Trong cuộc họp chiều 14/7 tại phường Phan Thiết, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hồng Hải đã chủ trì cuộc họp với các cơ quan chuyên môn và lãnh đạo 18 xã, phường để triển khai các nhiệm vụ cấp bách. Đại diện Ban Quản lý dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam thuộc Bộ Xây dựng cho biết, tuyến đường sắt đi qua địa bàn tỉnh Lâm Đồng có chiều dài 156,5 km, ảnh hưởng đến 17 xã và 1 phường với tổng diện tích cần giải phóng mặt bằng 936 ha. Khoảng 1.150 hộ dân sẽ bị ảnh hưởng từ dự án này, với việc bàn giao mặt bằng dự kiến bắt đầu từ tháng 3/2026.
 |
| Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam - ảnh: Duy Tuấn |
Công tác giải phóng mặt bằng được xác định là "yếu tố ảnh hưởng lớn nhất đến tiến độ" và là "áp lực lớn nhất khi triển khai dự án". Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có quy mô lớn chưa từng có, với chiều dài 1.541 km, đi qua 20 tỉnh, thành phố, đòi hỏi sơ bộ tổng nhu cầu sử dụng đất khoảng 10.827 ha, với số dân tái định cư ước tính khoảng 120.836 người.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, Quốc hội đã thống nhất chủ trương tách giải phóng mặt bằng phục vụ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam thành một dự án riêng để chủ động và kịp thời triển khai. Đây là quyết định có tính đột phá nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án trọng điểm quốc gia.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam không chỉ là công trình hạ tầng giao thông mà còn mang ý nghĩa chiến lược sâu rộng. Tuyến đường sắt bắt đầu tại TP Hà Nội (ga Ngọc Hồi) và kết thúc tại TP. Hồ Chí Minh (ga Thủ Thiêm) với quy mô đầu tư là đường đôi, khổ 1.435mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế 350km/h. Dự án sẽ kết nối trực tiếp hai đô thị loại đặc biệt với quy mô dân số lên đến khoảng 10 triệu người, 17 đô thị loại 1 có quy mô dân số từ 500 nghìn người trở lên.
Dự án sẽ có tác động trực tiếp đến khoảng 7-8 lĩnh vực, bao gồm ngành xây dựng, các ngành phụ trợ, dịch vụ tài chính ngân hàng, phát triển đô thị và tạo công ăn việc làm. Đặc biệt, dự tính sẽ cần khoảng gần 14.000 nhân sự vận hành khai thác dự án.
Phó Chủ tịch Nguyễn Hồng Hải nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của dự án này, được Quốc hội và Chính phủ đặc biệt quan tâm với 19 chính sách và cơ chế đặc thù ưu tiên. Lãnh đạo tỉnh đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các địa phương, yêu cầu phải hoàn thành trước ngày 24/7 các công việc bao gồm rà soát vị trí 9 khu tái định cư phục vụ dự án, kiểm kê đất đai và từng căn nhà trong phạm vi dự án, đề xuất nguồn vốn và phương án cụ thể cho từng khu tái định cư, đồng thời báo cáo UBND tỉnh về phương án đền bù và xây dựng.
Theo báo cáo của Sở Xây dựng, tổng nhu cầu tái định cư khoảng 1.150 hộ, trong đó 45 hộ tái định cư vào các khu dân cư hiện hữu, 1.105 hộ còn lại dự kiến xây dựng mới 9 khu tái định cư với tổng kinh phí khoảng 447 tỷ đồng, tổng diện tích 28,47 ha, quy mô 1.465 lô đất.
 |
| Ban Quản lý dự án các công trình dân dụng tỉnh (Ban 2 ở Bình Thuận cũ) được giao làm chủ đầu tư các khu tái định cư và xây dựng phương án cụ thể cho từng khu. Ảnh: Reatimes |
Phó Chủ tịch Nguyễn Hồng Hải đặc biệt lưu ý về việc một số cán bộ xã, phường mới nhận công tác chưa nắm vững quy trình giải phóng mặt bằng, yêu cầu phải khảo sát kỹ lưỡng và tuân thủ đúng quy định pháp luật.
Theo kế hoạch tổng thể, dự án có các mốc tiến độ quan trọng: lập Báo cáo nghiên cứu khả thi trong tháng 8 năm 2026, thẩm định và phê duyệt trong tháng 9 năm 2026, các địa phương thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cơ bản hoàn thành trước tháng 12 năm 2026. Dự án dự kiến khởi công vào cuối năm 2026 và cơ bản hoàn thành trong năm 2035.
Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ đạo tổ chức ra quân đồng loạt triển khai giải phóng mặt bằng vào dịp 19/8 để hoàn thành chậm nhất vào cuối năm 2026. Đây là mốc thời gian rất khẩn trương, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền.
Lãnh đạo tỉnh yêu cầu các địa phương phải thực hiện tốt công tác quản lý đất đai tại khu vực dự án đi qua, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng người dân xây nhà hoặc trồng cây mới để đòi tiền bồi thường. Việc này phản ánh một thực trạng không hiếm gặp tại các dự án lớn, khi một số người dân cố tình xây dựng thêm các công trình để được đền bù nhiều hơn.
Các thách thức chính bao gồm việc xác định giá trị đất đai để đền bù, sự chênh lệch giữa giá thị trường và giá do Nhà nước quy định thường dẫn đến bất đồng, khiếu nại từ phía người dân. Đồng thời, việc thu hồi đất để phục vụ dự án ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh kế của nhiều hộ gia đình, đặc biệt là những người phụ thuộc vào nông nghiệp hoặc kinh doanh nhỏ lẻ.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đoạn qua Lâm Đồng sẽ đi qua các địa phương: Tuy Phong, Vĩnh Hảo, Liên Hương, Phan Rí Cửa, Bắc Bình, Hồng Thái, Hòa Thắng, Lương Sơn, Sông Lũy, Hồng Sơn, Hàm Thuận, Hàm Liêm, Hàm Kiệm, Tuyên Quang, Hàm Thuận Nam, Tân Lập, Tân Minh và phường Bình Thuận. Dự án bao gồm 2 nhà ga chính tại xã Bắc Bình và phường Bình Thuận, cùng 4 trạm bảo dưỡng tại các vị trí khác nhau.
Việc sớm khởi công khu tái định cư Hàm Kiệm không chỉ là cột mốc quan trọng trong tiến trình thực hiện dự án mà còn thể hiện quyết tâm của tỉnh trong việc triển khai dự án trọng điểm quốc gia một cách thần tốc và đúng quy định pháp luật. Từ Khu tái định cư Hàm Kiệm đang khởi động mang theo kỳ vọng kết nối và bứt phá của cả một vùng đất, góp phần hiện thực hóa giấc mơ đường sắt tốc độ cao 350 km/h của Việt Nam.
