Thanh niên là cầu nối giữa hiện tại và tương lai
Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh vừa phối hợp cùng Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tổ chức Diễn đàn đối thoại chính sách về sự tham gia của thanh niên trong thích ứng với già hóa dân số năm 2025. Diễn đàn thu hút hơn 160 đại biểu từ các bộ, ngành, tổ chức quốc tế, chuyên gia, đại diện thanh niên và các trường đại học trên cả nước.
![]() |
Phát biểu khai mạc, Bí thư Trung ương Đoàn Nguyễn Tường Lâm nhấn mạnh: “Già hóa dân số không chỉ là bài toán của tương lai mà là thực tế chúng ta phải hành động từ hôm nay. Thanh niên – với vai trò là lực lượng trung tâm của đất nước – cần được trang bị kiến thức, kỹ năng và chính sách hỗ trợ phù hợp để chủ động thích ứng, đóng góp tích cực vào quá trình phát triển bền vững”.
![]() |
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia đông dân nhất thế giới với dân số vượt mốc 100 triệu người. Đồng thời, nước ta đang sở hữu tỷ lệ thanh thiếu niên cao nhất lịch sử – 21% dân số ở độ tuổi 10–24, và khoảng 2/3 dân số trong độ tuổi lao động. Đây là thời kỳ “cơ hội dân số vàng” để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, cơ hội này dự kiến sẽ kết thúc vào năm 2039, đòi hỏi những hành động chiến lược ngay từ bây giờ.
Cùng lúc, Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa nhanh. Đến năm 2036, số người từ 60 tuổi trở lên sẽ chiếm hơn 20% dân số – ngưỡng đánh dấu xã hội già hóa. Điều này đặt ra nhu cầu cấp bách trong việc phát triển “kinh tế bạc” – hệ sinh thái sản phẩm, dịch vụ và công nghệ phục vụ người cao tuổi.
Theo ông Matthew David Jackson, Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam: “Trao quyền cho thanh niên hôm nay bằng giáo dục, kỹ năng và cơ hội là cách tốt nhất để xây dựng một Việt Nam toàn diện và vững mạnh trong tương lai”.
![]() |
Diễn đàn là nơi chia sẻ các nghiên cứu, mô hình quốc tế và chính sách trong nước nhằm nâng cao nhận thức và hành động của thanh niên trước xu thế dân số thay đổi. Các chuyên gia cũng khuyến nghị thanh niên cần chuẩn bị từ sớm cho một tuổi già khỏe mạnh – bằng lối sống lành mạnh, kiến thức tài chính, sức khỏe tinh thần, đồng thời khai thác cơ hội việc làm trong lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi – một ngành nghề tiềm năng trong tương lai gần.
Một điểm nhấn quan trọng từ diễn đàn là lời kêu gọi xây dựng chính sách toàn diện dành cho thanh niên, tạo điều kiện để thế hệ trẻ phát triển năng lực, sáng tạo và chủ động thích ứng với những thay đổi sâu sắc trong xã hội.
“Thanh niên không chỉ là tương lai, mà còn là hiện tại đang định hình tương lai. Họ cần được đầu tư đúng lúc, đúng cách để trở thành lực lượng chủ đạo dẫn dắt sự đổi mới”, Bí thư Trung ương Đoàn Nguyễn Tường Lâm khẳng định.
Ứng phó với già hóa dân số: Huy động thanh niên, nâng cao chất lượng chăm sóc người cao tuổi
Theo bà Nguyễn Thị Oanh - Phó trưởng phòng sức khỏe người cao tuổi - Cục dân số: Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số với tốc độ nhanh chóng và quy mô ngày càng lớn. Từ năm 2011, khi tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên vượt ngưỡng 10%, đất nước đã chính thức được xếp vào nhóm quốc gia có dân số già hóa. Đến năm 2024, con số này đã tăng lên 14,2% và theo dự báo, sẽ đạt 20,21% vào năm 2036 – thời điểm đánh dấu Việt Nam bước vào giai đoạn dân số già – và tiếp tục tăng lên khoảng 25% vào năm 2049.
