Quảng Trị là một trong 6 tỉnh được chọn để thí điểm chương trình chuyển nhượng kết quả giảm phát thải và quản lý tài chính chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (ERPA) theo Nghị định số 107/2022/NĐ-CP của Chính phủ.
Ban Quản lý Khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông - tỉnh Quảng Trị (BQL) chịu trách nhiệm quản lý và bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học trên diện tích 37.666,01 ha. Ngoài ra, khu bảo tồn còn quản lý khu bảo vệ cảnh quan đường Hồ Chí Minh với diện tích 5.237,4 ha. Năm 2023, BQL nhận được hơn 4,3 tỉ đồng từ Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Quảng Trị nhờ bán tín chỉ các-bon. BQL đã lập kế hoạch chia sẻ lợi ích từ chương trình ERPA cho năm 2023 và thực hiện vào năm 2024. Đồng thời làm việc với chính quyền các xã vùng đệm như Tà Long, Ba Nang, Húc Nghì, A Bung, Đakrông, Ba Lòng, Triệu Nguyên và các cộng đồng dân cư để thống nhất thỏa thuận quản lý rừng và hỗ trợ sinh kế cho các thôn gần rừng. Số tiền 4,3 tỉ đồng được phân bổ như sau: 10% cho kinh phí quản lý, hơn 3,3 tỉ đồng hỗ trợ cộng đồng tham gia quản lý rừng, hơn 64 triệu đồng hỗ trợ UBND xã có cộng đồng tham gia quản lý rừng và hơn 533 triệu đồng cho các biện pháp lâm sinh. Chương trình ERPA giúp BQL có nguồn kinh phí hỗ trợ người dân vùng đệm tạo việc làm và tăng thu nhập. Tuy nhiên, do là năm đầu tiên thực hiện thí điểm nên còn nhiều khó khăn.
![]() |
Khó khăn khi thí điểm chương trình ERPA tại Khu bảo tồn Đakrông. |
Phó Giám đốc BQL - ông Hồ Viết Thắng cho biết, theo Nghị định số 107/2022/NĐ-CP, tiền bán tín chỉ các-bon chỉ chi trả cho khoán bảo vệ rừng đối với cộng đồng dân cư. Điều này gây thiệt thòi cho các cá nhân, hộ gia đình và nhóm hộ gia đình đã nhận khoán bảo vệ rừng từ trước. Ngoài ra, chi phí triển khai phải đảm bảo không chồng chéo với các khoản chi khác của ngân sách nhà nước. Điều này hạn chế việc chia sẻ lợi ích theo mục đích của chương trình. Một phần diện tích rừng tự nhiên đã được bố trí kinh phí từ các ngân sách nhà nước khác, nên không thể triển khai giao khoán bảo vệ rừng và hỗ trợ sinh kế theo Nghị định số 107. Theo quy định, đối tượng hưởng lợi là cộng đồng dân cư và UBND cấp xã có thỏa thuận tham gia quản lý rừng với chủ rừng là tổ chức. Tuy nhiên, ở Quảng Trị, diện tích rừng tự nhiên do các tổ chức quản lý chủ yếu nằm ở vùng sâu, vùng xa, giáp biên giới, ít hoặc không có cộng đồng dân cư sinh sống. Do đó, việc chi trả kinh phí từ bán tín chỉ các-bon rừng gặp khó khăn.
Theo quyết định của UBND tỉnh, diện tích rừng được chi trả từ ERPA là 126.692,4 ha, và diện tích được chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng theo Nghị định số 156/2018/NĐ-CP là 50.092,32 ha. Phần lớn diện tích rừng tự nhiên ở Quảng Trị nằm ở hai huyện miền núi Hướng Hóa và Đakrông, chiếm gần 80% diện tích rừng được chi trả ERPA. Đây cũng là hai huyện được chi trả dịch vụ môi trường rừng hàng năm, hiện nay có thêm nguồn thu từ ERPA, góp phần tăng thu nhập cho các chủ rừng.
Thống kê của Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh Quảng Trị cho biết, từ ngày 3/10/2023 - 30/12/2024, tổng thu từ bán tín chỉ các-bon rừng là hơn 51,1 tỉ đồng. Năm 2023, có 8 chủ rừng là tổ chức được hưởng lợi từ ERPA với tổng diện tích 85.752,93 ha, tương ứng với hơn 10,8 tỉ đồng. Có 66 cộng đồng dân cư nhận hỗ trợ phát triển sinh kế với tổng số tiền 3,3 tỉ đồng, trong đó 56 cộng đồng là đồng bào dân tộc thiểu số. Các hoạt động hỗ trợ phát triển sinh kế bao gồm mua giống cây trồng, vật nuôi và xây dựng các công trình công cộng như sân, mái lợp sân nhà cộng đồng thôn, sơn sửa nhà, mua sắm bàn ghế, làm điện chiếu sáng, xây dựng hàng rào cho nhà cộng đồng. Tính đến ngày 30/12/2024, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng tỉnh đã chi hơn 35,6 tỉ đồng cho các đối tượng hưởng lợi từ bán tín chỉ các-bon rừng.
Theo Nghị định số 107/2022/NĐ-CP, điều kiện để được hỗ trợ phát triển sinh kế là cộng đồng phải đăng ký tham gia quản lý rừng và thỏa thuận với công ty. Đây là nội dung quan trọng nhằm tạo sinh kế ổn định cho người dân sống gần rừng, giảm áp lực lên công tác bảo vệ rừng.
Để giải quyết khó khăn, các đơn vị kiến nghị mở rộng đối tượng nhận khoán bảo vệ rừng cho các hộ gia đình, cá nhân cư trú hợp pháp tại địa phương và nâng mức hỗ trợ sinh kế cho cộng đồng. UBND tỉnh cũng đã kiến nghị sửa đổi, bổ sung Nghị định số 107/2022/NĐ-CP để cho phép lồng ghép các nguồn kinh phí, tăng mức khoán bảo vệ rừng và động viên lực lượng tham gia bảo vệ rừng.