TP. Hồ Chí Minh hiện có hơn 1.000 doanh nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm nhưng cũng là nơi chứng kiến nhiều vụ việc gây tổn hại niềm tin thị trường. Từ các nền tảng mạng xã hội đến chợ truyền thống và siêu thị hiện đại, người tiêu dùng ngày càng đối mặt với tình trạng quảng bá sai sự thật, sản phẩm không rõ nguồn gốc, thậm chí chứa chất cấm.
 |
| Bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh phát biểu khai mạc hội thảo |
Phát biểu khai mạc, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP. Hồ Chí Minh - nhấn mạnh: “Trong bối cảnh mạng xã hội phát triển vượt bậc, truyền thông đã trở thành con dao hai lưỡi với ngành thực phẩm. Nhiều vụ việc quảng cáo sai sự thật, phát ngôn thiếu trách nhiệm từ KOL/KOC, cùng thông tin thất thiệt lan truyền chóng mặt, không chỉ ảnh hưởng đến danh tiếng doanh nghiệp mà còn gây hoang mang cho người tiêu dùng và làm tổn hại uy tín toàn ngành”.
Thạc sĩ Nguyễn Minh Hương – CEO Golden Communication Group chia sẻ, đa số các doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa quan tâm và chỉ tập trung vào kinh doanh.
 |
| Thạc sĩ Nguyễn Minh Hương – CEO Golden Communication Group (thứ hai bên trái) |
Báo cáo năm 2024 của McKinsey & Company, nếu doanh nghiệp nào có hệ thống truyền thông bền vững thì tăng trưởng doanh số trung bình 12 – 18%, cao hơn 6% so với các công ty không có bộ phận này. 80% người tiêu dùng họ sẵn sàng giới thiệu những công ty có thông tin minh bạch và chất lượng đáng tin cậy. cho những người khác. Nếu chúng ta làm truyền thông bền vững, minh bạch đúng sự thật và một cách chuyên nghiệp thì lợi ích sẽ liên quan trực tiếp đến việc kinh doanh. Chứ không phải những câu hỏi doanh nghiệp hay hỏi: Đầu tư làm truyền thông thì tôi được cái gì? Tôi có bán được hàng hay không?
Theo nghiên cứu của tập đoàn: Có 86% doanh nghiệp ngành F&B gặp khủng hoảng về ngành truyền thông nhưng chỉ có 25% doanh nghiệp biết cách xử lý. Bà Hương cho biết, điều này rất nguy hại vì khi xảy ra khủng hoảng doanh nghiệp mất đi khủng hoảng khoảng từ 15 – 18% và có thể lên tới 50 – 60%, có rất nhiều doanh nghiệp bị đóng cửa, phá sản sau khi gặp khủng hoảng.
Một minh chứng cho thấy, nếu doanh nghiệp chủ động xây dựng được các phương án dự phòng để xử lý khủng hoảng như các chứng nhận, tiêu chuẩn của các tổ chức uy tín trên thế giới thì khi gặp khủng hoảng xử lý rất nhanh.
Ông Phan Minh Thông – Tổng Giám đốc Công ty CP Phúc Sinh chia sẻ về chính case study của doanh nghiệp mình: Khủng hoảng truyền thông 10 năm trước, công ty ông bị hiểu nhầm về chất lượng do trùng tên tiếng anh với công ty khác và ngay lập tức bị báo chí đăng tải. Sau đó Phúc Sinh đã trưng ra các giấy chứng nhận tiêu chuẩn của châu Âu cấp phép và gửi lên khiếu nại đến Tây Ban Nha, đồng thời ra thông cáo báo chí mạnh mẽ chứng minh mình minh bạch và không có lô xuất khẩu nào kém chất lượng. Sau đó chính Tây Ban Nha đã gửi lời xin lỗi và trong các cuộc hội nghị sau này họ lên tiếng xin lỗi Phúc Sinh, vì thế công ty lại nhận được nhiều hiệu ứng ngược và có nhiều khách hàng hơn.
Ông Thông chia sẻ, muốn vậy doanh nghiệp trước hết phải làm chuẩn, minh bạch ngay từ đầu. Để vào được thị trường châu Âu, công ty phải đạt các chỉ tiêu cao nhất, phải chứng minh được vùng trồng, truy xuất được nguồn gốc. Vấn đề an toàn thực phẩm không chỉ là yêu cầu bắt buộc về pháp lý, mà còn là yếu tố sống còn đối với uy tín và sự tồn tại của doanh nghiệp. Những thông tin sai lệch nếu không được kiểm soát kịp thời sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh doanh nghiệp và niềm tin của khách hàng. Nếu doanh nghiệp biết ứng xử minh bạch, đưa ra bằng chứng rõ ràng, đó không chỉ là cách hóa giải vấn đề mà còn là cơ hội để khẳng định lại uy tín thương hiệu.
