![]() |
Sáp nhập tinh giản hành chính có làm đánh mất địa danh? |
Còn nhớ lần đầu đến Đà Nẵng bằng tàu hỏa, khi xuống ga, người viết nhìn thấy một dòng chữ gắn trên tường: Ga Tourane. Hỏi bạn đồng hành, người đó lơ mơ lắc đầu, bảo không rõ lắm, có lẽ tên này có từ lâu. Lục lại lịch sử, người viết mới biết danh xưng này đã được chính quyền đô hộ Pháp đặt cho Đà Nẵng khoảng những năm 1860, cho đến khi hết thời Pháp thuộc. Dân Đà Nẵng quen gọi vùng đất của mình là Cửa Hàn, sau đó là Đà Nẵng. Nhưng rõ ràng, cho đến nay, vẫn có những lưu ký văn bản ghi rõ tên gọi Tourane.
Tương tự như vậy, thành phố bên biển này còn được gọi là Thái Phiên, vì sau Cách mạng Tháng Tám, chính quyền lâm thời đã muốn vinh danh vị chí sĩ yêu nước. Cho đến nay, một số nhà văn, nhà thơ vẫn chưa quên cái tên này.
Nói những điều này, để thấy rằng, thực sự trong lịch sử xã hội, nhất là về mặt văn hóa cộng đồng, một danh xưng địa phận, dù ngắn dài lâu mau, cũng luôn có sự ghi nhận tồn tại, không hề mất đi. Những con người trong thời kỳ đó, và con cháu của họ, chắc chắn không bao giờ xóa bôi cái tên địa danh đã lưu cửu trong tâm thức, tình cảm của mình.
Cuộc cách mạng hành chính hiện nay, đang tỏ ra trực tiếp tác động đến những cái tên địa danh theo kiểu như vậy, và đang có rất nhiều người, nhất là giới trí sĩ lên tiếng phản ứng, lo ngại thay đổi sẽ làm mất đi địa danh. Thậm chí nhìn vào lộ trình định hình cơ chế quản lý hành chính mới, một số tỉnh lâu năm cũng sẽ bị xóa tên khỏi danh mục đơn vị hành chính quốc gia. Việc sáp nhập các địa phương liền kề, dù có liên quan lịch sử hay địa hình hay không, đều mang lại ấn tượng “mất địa danh” ở nhiều người.
Song, thực chất cộng đồng cần nhìn nhận, thấu xét vấn đề, là công cuộc cải cách hành chính, nhằm cắt gọt, loại bỏ các cấp, phần quy định trong bộ máy tổ chức hành chính Nhà nước, để tinh gọn hơn, bớt cồng kềnh, nâng cao hiệu quả quản lý trật tự hành chính. Sửa đổi này, là ý chí của chính quyền, nhằm cải thiện lại bộ máy tổ chức của mình, sau một thời gian hoạt động đã hóa ra cồng kềnh và cả quan liêu. Những cấp quản lý trung gian, thậm chí còn là đầu mối phát triển các nhóm lợi ích kinh tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thể chế quốc gia và quyền lợi kinh tế toàn dân.
Do đó, chính quyền Trung ương không thể không can thiệp, mạnh dạn làm cuộc cách mạng hành chính, cắt đi những bộ phận, “phần thừa” kèm với các quyết sách thay đổi quản lý xã hội sang quản trị xã hội, đáp ứng tốt hơn các yêu cầu, vấn đề của người dân. Cắt giảm bộ ngành, cắt giảm cấp hành chính, cắt giảm số lượng các địa hạt quản lý, là những giải pháp dứt khoát cần tiến hành trước yêu cầu thay đổi thể chế, vị thế quốc gia và dân tộc.
Hệ quả những thay đổi “về mặt quản lý hành chính” như vậy, là một số địa danh hành chính, cấp bậc quản lý hành chính, bộ máy tổ chức hành chính sẽ phải thay đổi. Trong hệ thống thông tin hành chính quốc gia, sẽ có sự tinh giản lại mạnh mẽ những đơn vị cấp cơ sở, rút gọn lại tổ chức và đồng nghĩa với việc tiết kiệm, tiết giảm được rất nhiều chi phí xã hội dành cho quản lý.
