Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục trầm lắng trong năm 2023

Trên thị trường, chi phí tài chính của doanh nghiệp đang gia tăng đồng thời lực cầu nội địa tiếp tục yếu đi và thị trường bất động sản trong giai đoạn khó khăn. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp có xu hướng hoãn hoặc hủy các kế hoạch mở rộng kinh doanh, dẫn đến giảm nhu cầu vốn.

Trước thực tiễn này, các đánh giá chung cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục trầm lắng trong ít nhất là trong nửa đầu của năm 2023.

Kỳ vọng phục hồi vào nửa cuối của năm

Theo báo cáo của FiinRatings-FiinGroup, trong cả tháng Một, toàn thị trường có duy nhất một lô trái phiếu được phát hành riêng lẻ thành công, thuộc về một đơn vị đầu ngành về nền móng cọc xây dựng là Công ty Cổ phần Đầu tư Phan Vũ, giá trị 110 tỷ đồng và lãi suất danh nghĩa 10,5%/năm cho kỳ hạn 5 năm. Như vậy, khối lượng phát hành riêng lẻ trong tháng chỉ tương đương 2% so với tháng 12/2022 và 0,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ông Nguyễn Tùng Anh, Trưởng phòng phân tích Tín dụng và Dịch vụ tài chính xanh, FiinRatings cho biết mức suy giảm lớn về quy mô phát hành trái phiếu này được ghi nhận trong bối cảnh thị trường vẫn chưa thuận lợi cả về phía cung và phía cầu của thị trường.

Về lực cầu trên thị trường, ông Hùng Anh phân tích tâm lý nhà đầu tư đang ưu tiên lựa chọn kênh tiền gửi tiết kiệm có mức lãi suất cao 9%-10%. Hơn nữa, kênh đầu tư trái phiếu doanh nghiệp vẫn cần thời gian để khôi phục sau các sự kiện vi phạm (trong năm trước) và những rủi ro về vi phạm nghĩa vụ nợ đang gia tăng (trong bối cảnh hiện nay), nhất là với nhóm trái phiếu bất động sản.

Bên cạnh đó, ông Hùng Anh nhấn mạnh các ngân hàng với vai trò là đơn vị mua và kinh doanh trái phiếu lớn nhất vẫn đang trong quá trình cân nhắc, đợi chờ những định hướng chính sách cụ thể trong việc giải ngân hạn mức tín dụng cho năm 2023 và những thay đổi chính sách của Ngân hàng Nhà nước.

Khối lượng trái phiếu phát hành riêng lẻ:

Về phía cung, ông Hùng đánh giá nhu cầu vốn của doanh nghiệp là rất lớn, trong khi Nghị định 65 vẫn đang trong tiến trình sửa đổi và nhà phát hành tiếp tục chờ quy định mới.

“Hơn nữa, doanh nghiệp đang phải trung vào hoạt động mua lại trái phiếu cũng như xử lý các vấn đề thanh khoản vào cuối năm. Mặt khác, các doanh nghiệp tốt và chưa gặp sức ép đáo hạn có xu hướng chờ đợi thêm một thời gian để thị trường đi vào giai đoạn ổn định, các quy định rõ ràng hơn nhằm tăng khả năng phát hành thành công và kỳ vọng nền lãi suất sẽ hạ nhiệt trong những quý tiếp theo để tối ưu về cơ cấu và chi phí vốn,” ông Hùng nói.

Trên cơ sở đó, nhóm phân tích của FiinRatings dự báo kênh huy động trái phiếu doanh nghiệp sẽ chưa thể hồi phục về quy mô một cách mạnh mẽ và sôi động cho đến hết nửa đầu của năm 2023. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu tích cũng kỳ vọng thì trường trái phiếu doanh nghiệp có chuyển biến khôi phục về cuối năm, với các chính sách điều hành triển khai đồng bộ.

“Cụ thể là việc triển khai tín dụng bất động sản và tái cơ cấu trái phiếu phiếu doanh nghiệp, từ đó góp phần giải quyết một phần áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2023, trong đó có hơn 100 nghìn tỷ đồng từ các doanh nghiệp bất động sản,” ông Hùng Anh nói.

Đồng tình với nhận định trên, ông Vũ Mạnh Hùng cho rằng thị trường thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục trầm lắng trong nửa đầu năm 2023. Song, khối lượng phát hành sẽ phục hồi đáng kể trong nửa cuối năm 2023 (từ mức nền thấp của 2022), nhờ lợi nhuận của doanh nghiệp khởi sắc hơn cũng như mức lãi suất trên thị trường dần ổn định và cơ chế chính sách thuận lợi hơn.

