 |
| Những cuộn rơm đã cuốn thành cuộn ở huyện Long Phú, tỉnh Sóc Trăng, chờ thương lái đến thu mua. (Ảnh: Tuấn Phi) |
Việt Nam đang sở hữu nguồn tài nguyên sinh khối phong phú từ nông nghiệp và chế biến gỗ, một lợi thế lớn để phát triển năng lượng tái tạo. Với sản lượng lúa gạo dồi dào, đi cùng các loại cây trồng khác, sinh khối từ rơm rạ, bã mía và phế phẩm nông nghiệp có thể trở thành nguồn năng lượng quan trọng, góp phần giảm thiểu phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Theo Hiệp hội Năng lượng Việt Nam, đến năm 2030, sản lượng năng lượng sinh khối từ gỗ củi có thể đạt 14,6 triệu tấn dầu quy đổi, trong khi phế thải từ nông nghiệp có thể đóng góp tới 20,6 triệu tấn dầu quy đổi. Ngoài ra, rác thải đô thị cũng mang lại khoảng 1,5 triệu tấn dầu quy đổi. Trong đó, Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực có tiềm năng lớn nhất, chiếm 33,4% tổng nguồn năng lượng sinh khối cả nước, tiếp theo là Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung.
Trước đây, năng lượng sinh khối chủ yếu được khai thác ở quy mô nhỏ, phục vụ sinh hoạt hàng ngày như đun nấu và chiếu sáng tại các hộ gia đình. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp bắt đầu nhìn nhận đây là một giải pháp năng lượng khả thi, có thể ứng dụng vào sản xuất công nghiệp. Việc tận dụng sinh khối không chỉ giúp giảm thiểu lượng phế thải mà còn đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam.
 |
| Nghi thức động thổ công trình nhà máy nhiên liệu sinh khối Erex Sakura Tuyên Quang. (Ảnh: Quang Cường) |
Một minh chứng rõ nét là dự án Nhà máy nhiên liệu sinh khối Erex Sakura tại Tuyên Quang. Dự án này được UBND tỉnh Tuyên Quang và Công ty cổ phần Erex (Nhật Bản) phối hợp khởi công vào tháng 3/2024, với tổng vốn đầu tư hơn 478,8 tỷ đồng (tương đương 20,4 triệu USD). Trên diện tích 3,3 ha, nhà máy có công suất thiết kế 150.000 tấn viên nén sinh khối và 150.000 tấn dăm gỗ mỗi năm. Theo kế hoạch, nhà máy sẽ đi vào hoạt động năm 2025, cung cấp nguyên liệu đốt cho nhiều ngành công nghiệp như nhiệt điện, lò sưởi, hệ thống xông hơi, và sấy thực phẩm gia súc.
Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Erex, ông Honna Hitoshi, khẳng định nhờ sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, dự án đã nhận được chứng nhận đầu tư nhanh chóng và có thể triển khai thuận lợi. Việc xây dựng nhà máy viên nén sinh khối không chỉ tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có mà còn giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu giảm phát thải ròng, đồng thời đảm bảo nguồn cung điện ổn định cho nền kinh tế.
Không chỉ các doanh nghiệp nước ngoài, nhiều doanh nghiệp trong nước cũng đang tích cực đẩy mạnh các giải pháp sử dụng năng lượng tái tạo.
Công ty cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam là một trong những doanh nghiệp tiên phong trong việc áp dụng công nghệ mới để giảm tác động đến môi trường.
Tổng Giám đốc C.P. Việt Nam, ông Pawalit Ua Amornwanit, cho biết doanh nghiệp đang nỗ lực trở thành một mô hình xanh với chiến lược phát triển bền vững, kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. C.P. Việt Nam đã nâng tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo lên đáng kể, trong đó có năng lượng sinh khối, khí sinh học và điện mặt trời. Đồng thời, công ty còn áp dụng các công nghệ đổi mới để tiết kiệm năng lượng và xây dựng mô hình kinh tế tuần hoàn, hướng đến mục tiêu không phát thải vào năm 2050. Hiện tại, năng lượng tái tạo đã chiếm tới 38% tổng lượng năng lượng sử dụng của doanh nghiệp.
 |
| Sản xuất viên gỗ nén năng lượng tại Nhà máy viên năng lượng Cam Lộ thuộc Công ty Cổ phần Tổng Công ty Thương mại Quảng Trị. (Ảnh: Hồ Cầu) |
Có thể thấy, năng lượng sinh khối không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn giúp giảm thiểu phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường. Việc ứng dụng công nghệ khí hóa sinh khối trong chế biến nông-lâm sản không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, dù tiềm năng lớn, ngành năng lượng sinh khối vẫn chưa phát triển tương xứng với lợi thế sẵn có.
Một trong những rào cản lớn là sự thiếu hụt mô hình công nghệ phù hợp với điều kiện tài chính và hạ tầng của các địa phương. Bên cạnh đó, hệ thống thu mua nguyên liệu sinh khối chưa hoàn thiện, khiến việc khai thác gặp nhiều khó khăn. Chưa kể, nhiều doanh nghiệp vẫn e dè do chưa có chính sách hỗ trợ đủ mạnh để khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực này.
Để ngành năng lượng sinh khối thực sự phát triển, cần có sự vào cuộc của Nhà nước với các chính sách đồng bộ và dài hạn. Việc xây dựng hệ thống thu gom, chế biến nguyên liệu sinh khối sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn cung. Đồng thời, cần có các cơ chế ưu đãi về thuế và tài chính để thu hút đầu tư. Ngoài ra, đào tạo nhân lực và nâng cao nhận thức về lợi ích của năng lượng sinh khối cũng là yếu tố quan trọng giúp ngành này phát triển bền vững.
 |
| Dự án Nhà máy điện sinh khối Hậu Giang. (Ảnh: Nguyễn Hằng) |
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để biến năng lượng sinh khối thành một ngành công nghiệp chủ lực. Nếu có sự hỗ trợ đúng mức từ chính sách và sự đầu tư mạnh mẽ từ doanh nghiệp, năng lượng sinh khối hoàn toàn có thể trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển xanh của đất nước.
