Nghiên cứu, áp dụng trí tuệ nhân tạo AI vào kiểm soát thuế

Số liệu thống kê từ Tổng cục Thuế cho thấy, hiện tại, Việt Nam có gần 1 triệu doanh nghiệp, hơn 3 triệu hộ kinh doanh, trong đó có khoảng 1,9 triệu hộ thuộc diện phải nộp thuế. Bên cạnh đó, có 27 triệu cá nhân có thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân, trong đó khoảng 7 triệu cá nhân thuộc diện chịu thuế này, chiếm khoảng 26% tổng số cá nhân có thu nhập.

Với tốc độ tăng trưởng kinh tế và chính sách tăng cường hội nhập, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, số lượng doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân kinh doanh tại Việt Nam dự kiến sẽ tăng lên trong thời gian tới.

Ngoài ra, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đặc biệt là sự bùng nổ của internet và các nền tảng số, đã tạo ra một nền kinh tế số với tiềm năng và cơ hội lớn cho phát triển kinh tế - xã hội. Điều này không chỉ góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế mà còn mở ra nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp và cá nhân tham gia vào nền kinh tế số.

Chia sẻ tại Hội thảo "Quản lý tuân thủ thuế trong nền kinh tế số," ông Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và chính sách tài chính, Bộ Tài chính, đã nhận định: Kinh tế số Việt Nam đang phát triển nhanh chóng cả về hạ tầng và thị trường kinh doanh. Đặc biệt, thương mại điện tử đã tăng trưởng khoảng 35%. Năm 2023, Việt Nam có khoảng 60 triệu người tham gia mua sắm trực tuyến, và con số này ước tính sẽ vượt 70 triệu vào năm 2025. Ngân hàng Nhà nước đã cấp phép cho 51 đơn vị ứng dụng dịch vụ trung gian thanh toán, và thanh toán trực tuyến đã phổ biến với 11 tỷ giao dịch không dùng tiền mặt, tăng 50% so với năm 2022.

Ông Quỳnh nhấn mạnh rằng, thương mại điện tử là một thách thức trong quản lý thuế do tính phức tạp, đa dạng và toàn cầu của các hoạt động kinh tế trong môi trường số. Các giao dịch diễn ra trực tuyến và thông qua các nền tảng số, làm cho việc theo dõi, kiểm soát và quản lý trở nên khó khăn hơn.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, ông Đặng Ngọc Minh, cũng đã chỉ ra rằng, mặc dù đã có nhiều quy định, chính sách và công cụ pháp lý phù hợp với yêu cầu quản lý thuế hiện đại và định hướng chiến lược cải cách hiện đại hóa của ngành đến năm 2030, việc quản lý thuế trong nền kinh tế số vẫn gặp nhiều khó khăn. Điều này đòi hỏi cần có những giải pháp quản lý phù hợp và hiệu quả để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Các chuyên gia đề xuất rằng, để nâng cao hiệu quả quản lý thuế trong nền kinh tế số, cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân lực số. Đồng thời, cần phát triển dữ liệu số, quản lý rủi ro, phát triển hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin, và hoàn thiện thể chế về lĩnh vực này.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, ngành thuế đang có những nghiên cứu, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào phân tích dữ liệu để phát hiện rủi ro giá bất thường, đặc biệt triển khai hiệu quả quản lý rủi ro tuân thủ pháp luật thuế. Ngành thuế đã xây dựng chức năng cảnh báo xuất hóa đơn vượt ngưỡng an toàn; bước đầu nghiên cứu, áp dụng AI vào phân tích dữ liệu hóa đơn điện tử để phát hiện rủi ro giá bất thường, phân tích chuỗi mua bán hóa đơn theo từng mặt hàng rủi ro hoặc theo chuỗi quan hệ mua bán của các doanh nghiệp trong nền kinh tế giúp tìm các chuỗi nghi ngờ.

P.V (t/h)