Đồng loạt vi phạm nghĩa vụ nợ

Tuy nhiên, ông Vũ Mạnh Hùng, chuyên gia phân tích, Công ty Chứng khoán VNDIRECT, cũng chỉ ra áp lực đáo hạn của các lô trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2023 là khá lớn, trong khi đó hàng loạt tổ chức phát hành đồng thời công bố thông tin vi phạm nghĩa vụ nợ đối với các trái chủ.

Theo ông Hùng, ước tính giá trị trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2023 đạt khoảng 251.800 tỷ đồng (tăng 64,4% so với năm 2022). Trong đó, tỷ lệ đáo hạn của ngành bất động sản, tài chính-ngân hàng và các ngành khác, lần lượt là 42,8%, 30,8% và 26,4%.

Dự kiến khối lượng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đáo hạn trong năm 2023 (đơn vị: tỷ đồng):

Thực trạng này được nhìn nhận rõ hơn khi ngày 21/2, Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nội công bố về danh sách 54 doanh nghiệp phát hành công bố thông tin bất thường và báo cáo theo yêu cầu nội dung chậm thanh toán gốc, lãi cho trái chủ (từ ngày 16/9/2022 đến ngày 31/1/2023).

Trong danh sách này có trên 30 doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực bất động sản. Trong đó có những hệ sinh thái lớn, nhóm Đất Xanh (Công ty Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Hà An, Công ty Đầu tư và dịch vụ Đất Xanh Miền Nam), nhóm Vạn Thịnh Phát (Công ty Đầu tư và Phát triển Sunny World, Công ty Tập đoàn Đầu tư An Đông), nhóm LDG (Công ty Đầu tư LDG, Công ty Đầu tư Xây dựng Đại Thịnh Phát) và các tên tuổi nổi bật khác Công ty Đầu tư Hải Phát, Công ty Địa ốc Sài Gòn Thương Tín, Công ty Tập đoàn Đầu tư Địa ốc Nova, Công ty Hưng Thịnh Incons, ...

Gần đây nhất, Công ty Tập đoàn Đầu tư Địa ốc Nova đã công bố đề xuất phương án giãn thời hạn thanh toán tiền gốc hoặc các sản phẩm bất động sản đối với lô trái phiếu NVLH2123009 có tổng giá trị 1.000 tỷ đồng do đại diện người sở hữu là Công ty Chứng khoán Dầu Khí.

Phân tích diễn tiến thị trường, ông Hùng nhấn mạnh trong bối cảnh chính sách tiền tệ thắt chặt, chi phí tài chính gia tăng cộng thêm chính sách thắt chặt phát hành trái phiếu đồng thời một số tổ chức phát hành có ít cơ hội tiếp cận nguồn vốn nhằm tái cơ cấu tài chính và đáp ứng nghĩa vụ nợ ngắn hạn.

Theo đó, ông Hùng cho rằng rủi ro về khả năng thanh toán sẽ tập trung ở một số lĩnh vực có tỷ lệ đòn bẩy cao, biến động theo chu kỳ (đặc biệt là trong lĩnh vực bất động sản).

“Những lo ngại về năng lực thanh toán tài chính cho các trái chủ ngày càng tăng khi một số vụ bắt giữ liên quan đến các vi phạm trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp và sử dụng vốn không đúng mục đích của một số nhà phát triển bất động sản lớn (như Tân Hoàng Minh, Vạn Thịnh Phát). Niềm tin của nhà đầu tư cá nhân vào thị trường này đã suy giảm xuống mức rất thấp,” ông Hùng nói.

Trước thực trạng trên, nhiều nhà đầu tư đã vội vàng bán trái phiếu bằng mọi giá để thu tiền về tiền mặt của bất kỳ tổ chức nào phát hành.

Ông Hùng quan ngại và lưu ý các nhà đầu tư cá nhân chiếm khoảng 1/3 khối lượng trái phiếu doanh nghiệp.

"Ghi nhận trên thị trường, một số trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đang được giao dịch với mức 4%-5% (thấp hơn mệnh giá) với mức lợi suất khoảng 10% - 12%/năm. Điều này có nghĩa là người bán sẵn sàng chấp nhận với mức chiết khấu 14%-17%," ông Hùng cho biết./.