Ngành mía đường: Nguy cơ thiếu hụt nghiêm trọng trên thế giới và Việt Nam

Tính tới hết tháng 5/2023, thị trường đường thế giới chứng kiến những sự thay đổi khó lường, đặc biệt là việc giá đường thế giới vượt đỉnh 10 năm. Cụ thể, giá đường trong tháng 5/2023 đạt mức 23,6 US Cent/pound, tăng 24% so với đầu năm nay.

Nguồn cung đường toàn cầu bị thắt chặt sau khi một số quốc gia sản xuất đường lớn nằm ở Bắc bán cầu thông báo sản lượng thấp hơn dự kiến. Theo đó, Tổ chức Đường Quốc tế (ISO) đã điều chỉnh giảm dự báo lượng đường dư cung trên thế giới trong niên độ 2022 -2023 từ 6,2 triệu tấn trong tháng 11/2022 xuống 4,2 triệu tấn trong tháng 2/2023. Song song đó, những cường quốc về mía đường như Ấn Độ, Brazil cũng cho thấy sự suy giảm về sản lượng đường khi Hiệp hội các nhà máy đường Ấn Độ (ISMA) ước tính sản lượng đường sản xuất cho niên độ 2022-2023 chỉ đạt 34 triệu tấn, thấp hơn 2,5 triệu tấn so với dự báo gần nhất và giảm 5% so với cùng kỳ niên độ trước.

Bên cạnh đó, việc giá nhiên liệu liên tục gia tăng cũng đặt ra mối lo ngại về việc đẩy giá năng lượng tăng. Theo đó, từ ngày 1/3/2023, Brazil, quốc gia xuất khẩu đường lớn nhất thế giới đã quay lại đánh thuế đối với xăng và Ethanol khiến tỷ trọng mía dành cho sản xuất nhiên liệu sinh học tăng lên, gián tiếp khiến sản lượng đường thu hẹp.

Trong nửa cuối năm nay, trước tình hình thời tiết El Nino chắc chắn xảy ra (Theo Trung tâm Dự báo Khí hậu Hoa Kỳ), Brazil có thể sẽ hứng chịu nhiều đợt mưa lớn, ngược lại Ấn Độ và các nước Đông Nam Á, bao gồm Thái Lan, Indonesia, Việt Nam… sẽ đối mặt với tình trạng hạn hán, tác động tiêu cực đến sản xuất mía đường. Triển vọng nguồn cung ngành mía đường dự đoán sẽ tiếp tục chịu ảnh hưởng sâu rộng, đối mặt với những khủng hoảng nghiêm trọng hơn trong thời gian tới.

Để đảm bảo nguồn cung nội địa, Ấn Độ chỉ cho phép xuất khẩu 6 triệu tấn đường trong niên vụ 2022-2023, giảm mạnh so với mức kỷ lục gần 12 triệu tấn trong niên vụ trước. Bên cạnh đó, Hiệp hội Thương mại đường Ấn Độ nhấn mạnh việc xuất khẩu đường sẽ vào tháng 12/2023 sau khi ước tính sản lượng sơ cấp cho vụ mới từ tháng 10/2023 đến tháng 9/2024. Làn sóng bảo hộ lương thực này được dự đoán sẽ diễn ra gay gắt hơn nữa tại hàng loạt quốc gia xuất khẩu đường lớn khác như Thái Lan, Trung Quốc, Mexico, Pakistan và châu Âu.

Từ nguy cơ thiếu hụt đường trên thế giới, đến lo ngại khủng hoảng nguồn cung đường tại Việt Nam

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê (GSO), năm 2023, dân số Việt Nam đạt mốc 100 triệu người. Là quốc gia đông dân thứ 15 trên thế giới, mức tiêu thụ đường nội địa của Việt Nam được USDA đánh giá ở mức từ 2,3 - 2,4 triệu tấn/năm. Tuy nhiên theo số liệu từ Hiệp Hội Mía Đường Việt Nam (VSSA), hiện sản lượng đường trong nước niên độ 2022-2023 ước tính chỉ đạt 871 nghìn tấn. Điều này có nghĩa sản lượng đường trong nước dự kiến sẽ chỉ đáp ứng được 36% nhu cầu tiêu thụ trong năm 2023.

Trước tình hình nguồn cung lương thực, đặc biệt là đường trên thế giới hiện vô cùng khó đoán, đặc biệt, tình trạng đường thiếu hụt dẫn đến việc hạn chế xuất khẩu được ghi nhận tại nhiều quốc gia gần đây đang đặt ra mối lo ngại khủng hoảng nguồn cung đường tại Việt Nam.

Tuy không phải là quốc gia nhập khẩu đường thuộc top đầu thế giới nhưng với sức ép ngày càng gia tăng về nhu cầu tiêu thụ đường, rõ ràng Việt Nam đang đứng trước những khó khăn nhất định khi lượng đường sản xuất trong nước không đủ đáp ứng đi kèm việc bổ sung nguồn cung từ nhập khẩu ngày càng khó khăn do đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thực tế việc nguồn cung trong nước gặp nhiều khó khăn đã từng cho thấy các hệ quả không chỉ làm suy giảm sức cạnh tranh của ngành mía đường, mà còn gây ảnh hưởng trực tiếp đến các đơn vị sản xuất khác trong nước, tạo kẽ hở cho đường lậu hoành hành

Phí Hà (TH)