Đạo đức trong kinh doanh quyết định sản phẩm chất lượng
Ông Nguyễn Nguyên Phương – Phó Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh chia sẻ về sự minh bạch trong sản xuất của doanh nghiệp. Ông đưa ra góc nhìn thực tế hiện nay, khi cơ quan này bảo vệ người dân bằng cách đồng hành cùng hệ thống siêu thị nhập hàng của các doanh nghiệp có tích xanh trách nhiệm thì đa số doanh nghiệp từ chối tham gia, vì khi họ sản xuất sản phẩm ra không đúng tiêu chuẩn công bố, họ sẽ bị loại khỏi tất cả các hệ thống phân phối đồng thời bị nêu tên lên các phương tiện truyền thông và bị tẩy chay. Hơn 1 năm triển khai mới có hơn 1000 doanh nghiệp đăng ký tích xanh trách nhiệm vào 12 hệ thống phân phối tại TP. Hồ Chí Minh.
Ông Quách Tuấn Khanh - Chủ tịch Công ty Power Up Group - nhìn nhận, trong bối cảnh khủng hoảng truyền thông hiện nay, nhân tố con người đóng vai trò then chốt, đặc biệt trong ngành lương thực - thực phẩm. “Dù hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện, hành lang pháp lý cũng đã mở rộng nhưng ý thức và đạo đức của con người vẫn là nền tảng cốt lõi. Luật có thể quy định ranh giới, nhưng chính lương tâm và nhận thức mới là thứ giữ con người ở lại với giá trị bền vững”, ông Tuấn Khanh đặt vấn đề.
Ông Khanh chỉ ra thực trạng, khi một đơn vị gặp khủng hoảng hoặc mất uy tín có thể gây ảnh hưởng dây chuyền đến toàn bộ ngành hàng, kéo theo hệ lụy về niềm tin từ phía người tiêu dùng và xã hội. Vì thế, ông nhấn mạnh, việc giáo dục ý thức và thay đổi nhận thức trong nội bộ doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp khởi nghiệp (startup) cũng như toàn ngành là điều cần thiết.
“Nếu được giáo dục tốt, con người sẽ có những hành vi đúng đắn. Không có cái gọi là đạo đức kinh doanh - chỉ có đạo đức. Và đạo đức ấy cần được đặt vào trong hoạt động kinh doanh, nhất là ở những ngành ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng”, ông Khanh nhấn mạn; đồng thời chỉ ra trong kinh doanh, nguyên tắc tối thiểu là: “Phải làm những gì lương tâm không cấm”.
KOL, KOC phải tự chịu trách nhiệm trước quảng cáo của mình .
Trước các hiện tượng KOL, KOC lợi dụng sức ảnh hưởng của mình trên mạng xã hội quảng cáo nhiều sản phẩm kém chất lượng ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà không có chế tài nào xử phạt họ, Luật sư Nguyễn Tri Thắng – Phó Chủ tịch Quỹ chống hàng giả Việt Nam - cho rằng, hệ thống pháp luật hiện hành về quảng cáo thực phẩm tuy không thiếu quy định, nhưng lại thiếu sức răn đe. Các chế tài xử phạt hiện tại chủ yếu nhắm vào doanh nghiệp hoặc tổ chức có tư cách pháp nhân, trong khi bỏ ngỏ trách nhiệm độc lập của các cá nhân có tầm ảnh hưởng như KOL (người nổi tiếng có ảnh hưởng), KOC (người tiêu dùng có ảnh hưởng) - vốn đang chi phối hành vi tiêu dùng của hàng triệu người thông qua mạng xã hội.
"Trong môi trường số hóa, một bài đăng thiếu kiểm chứng, hoặc cố tình đưa sai sự thật về công dụng sản phẩm có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, công cụ pháp lý hiện có để xử lý dứt điểm các hành vi này vẫn còn rời rạc, thậm chí thiếu tính khả thi. Chúng ta không thể tiếp tục coi họ chỉ là "người hỗ trợ truyền thông" không ràng buộc pháp lý. Họ hành nghề, hưởng lợi từ quảng cáo thì phải chịu trách nhiệm tương xứng với lợi ích họ nhận được", ông Thắng thẳng thắn nói.
Ông cũng đề xuất quy định trách nhiệm liên đới trong trường hợp quảng cáo sai sự thật, đặc biệt là khi có tổ chức đứng sau và gây ra hậu quả nghiêm trọng. Trách nhiệm này có thể ở cả mức dân sự lẫn hình sự, nếu có đủ dấu hiệu.
