Vì sao tài sản mã hóa chỉ được phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài?

Vì sao tài sản mã hóa chỉ được phát hành cho nhà đầu tư nước ngoài?

Theo Nghị quyết 05/NQ‑CP, trong giai đoạn thí điểm 5 năm, doanh nghiệp trong nước có thể phát hành tài sản mã hóa dựa trên tài sản thực nhưng chỉ được phân phối cho nhà đầu tư nước ngoài, thông qua tổ chức trung gian được Bộ Tài chính cấp phép. Đây là bước đi nhằm đảm bảo an toàn cho hệ thống tài chính trong nước, đặc biệt khi các cơ chế bảo vệ nhà đầu tư nội địa và công cụ giám sát thị trường còn đang hoàn thiện.

Lý giải tại tọa đàm về thí điểm tài sản số ngày 6/11, ông Tô Trần Hòa – Phó trưởng Ban Phát triển Thị trường Chứng khoán thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (Bộ Tài chính) cho biết: mục tiêu là bảo vệ nhà đầu tư trong nước và kiểm soát rủi ro trong giai đoạn đầu.

Lý giải từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho thấy, quyết định này xuất phát từ việc nhận thức của nhà đầu tư trong nước về tài sản số còn hạn chế, trong khi các vụ lừa đảo tài chính sử dụng công nghệ blockchain đã từng gây thiệt hại đáng kể. Việc chuyển tiền qua tài sản số có thể xảy ra gần như tức thì, khiến việc truy hồi hoặc xử lý khi có tranh chấp trở nên khó khăn. Do đó, giai đoạn đầu chỉ dành cho nhà đầu tư nước ngoài đóng vai trò như một "vùng đệm an toàn" để cơ quan quản lý học hỏi và hoàn thiện khung pháp lý.

Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu, nhiều quốc gia đã tiến xa trong việc xây dựng khuôn khổ pháp lý cho tài sản mã hóa, mang lại những bài học hữu ích cho Việt Nam. Chẳng hạn, Liên minh châu Âu đã thông qua bộ quy định MiCA (Markets in Crypto-Assets), một trong những khung pháp lý đầu tiên và toàn diện nhất về tài sản số. Bộ khung này yêu cầu cấp phép cho các tổ chức phát hành và cung cấp dịch vụ liên quan đến crypto-assets, minh bạch hóa thông tin và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư. Mặc dù chi phí tuân thủ cao, khung pháp lý này tạo sự minh bạch và niềm tin cho toàn bộ thị trường.

Tại Mỹ, mô hình quản lý tài sản mã hóa lại theo hướng phân tán, khi nhiều cơ quan cùng tham gia điều tiết như SEC, CFTC và FinCEN. Việc không có một khung pháp lý thống nhất khiến môi trường đổi mới rất năng động, nhưng cũng làm tăng rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp và nhà đầu tư. Trái ngược với đó, các quốc gia như UAE đã tận dụng tài sản số như một công cụ thu hút vốn toàn cầu. Thông qua các khu vực tự do thương mại và thủ tục cấp phép nhanh gọn, UAE trở thành một trong những "trung tâm crypto" hấp dẫn nhất hiện nay.

Nhìn lại Việt Nam, việc giới hạn đối tượng phát hành là nhà đầu tư nước ngoài có thể được xem như một sandbox quy mô quốc gia, giúp đánh giá hành vi thị trường và kiểm soát rủi ro ở mức độ chấp nhận được. Nhưng nếu kéo dài quá lâu, cơ hội phát triển thị trường nội địa và nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước có thể bị bỏ lỡ. Các chuyên gia cho rằng, cần có lộ trình rõ ràng để từng bước mở rộng đối tượng nhà đầu tư, trước mắt là nhà đầu tư chuyên nghiệp trong nước có chứng chỉ đào tạo hoặc kinh nghiệm đầu tư hợp lệ.

Một điểm đáng chú ý là sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý trong quản trị thị trường tài sản số tại Việt Nam. Bộ Tài chính sẽ phụ trách hoạt động giao dịch và cấp phép tổ chức dịch vụ; Ngân hàng Nhà nước kiểm soát dòng tiền; và Bộ Công an đảm nhận phòng chống gian lận, rửa tiền, tội phạm công nghệ cao. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp phát hành cũng phải tuân thủ tiêu chuẩn công bố thông tin, xử lý khiếu nại, lưu trữ dữ liệu và quản lý rủi ro – tương tự như khung quy định ở các quốc gia phát triển.

Từ góc độ doanh nghiệp Việt Nam, đây là giai đoạn cần chuẩn bị nghiêm túc về năng lực công nghệ, pháp lý và minh bạch thông tin. Những doanh nghiệp sớm làm chủ hệ thống quản trị tài sản số sẽ có cơ hội lớn khi khung pháp lý mở rộng, không chỉ huy động được vốn quốc tế mà còn đóng vai trò dẫn dắt thị trường trong nước.

Trong khi đó, về phía nhà hoạch định chính sách, việc theo dõi mô hình của EU, Mỹ và UAE có thể giúp xây dựng khung pháp lý vừa chặt chẽ, vừa linh hoạt. Việt Nam cần tránh cả hai yếu tố cực đoan: hoặc quá lỏng lẻo gây rủi ro hệ thống, hoặc quá chặt chẽ khiến doanh nghiệp mất động lực đổi mới. Tinh thần chủ động, thận trọng và hội nhập là chìa khóa để Việt Nam xây dựng thị trường tài sản số bền vững trong tương lai.