Cuộc đời huyền thoại của cựu “Vua giải trí châu Á”: “Trạng thái cao nhất của một doanh nhân là trở thành một nhà từ thiện”

Hành trình lập nghiệp

Shaw sinh ra ở Ninh Ba, tỉnh Chiết Giang vào năm 1907, sau đó đến Thượng Hải để học tập. Gia đình Shao đã từng là một gia tộc lớn ở Thượng Hải, cha của ông, Shao Yuxuan, nổi tiếng trong lĩnh vực kinh doanh sơn và đầu tư phim ảnh. Năm Shaw học cấp hai, gia đình xảy ra biến cố sa sút, gia sản chỉ còn lại ngôi nhà và một rạp hát. Shaw và anh trai đều không có ý định tiếp quản công việc kinh doanh sơn của cha mà lấn sân sang lĩnh vực điện ảnh vẫn còn sơ khai. Năm 1925, anh trai của ông là Shao Zuiweng thành lập Công ty Điện ảnh Tianyi với tư cách là người quản lý, trong khi các anh trai khác phụ trách kế toán và phân phối. Anh em nhà Shaw rất có năng lực, Tianyi cũng phát triển nhanh chóng mở ra làn sóng phim cổ trang trên khắp đất nước.

Tuy nhiên, sự phát triển của Tianyi Film đã làm xói mòn lợi ích của các công ty điện ảnh truyền thống và do đó đã gặp phải không ít mối đe dọa.Năm 1927, công ty "Xingxing" và năm công ty điện ảnh khác đã thành lập "Liuhe Photo Industry" nhằm bao vây và đàn áp Tianyi. Đây là cuộc chiến thương mại đầu tiên được ghi nhận trong lịch sử điện ảnh Trung Quốc, được gọi là “Bao vây và trấn áp Liuhe”. Trước tình cảnh này, Run Run Shaw đã gia nhập Tianyi Pictures và sát cánh chiến đấu cùng những người anh em của mình. Nhờ thông thạo tiếng Anh, ông được sắp xếp đến Singapore để phát triển thị trường Nanyang, vốn đã là một lãnh thổ hải ngoại quan trọng đối với các doanh nhân Trung Quốc. Hai năm sau, Liuhe sụp đổ từ bên trong, cuộc bao vây và đàn áp kết thúc với chiến thắng của anh em nhà Shaw. Không chỉ giành lại vùng đất đã mất ở Trung Quốc, họ còn có được chỗ đứng vững chắc ở Nanyang.

Trong những năm tiếp theo, Shaw Brothers sở hữu hơn 100 rạp chiếu phim và 9 sân chơi ở Singapore, Malaysia, Việt Nam và các quốc gia khác, đồng thời thành lập một chuỗi công nghiệp giải trí hoàn chỉnh. Không dừng lại tại đây, năm 1930, Shaw quyết định phát triển phim âm thanh và đến Hollywood mua thiết bị rồi trở về Trung Quốc tự mình làm đạo diễn kiêm nhà sản xuất và quay bộ phim âm thanh đầu tiên của Trung Quốc "Rồng bạch kim", tạo nên kỳ tích phòng vé khi vốn đầu tư chỉ vỏn vẹn 10.000 nhân dân tệ nhưng thu về mức doanh thu hàng triệu USD.

Shaw cứ như vậy bước tới thời kì hoàng kim của sự nghiệp cho đến khi chiến tranh Nhật Bản nổ ra đã phá hủy toàn bộ ngành công nghiệp điện ảnh, bao gồm cả Shaw Brothers. Sau nhiều năm khốn đốn, chiến tranh chống Nhật thắng lợi, Run Run Shaw đã xây dựng lại Shaw Brothers ở Singapore. Năm 1957, Run Run Shaw thành lập Công ty Điện ảnh và Truyền hình Shaw Brothers dựa trên “Shaw Brothers and Sons” tại Hồng Kông với mục tiêu thành lập một chuỗi ngành công nghiệp bao gồm các rạp chiếu phim, quay phim và phân phối. Sự nghiệp đi lên như diều gặp gió, Run Run Run được mệnh danh là “Ông hoàng giải trí” ở Châu Á và sự nổi lên của Shaw Brothers không chỉ làm thay đổi nền điện ảnh Hong Kong mà còn ảnh hưởng đến cả nền điện ảnh thế giới. Cho đến ngày nay, phong cách của Shaw vẫn còn khắc sâu trong nhiều bộ phim.

