 |
| Áp thuế 17% lợi nhuận, cá nhân kinh doanh cần thay đổi cách vận hành |
Trong dự thảo mới nhất của Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Bộ Tài chính đề xuất áp dụng mức thuế suất 17% trên phần thu nhập tính thuế đối với một bộ phận cá nhân kinh doanh có doanh thu cao. Đề xuất này được đánh giá là bước chuyển chính sách quan trọng, tạo tiền đề cho việc xóa bỏ hình thức thuế khoán từ ngày 1/1/2026 và thúc đẩy quá trình chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp.
Cụ thể, dự thảo quy định ba nhóm đối tượng với cách tính thuế khác nhau:
Miễn thuế cho cá nhân có doanh thu không quá 200 triệu đồng/năm: Những cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ, doanh thu thấp sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Đây là nhóm chủ yếu hoạt động quy mô nhỏ, vốn ít, chưa đủ điều kiện mở rộng thành doanh nghiệp.
Thuế suất 17% trên thu nhập tính thuế với cá nhân có doanh thu cao: Đối với cá nhân kinh doanh cư trú có doanh thu vượt mức quy định của Chính phủ, thuế được tính trên phần lãi ròng (thu nhập tính thuế), tức là doanh thu trừ chi phí hợp lý trong kỳ tính thuế, rồi nhân với thuế suất 17%.
Bộ Tài chính nhấn mạnh: "Mức thuế này tương đương với thuế suất đang áp dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa có doanh thu từ 3 đến 50 tỷ đồng/năm theo Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp số 67/2025/QH15."
Tiếp tục áp dụng thuế khoán tạm thời cho nhóm doanh thu chưa vượt ngưỡng: Các cá nhân có doanh thu dưới ngưỡng chuyển đổi sẽ tạm thời vẫn áp dụng phương pháp thuế khoán trên doanh thu, với các mức cụ thể theo lĩnh vực như: 0,5% cho phân phối, bán buôn – bán lẻ; 2% cho dịch vụ không bao thầu nguyên vật liệu; 1,5% cho sản xuất – vận tải; 5% cho hoạt động nội dung số, quảng cáo, game, cho thuê tài sản, đại lý bảo hiểm, xổ số; 1% cho các hoạt động khác.
PGS.TS Nguyễn Ngọc Tú – Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho rằng, đề xuất áp thuế suất 17% là hợp lý và công bằng, vì đánh vào lợi nhuận thực tế chứ không chỉ doanh thu. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải có cơ chế rõ ràng để xác định chi phí hợp lệ, tránh tình trạng tính sai, gây thiệt hại cho người kinh doanh.
Ông Tú lưu ý, cá nhân kinh doanh cần thay đổi hành vi, ví dụ: Yêu cầu hóa đơn đầu vào khi mua hàng; Tách bạch chi phí sinh hoạt và kinh doanh, như điện, nước, thuê mặt bằng, xăng xe; Mua hàng từ nhà cung cấp có hóa đơn VAT thay vì nguồn trôi nổi.
“Chi phí đầu vào có thể tăng, nhưng nếu quản lý tốt và minh bạch, vẫn có thể giữ được lợi nhuận. Quan trọng là thay đổi tư duy và có hướng dẫn cụ thể từ cơ quan thuế để cá nhân kinh doanh làm quen dần,” ông nhận định.
Cùng quan điểm, ông Nguyễn Văn Được – Trưởng ban Chính sách của Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP.HCM, nhận định: Việc áp dụng quy định mới sẽ khiến cá nhân kinh doanh buộc phải vận hành giống như một doanh nghiệp thực thụ.
Ông Được chỉ ra: “Khi đã có đầu vào – đầu ra, có hóa đơn, chứng từ, chế độ kế toán... thì tốt nhất là nên chuyển hẳn sang doanh nghiệp để được hưởng các chính sách ưu đãi như miễn thuế 3 năm đầu theo luật hiện hành.”
Theo các chuyên gia, mô hình doanh nghiệp mang lại nhiều ưu thế dài hạn: Nộp thuế trên phần lãi thay vì doanh thu; Được khấu trừ chi phí, chuyển lỗ trong vòng 5 năm; Tăng uy tín trong giao dịch, ký hợp đồng, mở rộng thị trường.
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi cũng kéo theo những yêu cầu chặt chẽ hơn, như: Bắt buộc có kế toán, thủ quỹ (không thể gộp người nhà); Lập báo cáo thuế định kỳ, nộp bảo hiểm xã hội cho người lao động; Chi phí vận hành cao hơn so với hộ kinh doanh nhỏ.
Vì vậy, cá nhân kinh doanh cần tự đánh giá quy mô, hiệu quả, cân nhắc giữa lợi ích dài hạn và chi phí phát sinh để quyết định thời điểm và hình thức chuyển đổi phù hợp.