Thực tế này đặt ra nhiều thách thức đối với hệ thống an sinh xã hội, y tế cũng như các chính sách phát triển nguồn nhân lực. Trong khi xu hướng gia đình hạt nhân ngày càng phổ biến, 72,3% người cao tuổi vẫn sống cùng con cháu, nhưng một tỷ lệ không nhỏ đang sống một mình do không còn vợ hoặc chồng – điều dễ dẫn đến cảm giác cô lập và tổn thương tinh thần. Hơn 68% người cao tuổi đang sinh sống ở nông thôn, làm nông nghiệp, không có nguồn thu nhập ổn định và thiếu tích lũy cho tuổi già.
Về mặt sức khỏe, dù tuổi thọ trung bình của người Việt đã đạt 73 tuổi, nhưng số năm sống khỏe lại khá thấp. Phần lớn người cao tuổi sống chung với bệnh tật, chủ yếu là các bệnh mãn tính không lây truyền như tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao. Trung bình mỗi người cao tuổi mắc ba bệnh, trong đó bệnh về xương khớp chiếm tỷ lệ tới 33,9%.
Trước bức tranh già hóa rõ rệt và nhiều chiều này, Chính phủ và các cơ quan liên quan đã có nhiều bước đi chủ động trong xây dựng chính sách và tổ chức thực hiện. Trong đó, đáng chú ý là Nghị quyết 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, nhấn mạnh chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, hướng đến tận dụng cơ cấu dân số vàng và thích ứng với già hóa. Nghị quyết 42-NQ/TW năm 2023 tiếp tục khẳng định mục tiêu nâng tuổi thọ trung bình người dân lên 75 tuổi vào năm 2030, với ít nhất 68 năm sống khỏe mạnh.
![]() |
Một trong những nỗ lực cụ thể là Chương trình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đến năm 2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 1579/QĐ-TTg ngày 13/10/2020. Chương trình đặt trọng tâm vào việc nâng cao năng lực khám, chữa bệnh cho người cao tuổi, tổ chức khám sức khỏe định kỳ, sàng lọc và tư vấn chăm sóc. Đồng thời, phát triển mạng lưới chăm sóc tại nhà, tại cộng đồng và cơ sở chuyên biệt, nhằm đảm bảo người cao tuổi được hỗ trợ kịp thời và toàn diện. Đáng chú ý, chương trình còn khuyến khích sự tham gia tích cực của toàn xã hội – từ các tổ chức, doanh nghiệp cho đến từng gia đình và cá nhân – vào các hoạt động chăm sóc người cao tuổi.
Không chỉ dừng lại ở việc xây dựng mạng lưới y tế, các dự thảo chính sách hiện hành cũng hướng tới việc bảo đảm quyền lợi toàn diện cho người cao tuổi. Bên cạnh yêu cầu cấp thẻ bảo hiểm y tế cho toàn bộ người cao tuổi, hệ thống pháp luật đang từng bước hoàn thiện các quy định về an sinh xã hội, dịch vụ dài hạn và truyền thông thay đổi hành vi để thích ứng với bối cảnh dân số già.
Đặc biệt, Bộ Y tế đã nhấn mạnh vai trò then chốt của thanh niên trong việc đồng hành cùng quốc gia vượt qua giai đoạn chuyển đổi nhân khẩu học quan trọng này. Thanh niên không chỉ là lực lượng lao động chủ lực thay thế phần nào sự thiếu hụt do dân số già hóa, mà còn là chủ thể thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong chăm sóc sức khỏe, công nghệ và chính sách. Thanh niên được khuyến khích tham gia vào quá trình hoạch định chính sách, chủ động tích lũy tài chính, tham gia bảo hiểm dài hạn cũng như học hỏi kỹ năng chăm sóc người cao tuổi từ sớm.
Từ thực trạng trên, có thể thấy già hóa dân số không đơn thuần là một xu hướng tất yếu, mà còn là một bài toán lớn yêu cầu sự phối hợp đồng bộ giữa chính sách, công nghệ, giáo dục và cộng đồng. Việc nhận diện rõ thách thức, đề xuất giải pháp kịp thời và đặc biệt là huy động được sự tham gia chủ động của thế hệ trẻ sẽ là yếu tố quyết định để Việt Nam biến thách thức dân số thành cơ hội phát triển bền vững.