Thay đổi cả một nền văn hóa điện ảnh

Hồng Kông vốn là thế giới của phim văn học nghệ thuật, hầu hết phim nội địa chỉ được chiếu ở các rạp nhỏ, thị trường rộng lớn do phim nhập khẩu chiếm lĩnh. Năm 1996, Shaw Brothers “One-Armed Knife” được phát hành trở thành tác phẩm tiên phong về võ thuật của Shaw Brothers, đồng thời cũng là điểm sáng trong lịch sử điện ảnh Trung Quốc. Sau bộ phim này, xu hướng chính của ngành điện ảnh Hong Kong chuyển sang dòng phim thương mại và Shaw Brothers ngay lập tức cho ra đời "Người say rượu" cùng lịch sử điện ảnh nổi tiếng. Phim võ thuật và phim kung fu từ đó chính thức trở thành thể loại mới.

Mặc dù thường xuyên đến châu Âu và Mỹ để học hỏi kinh nghiệm nhưng triết lý phim của Shaw rất khác so với châu Âu và Mỹ. Ông hy vọng sẽ làm nổi bật tình cảm gia đình và đất nước, nhấn mạnh lòng trung thành, lòng hiếu thảo, lòng nhân từ và tinh thần hiệp sĩ trong suốt bộ phim. Bắt đầu từ những bộ phim võ thuật của Shaw Brothers, Hong Kong bắt đầu có vốn để cạnh tranh và ảnh hưởng đến xu hướng điện ảnh của thế giới và khai sinh ra các nhân vật huyền thoại như Lý Tiểu Long, Thành Long, Lý Liên Kiệt.

Người trong ngành từng mô tả “Ở đâu có Trung Quốc, ở đó phải có phim Shaw”. Với tầm nhìn chuyên nghiệp, Run Run Shaw theo đuổi sự hoàn hảo đối với chất lượng phim. Bước vào những năm 1970, Shaw Cinemas bắt đầu vươn ra khỏi châu Á, xây dựng các rạp chiếu của riêng mình ở Bắc Mỹ và châu Âu, tổ chức các kênh phân phối, cho phép phim Trung Quốc thâm nhập thị trường châu Âu và châu Mỹ một cách thuận lợi, từ đó xuất khẩu văn hóa Trung Quốc ra thế giới bên ngoài.

Trở thành một doanh nhân thực thụ

Tuy nhiên, trong những năm đầu, dư luận không công nhận tầm nhìn của Shaw với tư cách là một doanh nhân. Là một ông trùm giải trí, những tin tức liên quan đến ông cũng có xu hướng “tầm phào”. Sau vô vàn nỗ lực, sự phổ biến của truyền hình đã tạo điều kiện cho Shaw mở một kỷ nguyên giải trí mới. Năm 1967, ông và những người bạn của mình cùng nhau thành lập Công ty Phát thanh Truyền hình Hồng Kông (TVB), cạnh tranh với ATV của đài truyền hình Hồng Kông. Sau khi TVB dần thành hình, Run Run Shaw đóng cửa Shaw Pictures và cống hiến hết mình cho lĩnh vực này. Ông tiếp tục sử dụng mô hình trước đó là mở các khóa đào tạo, tìm kiếm minh tinh và tái tạo vương quốc giải trí. Hệ thống này nhanh chóng trở thành một chuẩn mực trong ngành giải trí Hồng Kông. Một số lượng lớn các "nam thần" nổi tiếng đã xuất hiện từ Châu Nhuận Phát, Châu Tinh Trì, Ngũ hổ, Tứ thiên vương, đến Ekin Cheng, Chân Tử Đan, Louis Koo ... Đầu thế kỷ mới có câu nói rằng 90% sao Hong Kong đến từ TVB.