Lợi ích cắt giảm, tinh gọt như vậy là quá sức nhiều và xã hội tất nhiên ủng hộ lập tức. Người dân theo đó, sẽ không còn bị hạn chế, chậm trễ về những yêu cầu, kiến nghị của họ nữa, không còn bị trở ngại vì những thủ tục hành chính trung gian, nhiều tầng nấc…, khiến cuộc sống của họ tốt đẹp hơn.
Điều phải thấy, là công cuộc cải tổ hành chính này, hoàn toàn nằm ở bộ máy quản lý Nhà nước, chứ không phải nhằm xóa đi các địa danh, làm thay đổi hoạt động xã hội và ảnh hưởng quyền lợi người dân.
Người dân ở địa phương, đương nhiên vẫn có quyền xưng gọi các địa danh có sẵn, ghi trong giấy tờ căn cước của họ, những cái tên thôn xóm, làng xã rất bình thường. Kể cả những tỉnh thành sáp nhập, về mặt hành chính sẽ cắt gọt lại, chứ về mặt hoạt động xã hội, văn hóa lịch sử, thì không có yêu cầu tác động nào cả. Thậm chí trong cơ cấu cơ sở hành chính mới, người dân có quyền kiến nghị, đề xuất các hoạt động xã hội của họ, như lễ lạt, sự kiện đời sống, quyền lợi kinh doanh, quảng bá văn hóa bản địa…, họ chỉ cần đăng ký với cấp hành chính cơ sở là xã phường, chứ không còn phải xin phép, đợi có xét duyệt gì nữa. Cơ quan hành chính Nhà nước, chỉ đơn giản căn cứ nguyện vọng và cam kết của người dân để ban hành thông tin, giám sát hỗ trợ người dân, không phải quản lý, cho phép. Trong giấy tờ thủ tục hành chính, dĩ nhiên cơ quan hành chính sẽ ghi tên địa danh quản lý mới, nhưng địa điểm sự kiện diễn ra, nơi tiến hành thì vẫn ghi rõ địa danh mà người dân đăng ký.
Như vậy, về mặt quản lý Nhà nước, cải cách hành chính giúp tinh giản gọn ghẽ hơn, quy trình và tốc độ xử lý các vấn đề người dân nêu ra sẽ nhanh hơn, giảm thiểu mọi thủ tục rườm rà, tốn thời gian, công sức và tiền bạc. Tệ nạn tồn tại đâu đó trong các phần quản lý hành chính, cũng sẽ bị dẹp bỏ. Còn về mặt văn hóa, lịch sử, người dân vẫn tổ chức, tiến hành các nội dung cần làm và muốn làm, một cách bình thường. Hơn nữa, khi quy thông tin đăng ký về tận cơ sở xã phường, người dân càng có thể đăng ký được rõ ràng, cụ thể hơn về địa danh, địa điểm tổ chức của mình. Những cái tên xóm Bầu, thôn Cẩm… sẽ đương nhiên nằm trong văn bản yêu cầu của người dân, để chính quyền nắm rõ hơn, theo dõi hỗ trợ và giám sát an toàn an ninh hơn.
Một hiện thực quản lý hành chính tinh gọn, tiến bộ, hướng đến tính hiệu quả cao hơn như vậy, quả thật rất cần thiết cho người dân sử dụng công cụ quản lý Nhà nước, mà không hề ảnh hưởng đến đời sống tinh thần, tập tục văn hóa lịch sử hay tín ngưỡng tôn giáo, tên gọi địa danh của người dân.
Nên những suy đoán, lo lắng công tác cải cách hành chính sẽ làm đánh mất địa danh sau sáp nhập, tinh giản bộ máy, là cần phải xác tín lại!