Cá tra: Tìm lại vị thế xứng đáng trên mâm cơm Việt

Chưa xứng tầm

Việt Nam với hơn 100 triệu dân, dân số trẻ, thu nhập ngày càng cải thiện và tầng lớp trung lưu đang mở rộng nhanh chóng – được đánh giá là một trong những thị trường tiêu dùng năng động nhất Đông Nam Á. Nhu cầu về thực phẩm an toàn, chất lượng cao, tiện lợi đang gia tăng mạnh mẽ, nhất là tại các đô thị lớn như TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, Cần Thơ…

Thế nhưng, cá tra – dù có nhiều ưu thế vượt trội như giá thành hợp lý, giàu dinh dưỡng, ít xương, dễ chế biến, và đặc biệt là được kiểm soát nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn quốc tế – vẫn chưa hiện diện rõ nét trong đời sống tiêu dùng hiện đại. Tại các siêu thị lớn, người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp cá hồi Nauy, cá tuyết, cá basa nhập khẩu chiếm vị trí nổi bật, còn cá tra Việt thường nằm khiêm tốn ở những góc nhỏ, bao bì sơ sài, thiếu thông tin và không tạo được sức hút.

Không những vậy, sự thiếu vắng các thương hiệu cá tra nội địa mạnh càng khiến người tiêu dùng thiếu niềm tin và chưa hình thành được sự gắn bó. Một số doanh nghiệp xuất khẩu có quay về thị trường trong nước, nhưng đa phần chỉ dừng lại ở quy mô thử nghiệm, thiếu chiến lược dài hơi và bài bản.

Cá tra xuất khẩu chiếm lĩnh nhiều thị trường nước ngoài.

Tái định vị để chinh phục

Cá tra hoàn toàn có tiềm năng trở thành một thực phẩm chủ lực cho thị trường nội địa nếu được đầu tư và định vị đúng hướng. Điều quan trọng nhất là thay đổi tư duy – không chỉ đơn thuần là làm đẹp bao bì, mà phải kể lại một cách truyền cảm câu chuyện về một sản phẩm “tự hào Việt Nam”, được nuôi trồng và chế biến bằng công nghệ hiện đại, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, và đủ chuẩn xuất khẩu toàn cầu.

Các phân khúc tiềm năng của cá tra trên thị trường nội địa có thể kể tới như:

Thực phẩm tiện lợi cao cấp: Cá tra cắt lát, ướp sẵn gia vị, đóng gói hút chân không, có thể chế biến nhanh trong 5–10 phút – phù hợp với lối sống bận rộn của người thành thị.

Thực phẩm bổ dưỡng cho trẻ em và người cao tuổi: Với đặc tính ít xương, mềm, giàu protein và dễ tiêu hóa, cá tra có thể trở thành nguyên liệu chủ lực cho các dòng sản phẩm bổ sung dinh dưỡng.

Thực phẩm “healthy” cho người ăn kiêng, eat clean: Cá tra là lựa chọn lý tưởng cho các chế độ ăn low-carb, keto hay DASH, phù hợp với xu hướng sống lành mạnh đang lên ngôi.

Bên cạnh đó, thói quen tiêu dùng thay đổi sau đại dịch COVID-19 – chú trọng đến các sản phẩm dễ bảo quản, tiện lợi, đóng gói sạch sẽ, truy xuất được nguồn gốc – chính là cơ hội vàng cho cá tra đông lạnh và các sản phẩm chế biến sẵn.

Cá tra cần tìm lại vị thế xứng đáng trên mâm cơm Việt

Cần chiến lược tổng thể

Việc phát triển thị trường nội địa không thể chỉ đặt trên vai từng doanh nghiệp riêng lẻ, mà cần có một chiến lược tổng thể do các cơ quan quản lý và hiệp hội ngành hàng điều phối. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) hoàn toàn có thể đóng vai trò “nhạc trưởng” trong chiến dịch “Người Việt dùng cá Việt”, trọng tâm là nhóm sản phẩm cá tra.

Chiến dịch này cần đi kèm những hoạt động thiết thực như:

Tổ chức Tuần lễ cá tra tại hệ thống siêu thị, chợ hiện đại;

Hợp tác với các đầu bếp nổi tiếng để xây dựng thực đơn cá tra phù hợp khẩu vị người Việt, đặc biệt là giới trẻ;

Kết hợp cùng KOLs, influencers trong lĩnh vực ẩm thực, ăn sạch sống khỏe để lan tỏa hình ảnh tích cực về cá tra trên các nền tảng mạng xã hội;

Phát triển hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch qua QR code, tạo sự an tâm tuyệt đối cho người tiêu dùng.

Về phía doanh nghiệp, cần chuyển tư duy từ “bán được là tốt” sang “xây dựng quan hệ bền vững với khách hàng nội địa”. Thực tế đã có nhiều mô hình thành công như các startup F&B phát triển chuỗi sản phẩm chả cá, cá viên, cá sốt chua ngọt… từ nguyên liệu cá tra. Đây là những nền tảng giúp mở rộng hệ sinh thái tiêu dùng nội địa và góp phần thay đổi cách nhìn của người Việt về giá trị thật sự của cá tra.

Thị trường nội địa – trụ cột cho sự phát triển bền vững

Trong bối cảnh xuất khẩu cá tra ngày càng đối mặt với nhiều biến số – từ rào cản kỹ thuật, biến động tỷ giá, thay đổi chính sách nhập khẩu đến các khủng hoảng địa chính trị – việc phát triển thị trường nội địa không chỉ là giải pháp tình thế mà là chiến lược sống còn. Đây sẽ là “tấm đệm an toàn” giúp doanh nghiệp ổn định dòng tiền, duy trì sản xuất, và giảm thiểu rủi ro từ thị trường quốc tế.

Hơn thế nữa, thị trường nội địa còn là nơi lý tưởng để thử nghiệm sản phẩm mới, kiểm chứng thị hiếu người tiêu dùng trước khi triển khai ra nước ngoài. Cá tra hoàn toàn có thể bước vào thực đơn nhà hàng cao cấp, xuất hiện trong các kênh bán hàng online, hay thậm chí là trở thành món ăn chính trong bữa ăn học sinh, suất cơm công nhân.

Ngành cá tra Việt Nam đã tạo nên kỳ tích trên thị trường thế giới, trở thành biểu tượng của công nghệ chế biến và năng lực xuất khẩu thủy sản. Nhưng để phát triển bền vững và toàn diện, ngành cần xây dựng được một “chân trụ” vững chắc trên chính quê hương mình. Khi cá tra có mặt trên mọi bữa ăn – từ nhà hàng cao cấp đến bếp ăn học đường, từ hộp cơm công sở đến bàn ăn gia đình – đó sẽ là minh chứng cho một chương mới của ngành: chương của tự chủ nội lực, trưởng thành toàn diện và tự hào Việt Nam.