Mỹ tiếp tục gia tăng sức ép đối với ngành bán dẫn Trung Quốc

Ngay đầu năm mới, truyền thông đã đưa tin Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan đạt thỏa thuận ngăn Trung Quốc tiếp cận công nghệ và thiết bị sản xuất chip. Đây là đòn mới giáng xuống tham vọng phát triển bán dẫn của Bắc Kinh. Bên cạnh đó, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden còn được cho là cân nhắc mở rộng lệnh cấm vận với Huawei.

Trong báo cáo 10 rủi ro ngoại lai hàng đầu của Trung Quốc năm 2023, Trung tâm Chiến lược và An ninh quốc tế (CISS) cũng cảnh báo áp lực tiếp diễn từ Washington. Báo cáo nêu “Mỹ sẽ tận dụng tối đa khác biệt về ý thức hệ và lo ngại về an ninh để thuyết phục hoặc đe dọa các đồng minh áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu bán dẫn chặt hơn đối với Trung Quốc”. Nó thậm chí có thể mở rộng sang những lĩnh vực khác như công nghệ sinh học, nhiên liệu sạch, hệ thống hạt nhân, y tế.

Mặc dù Washington, Tokyo và Amsterdam vẫn chưa chính thức tiết lộ chi tiết về thỏa thuận kiểm soát xuất khẩu nhưng nhiều người suy đoán, một số hệ thống như hệ thống in khắc tia cực tím sâu nhúng ArF (DUV) của ASML Holding có thể sẽ bị giới hạn ở Trung Quốc. Đây là hệ thống sử dụng công nghệ laser để cơ bản khắc một mạch được thiết kế sẵn lên một tấm wafer, cho phép xử lý in thạch bản trong phạm vi từ 45 nanomet (nm) đến 7 nm.

ASML đã thống trị thị trường toàn cầu ở phân khúc thiết bị sản xuất chip khi chiếm 90% thị phần cung cấp máy cực tím cực kỳ tiên tiến, vốn đã ngừng xuất khẩu sang Trung Quốc từ năm 2019.

Các nhà phân tích tại công ty tư vấn Anbound có trụ sở tại Bắc Kinh nhận định, "đòn mới" của Washington đã đánh vào điểm yếu về công nghệ của Trung Quốc. “Thòng lọng siết quanh ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc sẽ còn thắt chặt hơn nữa, sau thỏa thuận giữa ba quốc gia", chuyên gia dự báo.

Kết quả của thỏa thuận giữa 3 quốc gia sẽ trở thành một khó khăn rất lớn cho sự phát triển ngành chip Trung Quốc. Mo Dakang, nhà tư vấn tại Anbound cho biết: “Các nút quy trình công nghệ sản xuất trong ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc có thể bị đẩy lùi từ 14 nm xuống 45 nm".

Tuy nhiên, việc thay đổi có thể không được áp dụng ngay. ASML cho biết ngày 28/1 rằng, sẽ mất một thời gian để các chính phủ liên quan hoàn thiện quy định về kiểm soát xuất khẩu và thực thi luật đó.

"Trong khi các quy tắc đang được hoàn thiện, ASML sẽ tiếp tục hợp tác với các cơ quan chức năng để thảo luận về tác động tiềm tàng của bất kỳ quy định được đề xuất nào nhằm đảm bảo tác động đối với chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu được đánh giá đúng mức. Trong thời gian này, hoạt động kinh doanh của ASML trên toàn cầu vẫn tiếp tục", đại diện công ty Hà Lan chia sẻ.

Một số chuyên gia khác có cái nhìn tích cực hơn. Arisa Liu, nhà nghiên cứu chất bán dẫn cao cấp tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Đài Loan, cho rằng, còn có những vấn đề khác cần xem xét. "Doanh số bán thiết bị bán dẫn của Nhật Bản và Hà Lan sang Trung Quốc chưa thực sự đáng kể. Việc Mỹ bồi thường cho các công ty bị ảnh hưởng như thế nào sẽ là chìa khóa quyết định liệu thỏa thuận này có thể được thực hiện và kéo dài hay không", Liu nhận định.

Dù đã cố gắng đa dạng hóa chuỗi cung ứng, các công ty bán dẫn Trung Quốc vẫn gặp khó khăn khi Mỹ tích cực hạn chế họ tiếp cận công nghệ chip hiện đại. Tháng 10/2022, chính quyền Mỹ mở rộng lệnh cấm xuất khẩu nhằm làm suy yếu năng lực sản xuất bán dẫn hay mua chip tiên tiến từ nước ngoài của Trung Quốc. Những quy định này khiến Bắc Kinh chỉ có thể sản xuất chip 14nm, DRAM 18nm và chip 3D NAND 128 lớp là cao nhất.

Một số nguồn tin cho biết, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng đang cân nhắc cắt đứt hãng viễn thông Huawei khỏi mọi nhà cung cấp tại Mỹ. Trước đó, công ty có trụ sở tại Thâm Quyến đã bị Washington đưa vào danh sách đen thương mại từ tháng 5/2019 và đang chịu hàng loạt hạn chế quyền tiếp cận công nghệ chip tiên tiến của Mỹ.

Ngoài ra, phía Mỹ đang tiếp tục tăng thêm sức ép. Mỹ gần đây khởi xướng Liên minh Chip4 Alliance với những cái tên hàng đầu, trong đó có Hàn Quốc. Với châu Âu, xu hướng nghiêng về phía Mỹ cũng được thể hiện. Tháng trước, ủy viên Thierry Breton của EU đã tán thành các hạn chế chip của Mỹ đối với Trung Quốc. "Chúng tôi không thể cho phép Trung Quốc tiếp cận những công nghệ tiên tiến nhất", Breton nói khi đó.

Bắc Kinh không có nhiều lựa chọn để trả đũa. Chẳng hạn, Trung Quốc không thể trừng phạt Apple, Tesla, Intel vì cần tới công nghệ, việc làm, phát triển kinh doanh và sự hỗ trợ của họ tại Washington. Vì vậy, nước này chỉ có thể phản ứng thông qua tài trợ và hỗ trợ các ngành công nghiệp trong nước.

Phản ứng mạnh mẽ nhất cho tới nay của Trung Quốc là đệ đơn khiếu nại lên cơ quan dàn xếp tranh chấp của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

Hà Trang