Đối với khán giả đại lục, những năm đầu của Shaw Brothers Pictures chỉ là một huyền thoại thần bí nhưng TVB thực sự đã tạo nên ký ức của cả một thế hệ. Vào những năm 1980, đại lục bắt đầu giới thiệu phim truyền hình dài tập của đài TVB, bộ phim này đã liên tục gia tăng số lượng người xem.

“Trạng thái cao nhất của một doanh nhân là trở thành một nhà từ thiện”

Từ điện ảnh đến bản truyền hình, thành tích của Run Run Run càng ngày càng phong phú và tất nhiên ông trùm ngày càng giàu có. Năm 2006, giá trị thị trường của cổ phiếu TVB của ông đã vượt quá 10 tỷ, cùng với các tài sản khác như bất động sản, tổng tài sản đã vượt 20 tỷ đô la Hồng Kông. Say này, kỷ nguyên hơn 40 năm của TVB đã kết thúc, Run Run Run Shaw thành lập Quỹ Shaw ở Hồng Kông vào năm 1975 và bắt đầu quyên góp số tiền lớn cho giáo dục, y tế và các hoạt động phúc lợi khác trên khắp thế giới. Khi đó, ông phát biểu: “Trạng thái cao nhất của một doanh nhân là trở thành một nhà từ thiện”.

Từ năm 1985, Run Run Shaw liên tục quyên góp những khoản khổng lồ ở đại lục, và quỹ hàng năm của ông ổn định ở mức khoảng 100 triệu đô la Hồng Kông. Trong đó, 80% quỹ được đầu tư vào các dự án giáo dục. Shaw chia sẻ: “Việc chấn hưng đất nước phụ thuộc vào hiền tài, việc trồng nhân tài phụ thuộc vào giáo dục, đào tạo nhân tài là yêu cầu của lợi ích cơ bản của quốc gia”. Theo thống kê chưa đầy đủ, đến cuối năm 2012, Run Run Shaw đã quyên góp tổng cộng 4,75 tỷ đô la Hồng Kông cho đại lục. Các tòa nhà dạy học, thư viện, bảo tàng khoa học và công nghệ, trung tâm y tế và các cơ sở khác được đặt tên là "Yifu Building" trên toàn Trung Quốc. Ngoài các khoản quyên góp cố định, Run Run Shaw còn quyên góp số lượng lớn để cứu trợ khẩn cấp theo thời gian. Năm 2005, sông Dương Tử bị lũ lụt, Run Run Shaw xây 118 trường tiểu học ở vùng thiên tai; năm 2008, trận động đất ở Vấn Xuyên, ông đã quyên góp 100 triệu đô la Hồng Kông; năm 2013 trận động đất ở Ya'an , ông đã quyên góp 80 triệu nhân dân tệ. Những hoạt động này ghi nhân ông trở thành nhà từ thiện hào phóng nhất thời đại.

Ngày 7 tháng 1 năm 2014, Run Run Shaw đã qua đời ở tuổi 107. Lãnh đạo nhà nước viết trong điếu văn: “Nghe tin ông Shaw đã qua đời, tôi xin gửi lời chia buồn và chia buồn cùng người thân của ông. Ông Run Shaw là người đã dành cả cuộc đời yêu đất nước, quan tâm đến phúc lợi của người dân và hào phóng quyên góp nhằm mang lại lợi ích cho nhiều người. Nhân dân cả nước sẽ mãi nhớ đến lòng yêu nước và khát vọng dân tộc của ông”. Hành trình phiêu lưu đầy thăng trầm của ông trùm giải trí một thời trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều doanh nhân lúc bấy giờ và thế hệ ngày nay.

TL