Đắk Lắk và bài học từ miền Tây: Định hướng canh tác sầu riêng bền vững

Theo đó, hai nội dung quan trọng ở văn bản hợp tác của Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk và Viện Khoa học kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên, là xây dựng bộ tiêu chuẩn kỹ thuật cơ sở cho ngành hàng sầu riêng, và xác định các gói giải pháp kỹ thuật phù hợp với sầu riêng ở các vùng sinh thái khác nhau tại địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

Đặt rõ tiêu chuẩn để đầu tư

Đắk Lắk chú ý giám sát chất lượng và độ an toàn thực phẩm ở sầu riêng xuất khẩu.

Ông Vũ Đức Côn, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk biểu đạt, không phải đến lúc này, yêu cầu cập nhật các kiến thức, giải pháp khoa học mới vào quy trình canh tác, trồng trọt của người nông dân mới được đặt ra. Nhất là với các loại nông sản đặc thù, có giá trị xuất khẩu cao như cafe, sầu riêng…, đặc tính thời vụ, khí hậu, tiêu chuẩn địa hình, địa chất… luôn là những tiêu chuẩn quan trọng để kết quả canh tác đạt mong muốn. Bất kỳ một cây giống, chủng loại nông sản nào, cũng cần được cải tiến luôn luôn, phải tuân thủ những tiêu chí khoa học canh tác nhất định, mới đảm bảo được tính đồng bộ, đồng đều về hình thức và chất lượng. Càng thực hành quốc tế hóa được các bộ tiêu chí chất lượng thu hoạch qua quy trình canh tác, xây dựng vùng chuyên canh có mã vùng chuẩn hóa, thì cơ hội xuất khẩu nông sản giá trị cao càng nhiều.

Do đó, để các mã hàng sầu riêng xuất khẩu được thị trường chấp nhận, những vùng canh tác chuyên canh, diện tích lớn, sản lượng lớn như Đắk Lắk phải tổ chức nghiêm túc các cơ chế, hệ thống quản lý, giám sát, hỗ trợ canh tác từ góc độ ứng dụng khoa học tiến bộ, giúp người nông dân nắm bắt kịp thời các thay đổi cần thiết và tự giác tuân thủ các giải pháp kỹ thuật tốt hơn. Người nông dân tham gia vào các chuỗi cung ứng sản xuất cần biết ứng dụng khoa học kỹ thuật, nắm bắt các kiến thức mới, thay vì chỉ canh tác với kinh nghiệm truyền miệng bao đời.

Điều này, thực tế lâu nay không được chính các cấp quản lý coi trọng, đa số chỉ dựa vào các yêu cầu quản lý hành chính, thủ tục Nhà nước để thực thi. Thậm chí một số tiêu chuẩn hàng hóa quốc tế, đã được các nước tuân thủ từ lâu, đơn cử về dư lượng kim loại nặng trong thực phẩm rau củ, nhưng chưa được các cấp quản lý cập nhật, yêu cầu thực hiện quản lý kiểm soát. Cho nên, khi một tiêu chuẩn nào đó bị đối tác phát giác và đề nghị chấn chỉnh, sẽ xảy ra hàng loạt sự cố, vấn đề dồn ứ hư hỏng hàng hóa, nảy sinh những dư luận tiêu cực về quan hệ thương mại…

Theo ông Côn, để chấm dứt tình trạng đó, nhất là nhằm thúc đẩy tốt hơn định hướng đầu tư, canh tác đảm bảo các yêu cầu chất lượng bền vững, các loại nông sản xuất khẩu cần phải định rõ các tiêu chuẩn hơn nữa. Các quy trình canh tác, sản xuất phải được đánh giá, phân tích lại để bảo đảm yêu cầu chất lượng tốt nhất sau thu hoạch.

Ông Phan Việt Hà, Phó giám đốc phụ trách Viện Khoa học kỹ thuật nhấn mạnh, đây là những “đề bài” cơ sở để tổ chức nghiên cứu này mở rộng phạm vi theo dõi, triển khai cho các vùng sầu riêng khác nhau trong cả nước, đảm bảo tính ổn định về chất lượng hàng hóa xuất khẩu trong thời gian tới, xúc tiến cho các tổ chức mạnh dạn đầu tư.

Nông dân tập kết sầu riêng sau thu hoạch kèm nỗi lo không đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu.

Truyền thông minh bạch, sản xuất chất lượng

Các chuyên gia tư vấn đề nghị, những tổ chức khoa học vào cuộc cùng các hiệp hội, cơ quan quản lý để xác định rõ những bộ tiêu chí về chất lượng cho các mặt hàng hóa nông sản, là đòi hỏi phải làm ngay. Thực tế thời gian qua, đã có quá nhiều nông dân vùng miền Tây Nam bộ bị tổn thất nặng nề vì sản phẩm làm ra không xuất khẩu được, mà ngay cả việc tiêu thụ nội địa cũng cần hạn chế khi dư lượng các chất cấm trong sản phẩm còn quá cao. Tư duy canh tác tùy tiện, kinh nghiệm hóa… cũng là một tác nhân làm hạn chế năng lực xuất khẩu ở người nông dân, cần mau chóng cải sửa vấn đề này. Do đó, những phương án hợp tác như Đắk Lắk đang làm, định hình những bộ tiêu chuẩn kỹ thuật cơ sở cho ngành hàng sầu riêng, đưa ra những gói giải pháp cụ thể, phù hợp với từng vùng canh tác, hứa hẹn sẽ mang lại những giá trị to lớn và thực tiễn cho hướng chuyên canh xuất khẩu nông sản cả nước.

Đồng thời, các nhà nghiên cứu còn đề nghị, trong quá trình đánh giá, đưa ra các bộ tiêu chí và giải pháp kỹ thuật, các bên tham gia cần quan tâm vào hiệu quả truyền thông thông tin. Các bên hợp tác phải nên thường xuyên tổ chức các hội thảo, tập huấn và thực hành chuyển giao công nghệ sản xuất sầu riêng bền vững trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk cũng như các vùng mở rộng khác. Các bên phải có kế hoạch xây dựng hệ thống truyền thông, thông tin về xuất khẩu sầu riêng, đưa ra các thông tin minh bạch cho cộng đồng nắm bắt rõ đòi hỏi thay đổi mới về canh tác phát triển.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk qua trao đổi mới đây, cũng đề nghị Hiệp hội Sầu riêng địa phương chọn 10 – 15 doanh nghiệp tiêu biểu tham gia vào lộ trình xây dựng chuỗi giá trị sầu riêng bền vững ở Đắk Lắk. Sở sẽ thành lập tổ công tác chuyên ngành làm việc với các cấp địa phương cơ sở để bàn công tác xây dựng chuỗi canh tác, cũng như nghiên cứu các chính sách hỗ trợ, tham mưu UBND tỉnh ban hành.

Đồng thời, sở sẽ kiến nghị đẩy mạnh công tác truyền thông về các quy định chất lượng an toàn từ nước nhập khẩu; các quy trình thu mua, kiểm soát sầu riêng… để nông dân, thương lái, doanh nghiệp nắm rõ; cũng như công bố các kết quả xây dựng địa bàn tỉnh Đắk Lắk thành vùng chuyên canh sầu riêng an toàn, chất lượng cao của cả nước.

Tổng hòa những phương án hợp tác và nhận trách nhiệm tham gia đó, Đắk Lắk và Tây Nguyên hy vọng thực thi hiệu quả định hướng canh tác sầu riêng bền vững trong thời gian tới, mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu hơn!