Thu giữ carbon đang trở thành một ngành kinh doanh lớn

ExxonMobil (Tập đoàn năng lượng khổng lồ của Mỹ) cho biết thu giữ, sử dụng và lưu trữ carbon (CCUS) sẽ là thị trường trị giá 4 nghìn tỷ đô la vào năm 2050. 

Hầu hết các nhà phân tích khí hậu có uy tín đều cho rằng CCUS là yếu tố then chốt để đạt được các mục tiêu về khí hậu. Tuy nhiên, các nhóm bảo vệ môi trường, với một vài ngoại lệ, không ủng hộ nó. Câu hỏi quan trọng là liệu CCUS có thể sinh lợi và mang lại bao nhiêu lợi nhuận.

CCUS bao gồm một loạt các công nghệ bẫy carbon dioxide từ các cơ sở công nghiệp, nhà máy điện và các nguồn phát thải khác. Carbon dioxide này được sử dụng để tạo ra các sản phẩm có giá trị như đồ uống có ga, nhiên liệu hoặc nhựa, hoặc phản ứng để tạo ra khoáng chất rắn. Ngoài ra, carbon dioxide còn có thể được tiêm sâu vào lòng đất để giải phóng thêm dầu hoặc lưu trữ vĩnh viễn và an toàn.

Các nhóm môi trường không thích CCUS vì mối liên hệ của nó với ngành dầu khí và sự cạnh tranh với năng lượng tái tạo. Họ chỉ trích CCUS nhiều hơn so với các vấn đề khí hậu thực sự như đốt than. Ngay cả các phương tiện truyền thông như Financial Times và Bloomberg cũng không thể đề cập đến CCUS mà không liệt kê các vấn đề bị cáo buộc của nó.

Thu giữ carbon sẽ giải quyết những thách thức khác nhau mà năng lượng tái tạo không thể. Nó sẽ đáp ứng khoảng 16% nhu cầu cắt giảm khí thải nhà kính vào năm 2050, chủ yếu áp dụng cho ngành công nghiệp nặng như sắt thép, xi măng, amoniac và hydro "xanh". Các nhà máy khí đốt hoặc than với CCUS có thể giúp cân bằng các hệ thống điện năng lượng tái tạo cùng với pin. Chi phí cho CCUS thay đổi tùy thuộc vào ứng dụng. Hầu hết chi phí là để thu giữ carbon dioxide; vận chuyển và lưu trữ tương đối rẻ. Chi phí có thể là 20 đô la một tấn cho các lựa chọn rẻ nhất, tăng lên 120 đô la hoặc hơn cho các hoạt động như sản xuất xi măng.

Khi không ai muốn trả tiền cho CCUS, không ai thực hiện nó. Nhưng hiện nay, giá carbon đang có hiệu lực và tăng ở nhiều quốc gia. Chi phí ước tính của CCUS là 85 đô la một tấn theo tín dụng thuế của Hoa Kỳ, khoảng 76 đô la một tấn theo hệ thống giao dịch khí thải của EU, và dự kiến là 125 đô la Mỹ một tấn vào năm 2030 cho thuế carbon của Canada. Như vậy, nhiều phương pháp thu giữ carbon hiện nay sẽ trở nên khả thi về mặt kinh tế. GCC chưa có giá carbon, nhưng các ngành công nghiệp xuất khẩu sang EU sẽ ngày càng phải chịu thuế biên giới carbon của khối này.

Các bài viết về CCUS thường nhầm lẫn nó với phương pháp thu giữ không khí trực tiếp (DAC). Phương pháp này lấy carbon dioxide trực tiếp từ khí quyển, bù đắp lượng khí thải còn lại ở những nơi khó hoặc tốn kém để thu giữ. Các phương tiện công nghệ hiện nay vẫn hoạt động nhưng chỉ ở quy mô nhỏ và tốn kém, ở mức 500 đô la một tấn hoặc hơn. Các phương pháp sinh học, địa hóa học và các phương pháp khác có thể rẻ hơn, nhưng cần được chứng minh về mặt kỹ thuật hoặc bị hạn chế về số lượng mà chúng có thể thu giữ.

