Thanh toán không tiền mặt tại Việt Nam bứt phá với 5,5 tỷ lượt giao dịch trong quý I

Thanh toán không tiền mặt tại Việt Nam bứt phá với 5,5 tỷ lượt giao dịch trong quý I

Trong bối cảnh chuyển đổi số ngày càng sâu rộng, thanh toán không tiền mặt tại Việt Nam đang chứng kiến bước phát triển bứt phá, cả về số lượng giao dịch, giá trị thanh toán và mức độ phổ cập trong đời sống xã hội.

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, chỉ trong quý I/2025, người Việt đã thực hiện khoảng 5,5 tỷ giao dịch không tiền mặt, trong đó có 4,5 tỷ giao dịch qua kênh số, với tổng giá trị lên tới 40 triệu tỷ đồng. Đây là con số ấn tượng, cho thấy thanh toán không dùng tiền mặt đã và đang thay thế các phương pháp thanh toán tiền mặt truyền thống.

Đến cuối năm 2024, Việt Nam đã có hơn 204,5 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân, 154,1 triệu thẻ ngân hàng đang lưu hành; 86,97% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng, giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 26 lần GDP.

Tính trên đầu người, số giao dịch không tiền mặt tại Việt Nam hiện đã tiệm cận Thái Lan và Ấn Độ, và chỉ đứng sau Trung Quốc, theo đánh giá từ Công ty cổ phần Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS). Đến nay, 87% người trưởng thành đã có tài khoản ngân hàng, con số này tại TP. Hồ Chí Minh còn cao hơn. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng hiện xử lý bình quân 820.000 tỷ đồng mỗi ngày, trong khi hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý 26 triệu giao dịch mỗi ngày.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng nhận định: “Thanh toán không tiền mặt không chỉ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động tài chính - ngân hàng mà còn thúc đẩy minh bạch trong quản lý kinh tế, hỗ trợ thương mại điện tử, dịch vụ công và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia”.

Tại hội thảo thanh toán không tiền mặt do báo Tuổi Trẻ tổ chức mới đây, ông Nguyễn Hưng Nguyên – Phó Tổng Giám đốc NAPAS – chia sẻ rằng hành vi người tiêu dùng đang thay đổi nhanh chóng. “Việt Nam đang chứng kiến sự chuyển dịch lớn từ thanh toán tiền mặt sang thanh toán số. Điều này thể hiện rõ qua tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) của các giao dịch không tiếp xúc trong giai đoạn quý IV/2022 đến quý IV/2024, đạt 92%”.

Đại diện Mastercard khu vực châu Á - Thái Bình Dương, ông Sapan Shah, cho biết 60% giao dịch tại điểm bán ở Việt Nam đã được thực hiện thông qua ví điện tử hoặc thẻ thanh toán, nhờ vào sự phát triển của dịch vụ như Apple Pay, Google Pay và hệ thống giao thông công cộng thanh toán mở (open-loop).

Việt Nam cũng đi đầu trong kết nối thanh toán bán lẻ xuyên biên giới qua mã QR với Thái Lan, Campuchia, Lào và đang hướng tới mở rộng ra toàn khu vực châu Á. Trong năm 2024, doanh số thanh toán qua các cổng dịch vụ công đạt khoảng 36 tỷ USD và dự kiến tăng lên 57 tỷ USD trong năm 2025. Thương mại điện tử cũng đạt doanh thu 22 tỷ USD, trong đó 90% giao dịch được thực hiện qua phương thức không tiền mặt.

Đáng chú ý, thanh toán số còn mang lại nhiều giá trị gia tăng cho nền kinh tế, như giảm chi phí vận hành, tăng hiệu quả truy vết dòng tiền theo thời gian thực, hỗ trợ quản lý thuế và nâng cao năng lực giám sát thị trường. Hạ tầng thông tin tín dụng quốc gia cũng đang được nâng cấp để xử lý và cập nhật dữ liệu một cách tự động, với tỷ lệ cập nhật dữ liệu thành công từ tổ chức tín dụng đạt trên 98%.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của thanh toán số cũng kéo theo những thách thức. Vấn đề bảo mật thông tin và an ninh mạng ngày càng đặt ra cấp thiết, nhất là khi tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. Chính vì vậy, cần hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường bảo vệ dữ liệu cá nhân, đồng thời phát triển các giải pháp phòng ngừa rủi ro hiệu quả.

Một điểm đáng chú ý là từ 1/7/2024, khách hàng cá nhân bắt buộc phải xác thực căn cước công dân và sinh trắc học khi mở hoặc sử dụng dịch vụ ngân hàng. Tính đến nay, đã có hơn 110,8 triệu hồ sơ cá nhân và 711.000 hồ sơ tổ chức được xác thực. Bắt đầu từ 1/7/2025, đại diện pháp lý của các doanh nghiệp cũng bắt buộc phải xác thực sinh trắc học để thực hiện giao dịch tài chính.

Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ giữa Ngân hàng Nhà nước với Bộ Công an, các Bộ, ngành liên quan cùng các địa phương, ngân hàng, doanh nghiệp, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ và tích cực

Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng xã hội không tiền mặt, Việt Nam vẫn còn nhiều việc phải làm. Cần mở rộng thanh toán số đến các khu vực nông thôn, tiểu thương, chợ truyền thống - nơi vẫn còn phụ thuộc nhiều vào tiền mặt. Đồng thời, tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ tài chính trong thời gian tới.