Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đã đưa ra đề xuất mở rộng phạm vi đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp trong dự thảo Luật Việc làm sửa đổi, hiện đang được Bộ Tư pháp thẩm tra. Theo đề xuất, lao động có hợp đồng từ một tháng trở lên, kể cả làm việc không trọn thời gian, có mức thu nhập ổn định và thường xuyên, có thể được tham gia bảo hiểm thất nghiệp.
Cụ thể, ngoài các đối tượng đã được quy định trong Luật Việc làm hiện hành, dự thảo mới còn bổ sung thêm người lao động có hợp đồng lao động xác định thời hạn từ một tháng trở lên, kể cả người lao động làm việc không trọn thời gian nhưng có thu nhập hàng tháng đạt hoặc cao hơn mức lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Hiện nay, mức lương này dao động từ 3,45 triệu đến 4,96 triệu đồng tùy theo vùng.
Ngoài ra, dự thảo cũng đề xuất bao gồm các đối tượng quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người điều hành hợp tác xã có hưởng lương và tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc trong diện đóng bảo hiểm thất nghiệp. Chính phủ sẽ bổ sung các nhóm có thu nhập ổn định và thường xuyên theo từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội.
Theo quy định hiện hành, bảo hiểm thất nghiệp áp dụng cho lao động có hợp đồng từ ba tháng trở lên, bao gồm hợp đồng xác định và không xác định thời hạn, hợp đồng theo mùa vụ hoặc công việc cụ thể có thời hạn từ ba tháng đến dưới 12 tháng. Người sử dụng lao động phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp bao gồm các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình và hộ kinh doanh.
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội lý giải rằng việc mở rộng đối tượng đóng bảo hiểm thất nghiệp nhằm chủ động phòng ngừa và giảm thiểu tình trạng thất nghiệp, phát triển thị trường lao động và bảo đảm an sinh xã hội. Việc này cũng giúp tăng cường mạng lưới an sinh và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Thông qua Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, người sử dụng lao động sẽ được hỗ trợ kinh phí đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho người lao động, góp phần tăng năng suất lao động và thúc đẩy chuyển đổi cơ cấu, công nghệ.
Mở rộng đối tượng đóng bảo hiểm thất nghiệp sẽ giúp người lao động có hợp đồng từ 1-3 tháng, quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, và quản lý hợp tác xã được hưởng các chế độ khi mất việc làm, đồng thời được tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí, và tham gia các khóa đào tạo, nâng cao trình độ.
Luật Việc làm hiện hành, có hiệu lực từ ngày 1/1/2015, đã tồn tại gần một thập kỷ, nhưng theo cơ quan soạn thảo, hệ thống bảo hiểm thất nghiệp hiện nay chưa bao phủ hết các quan hệ lao động, đặc biệt là những lao động có hợp đồng ngắn hạn từ 1-3 tháng, trong khi đây lại là nhóm có nguy cơ mất việc cao. Hiện tại, chính sách bảo hiểm thất nghiệp chưa thực sự gắn liền với thị trường lao động và còn nặng về giải quyết trợ cấp thay vì các biện pháp phòng ngừa thất nghiệp.
Trong giai đoạn từ 2015-2023, trung bình mỗi năm có 826.000 người nhận trợ cấp thất nghiệp, với đỉnh điểm là hơn một triệu người vào năm 2020. Tổng chi trợ cấp thất nghiệp hàng năm trung bình khoảng 10.000 tỷ đồng. Dự thảo sửa đổi Luật Việc làm dự kiến sẽ giảm số lượng người nhận trợ cấp thất nghiệp khoảng 150.000 người mỗi năm.
Dự thảo Luật Việc làm sửa đổi dự kiến sẽ được trình Quốc hội xem xét trong kỳ họp thứ 8, diễn ra vào tháng 10/2024.
An Thảo