CCUS là một phần quan trọng trong các kế hoạch về khí hậu của GCC. Các nguồn phát thải lớn của Vịnh nằm gần các địa điểm lưu trữ ngầm lớn, chất lượng cao và đã được nghiên cứu kỹ. Các công ty dầu khí lớn của Vịnh có chuyên môn đáng kể trong lĩnh vực này. Adnoc đã bắt đầu hoạt động lớn đầu tiên cách đây tám năm. Adnoc, Saudi Aramco và QatarEnergy có kế hoạch khai thác tổng cộng hơn 25 triệu tấn mỗi năm vào năm 2030.

Trên toàn thế giới, công suất thu giữ hiện tại là khoảng 40 triệu tấn mỗi năm. Cơ quan Năng lượng Quốc tế tin rằng cần tăng lên hơn 7,6 tỷ tấn mỗi năm vào năm 2050, với 980 triệu tấn từ DAC. Các ước tính khác đưa DAC lên tới 5 tỷ tấn và tiếp tục tăng sau năm 2050.

Vicki Hollub, giám đốc điều hành của Occidental, đã nói về một ngành công nghiệp toàn cầu trị giá 3-5 nghìn tỷ đô la và cho rằng nó có thể mang lại nhiều lợi nhuận như hoạt động kinh doanh dầu khí hiện nay của công ty. ExxonMobil đã so sánh thị trường CCUS trị giá 4 nghìn tỷ đô la với thị trường dầu mỏ trị giá 6,5 nghìn tỷ đô la vào giữa thế kỷ này.

Giả sử ExxonMobil sử dụng con số tương tự về khối lượng của IEA, điều đó ngụ ý giá trị hơn 500 đô la cho mỗi tấn được thu thập qua CCUS, có vẻ quá cao. Có lẽ 120 đô la cho CCUS và 200 đô la cho DAC là thực tế hơn, điều này sẽ khiến thị trường chung đạt khoảng 1,1 nghìn tỷ đô la vào năm 2050 - vẫn rất lớn, gấp hơn năm lần quy mô của ngành kinh doanh khí đốt tự nhiên hóa lỏng hiện tại.

Có sáu cách để kiếm tiền từ CCUS.

Đầu tiên là được trả tiền để khử cacbon cho nền kinh tế trong nước, giúp đạt được các mục tiêu khí hậu quốc gia.

Thứ hai là sử dụng carbon dioxide thu được cho một mục đích nào đó. Ứng dụng chính là bơm vào các mỏ dầu để tăng cường thu hồi, nhưng bị những người vận động chống nhiên liệu hóa thạch ghét bỏ.

Thứ ba là nhập khẩu carbon dioxide từ những nước không có cơ sở lưu trữ phù hợp và sẵn sàng trả tiền để dọn dẹp, như Nhật Bản và Hàn Quốc.

Thứ tư là thực hiện thu khí thải trực tiếp tại nhà và bán dịch vụ loại bỏ carbon cho những người khác. Microsoft, Stripe và các công ty khác đã cam kết lớn để khử carbon trong hoạt động của họ theo cách này.

Thứ năm là thiết lập các phiên bản carbon thấp của các ngành công nghiệp gây ô nhiễm, sử dụng CCUS để biến chúng thành gần như bằng không carbon và xuất khẩu các sản phẩm như thép, xi măng, hydro “xanh” và amoniac.

Thứ sáu là cung cấp công nghệ và thiết bị. Các nước GCC có thể là những nhà đầu tư và nhà nghiên cứu chủ động hơn.

Vẫn còn những thách thức cần vượt qua: giảm chi phí và sử dụng năng lượng, chuẩn hóa hệ thống, đảm bảo mức thu giữ tối đa và tránh rò rỉ từ dưới lòng đất. Với một ít vốn và cơ hội thí điểm tốt để chứng minh bản thân, những đổi mới trong CCUS và DAC có thể trở thành hiện thực. Vùng Vịnh nên là nước tiên phong, không chỉ Bắc Mỹ, Châu Âu, Trung Quốc và Úc.

Thu giữ carbon sẽ là một ngành kinh doanh lớn và có lợi nhuận. Để thành công trong cuộc đấu tranh chống biến đổi khí hậu, chúng ta cần CCUS phát triển nhanh hơn nhiều, với những người ủng hộ táo bạo và giàu vốn. GCC nên nắm giữ một phần lớn hơn trong ngành thu giữ carbon.

Bình Anh/ Theo Robin M. Mills