Sau khi mở rộng địa giới hành chính, TP. Hồ Chí Minh đang bước vào giai đoạn mới trong phát triển hệ thống metro. Không chỉ dừng lại ở 7 tuyến với hơn 350 km như quy hoạch trước đây, thành phố nay đối mặt với tầm nhìn lớn hơn – một mạng lưới metro hơn 1.000 km, vươn tới Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu.
Tầm nhìn kết nối liên vùng
Theo Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hồ Chí Minh cho biết, UBND Thành phố đã giao Sở Xây dựng phối hợp cùng các sở ngành khẩn trương rà soát lại toàn bộ quy hoạch metro theo mô hình mới. Trọng tâm là ưu tiên các tuyến kết nối TP. Hồ Chí Minh với các địa phương lân cận, đặc biệt là Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, hai cửa ngõ quan trọng trong phát triển kinh tế vùng. Công tác rà soát này đang được triển khai nhằm xây dựng một hệ thống metro có tính liên thông, phục vụ phát triển không chỉ nội đô mà cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
 |
| Từ 7 tuyến metro với 355 km, TP. Hồ Chí Minh sau mở rộng địa giới đang “ôm” khát vọng xây dựng hệ thống metro dài hơn 1.000 km. |
Theo kế hoạch trước đây, TP. Hồ Chí Minh (cũ) cần khoảng 40,2 tỷ USD để hoàn thành 7 tuyến metro dài 355km, theo Nghị quyết 188/2025/QH15 của Quốc hội. Nhưng nay, sau khi mở rộng địa giới, quy mô mạng lưới metro của TP. Hồ Chí Minh (mới) đã lên tới hơn 1.000 km.
Thách thức lớn nhất là nguồn vốn đầu tư. Bên cạnh đó, hàng loạt vấn đề khác cũng đặt ra: phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, xây dựng công nghiệp đường sắt, công tác bồi thường – giải phóng mặt bằng, tái định cư… Với khối lượng công việc khổng lồ, thành phố đang nghiên cứu mô hình tổ chức mới để vừa đảm bảo quản lý, vừa vận hành và khai thác hiệu quả hệ thống metro trong tương lai.
Đa dạng hóa phương án tài chính
Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 188/2025/QH15 cùng Luật Đường sắt (ban hành ngày 27/6/2025), tạo hành lang pháp lý để huy động nhiều nguồn lực cho metro.
Các nguồn vốn đầu tư bao gồm: ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu, ngân sách TP. Hồ Chí Minh, vốn ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, nguồn thu từ phát triển các khu đô thị TOD (Transit-Oriented Development), cũng như vốn tư nhân thông qua đầu tư trực tiếp hoặc đối tác công – tư (PPP).
Cách tiếp cận đa dạng này được kỳ vọng sẽ tháo gỡ phần nào áp lực tài chính khổng lồ, đồng thời mở ra cơ hội huy động mạnh mẽ hơn sự tham gia của các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
 |
| TP. Hồ Chí Minh không chỉ đặt mục tiêu giải quyết bài toán giao thông nội đô mà còn muốn tạo dựng một hệ thống metro trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng. |
Hệ thống metro tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh hiện đang được Trung ương dành sự quan tâm đặc biệt. Các cơ chế, chính sách đặc thù cho phép rút ngắn thủ tục đầu tư, huy động vốn nhanh hơn, đồng thời thúc đẩy phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực và phát triển đô thị gắn kết metro.
Đặc biệt, Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã tạo điều kiện để doanh nghiệp mạnh dạn tham gia vào các dự án metro. Đây được xem là một động lực quan trọng để biến giấc mơ metro nghìn km của TP. Hồ Chí Minh thành hiện thực.
Với tầm nhìn mở rộng, TP. Hồ Chí Minh không chỉ đặt mục tiêu giải quyết bài toán giao thông nội đô mà còn muốn tạo dựng một hệ thống metro trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng. Dù còn nhiều thách thức, song với cơ chế chính sách mới cùng sự quyết tâm từ Trung ương đến địa phương, triển vọng về một hệ thống metro hiện đại, đồng bộ và kết nối vùng của TP. Hồ Chí Minh đang dần hiện rõ.
