CP (quy định chi tiết thi hành Luật Quản lý thuế có hiệu lực từ ngày 5-12-2020), tổ chức sẽ phải khai thuế thay và nộp thuế thay cho: cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán; cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán; cá nhân được ghi nhận phần vốn tăng thêm do lợi tức ghi tăng vốn; cá nhân góp vốn bằng bất động sản, phần vốn góp, chứng khoán.

So với quy định trước, Nghị định số 126/2020/NĐ-CP không thay đổi về chính sách thuế mà chỉ thay đổi chủ thể khai và nộp thuế thu nhập cá nhân.

Quy định này đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi từ nhà đầu tư trên thị trường khi cho rằng, việc đánh thuế đối với cổ tức, cổ phiếu thưởng là chưa đúng bản chất vì khi cổ tức bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng chưa phải là một khoản đầu tư sinh lời.

Bên cạnh đó, các công ty chứng khoán cũng vướng mắc trong việc ghi nhận thông tin số lượng chứng khoán có được từ việc chia thưởng hay trả cổ tức bằng cổ phiếu, trong khi thời gian có hiệu lực của quy định này rất gấp.

6. Bùng nổ dòng vốn ETF nội

Năm 2020 chứng kiến sự ra đời của hàng loạt quỹ dạng này như các quỹ: ETF MAFM VN30, ETF SSIAM VN30, ETF SSIAM VNFIN LEAD, ETF VFMVN DIAMOND, ETF VINACAPITAL VN100. Các quỹ ETF nội mới ra đời nhưng đã nhanh chóng thu hút được hàng ngàn tỉ đồng. Đơn cử quỹ ETF VFMVN Diamond khi mới IPO hồi tháng 5.2020 với hơn 100 tỉ đồng thì đến cuối năm, quy mô quỹ đã đạt hơn 4.000 tỉ đồng.

7. Quốc hội đồng ý “giải cứu” Vietnam Airlines

Ngày 17-11-2020 với đa số phiếu thuận, Quốc hội đã nhất trí với đề nghị của Chính phủ về các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho Tổng Công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) - một doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa đang niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán bị ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. 

Theo đó, Quốc hội cho phép Ngân hàng Nhà nước tái cấp vốn và gia hạn không quá hai lần cho tổ chức tín dụng để cho Vietnam Airlines vay 4.000 tỷ đồng với lãi suất ưu đãi 4%/năm phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Đồng thời, Vietnam Airlines được phép chào bán thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ thêm 8.000 tỷ đồng.

Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ giao Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) thay mặt Chính phủ đầu tư mua cổ phiếu tại Vietnam Airlines thuộc quyền mua cổ phần của cổ đông nhà nước.

8. Thị trường phái sinh tăng trưởng kỷ lục

Sau 4 năm vận hành, TTCK phái sinh đã có bước tăng trưởng vượt bậc. Biến động mạnh mẽ của TTCK cơ sở dưới ảnh hưởng của dịch COVID-19 đã làm nổi bật vai trò phòng vệ của thị trường phái sinh. Nhà đầu tư thay vì phải bán tháo cổ phiếu đã sử dụng hợp đồng tương lai chỉ số VN30 Index làm công cụ phòng vệ danh mục, đồng thời thị trường giảm mạnh cũng tạo điều kiện cho hoạt động đầu cơ giá xuống trên thị trường này.

9.Hoàn thiện các văn bản hướng dẫn Luật Chứng khoán

Trên nền tảng Luật Chứng khoán 2019 đã được Quốc hội thông qua, trong năm 2020, cơ quan quản lý đã khẩn trương hoàn thiện một văn bản hướng dẫn luật để kịp thời thực thi từ ngày 1/1/2021.

Cùng với các luật mới là Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp, hệ thống văn bản pháp lý về chứng khoán kỳ vọng sẽ góp phần cải thiện chất lượng hàng hóa, chất lượng các doanh nghiệp trên TTCK, thu hút vốn đầu tư của nhà đầu tư trong và ngoài nước; nâng cao năng lực, chất lượng hoạt động của các chủ thể tham gia thị trường, tăng tính công khai, minh bạch, bảo đảm cho thị trường hoạt động bền vững, an toàn, chuyên nghiệp, hiện đại. Đồng thời, luật còn tạo cơ sở để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, giám sát và cưỡng chế thực thi, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, tăng niềm tin của thị trường.

10. Dấu ấn 20 năm khai mở TTCK Việt Nam

Năm 2020, TTCK Việt ghi dấu mốc lịch sử khi tròn 20 năm mở cửa hoạt động.

Khai trương thị trường ngày 20-7-2000 chỉ với 2 loại cổ phiếu, 6 công ty chứng khoán và vài nghìn nhà đầu tư, sau 20 năm, Việt Nam có TTCK quy mô vốn hóa gần 200 tỷ USD, gần 30 doanh nghiệp niêm yết có vốn hóa trên 1 tỷ USD, với đầy đủ các cấu phần thị trường và các sản phẩm đầu tư đa dạng, thu hút trên 2,7 triệu nhà đầu tư mở tài khoản.

Khung pháp lý trên TTCK được hoàn thiện liên tục trong 20 năm qua với ba thế hệ Luật Chứng khoán.

Luật Chứng khoán mới sẽ có hiệu lực từ 1-1-2021 sẽ tạo nền tảng pháp lý minh bạch, tiên tiến, thúc TTCK phát triển và hội nhập.

Sở Giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh (HOSE) - nơi đầu tiên khai mở giao dịch chứng khoán tại Việt Nam - dấu son 20 năm còn được ghi nhận bằng việc trên 80% công ty niêm yết đã thực hiện tăng vốn điều lệ sau khi niêm yết.

Trong đó, một số công ty có mức tăng vốn điều lệ cao như CTCP Vincom (mã VIC) 43 lần, Ngân hàng Ngoại ThươngViệt Nam (mã VCB) 33 lần, CTCP Cơ điện lạnh (mã REE) 21 lần, CTCP Sữa Việt Nam (mã VNM) 11 lần.

Tổng giá trị huy động thông qua phát hành thêm trên thị trường cổ phiếu kể từ năm 2000 đến nay ước đạt hơn 295.000 tỷ đồng với 834 đợt phát hành. Trong đó, giai đoạn tái cấu trúc nền kinh tế 2010-2015 có huy động tăng hơn 5 lần so với giai đoạn 2004-2009.

Ly Nguyễn