Gỡ khó cơ sở hạ tầng, mở đường cho năng lượng tái tạo bứt phá

Tuyến cao tốc Cam Lâm - Vĩnh Hảo chạy ngang khu vực đặt điện gió, điện mặt trời tại tỉnh Ninh Thuận. Nguồn ảnh: TTO

Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, với việc phát triển năng lượng tái tạo là một trong những yếu tố then chốt giúp quốc gia hình chữ S này hoàn thành mục tiêu đó. Tuy nhiên, con đường hướng đến chuyển đổi năng lượng và phát triển năng lượng tái tạo không phải là chuyện “một sớm một chiều”.

Điều kiện tiên quyết: Cải thiện cơ sở hạ tầng

Để đầu tư vào năng lượng tái tạo, việc xây dựng và cải thiện cơ sở hạ tầng là điều kiện tiên quyết. Các dự án điện mặt trời hay điện gió đều yêu cầu một hệ thống lưới điện mới, đường giao thông để vận chuyển thiết bị và các cơ sở hạ tầng hỗ trợ khác. Những yếu tố này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng triển khai các dự án, mà còn quyết định hiệu quả trong việc kết nối các nguồn năng lượng tái tạo với lưới điện quốc gia.

Theo nghiên cứu của các chuyên gia từ Ngân hàng HSBC Việt Nam, đất nước đang đối mặt với hai thách thức chính trong chuyển đổi năng lượng: cơ sở hạ tầng và kinh phí. Các khu vực có tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo cao, như miền Trung và miền Nam, lại thường nằm ở những nơi thiếu hụt hạ tầng, khiến các nhà đầu tư phải bỏ thêm chi phí để xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết cho các dự án điện gió, điện mặt trời.

Nhà máy điện mặt trời An Hảo (tỉnh Sóc Trăng). Nguồn ảnh: Nhiếp ảnh đời sống

HSBC đánh giá rằng nhu cầu về năng lượng chủ yếu tập trung ở phía Bắc và phía Nam Việt Nam, nơi có phần lớn các hoạt động sản xuất của cả nước. Tuy nhiên, các công trình năng lượng tái tạo lại chủ yếu được triển khai ở miền Trung và miền Nam. Điều này có nghĩa là cần phải nâng cấp hệ thống truyền tải điện, đặc biệt là tại miền Bắc, nơi có nhu cầu điện ngày càng tăng.

Ngoài ra, hệ thống lưới điện hiện tại của Việt Nam khó có thể theo kịp sự phát triển nhanh chóng của các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió. Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (WB), hệ thống truyền tải hiện tại chỉ có thể tích hợp tối đa 3,3GW năng lượng tái tạo tại miền Nam, trong khi tổng công suất năng lượng mặt trời và gió đã lắp đặt lên tới khoảng 20GW. Điều này cho thấy, việc phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là các hệ thống truyền tải, sẽ là chìa khóa để Việt Nam đạt được mục tiêu ít nhất 47% sản lượng điện từ năng lượng tái tạo vào năm 2030, tăng từ mức 36% hiện tại.

Ngoài thách thức về hạ tầng, vấn đề kinh phí cũng là một yếu tố quan trọng. Việt Nam đang có nhu cầu tăng chi tiêu cho cơ sở hạ tầng để duy trì tăng trưởng kinh tế và đáp ứng quá trình đô thị hóa đang gia tăng. Trung tâm Cơ sở hạ tầng Toàn cầu (Global Infrastructure Hub) ước tính rằng Việt Nam cần trung bình ít nhất 25 tỷ USD mỗi năm cho chi tiêu cơ sở hạ tầng trong 20 năm tới, trong đó ngành năng lượng chiếm gần 45%.

Hợp tác khu vực: Giải pháp hiệu quả

Để vượt qua những khó khăn này, các chuyên gia từ HSBC khuyến nghị hợp tác khu vực, đặc biệt là trong ASEAN, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất và truyền tải năng lượng tái tạo, từ đó tạo ra một hệ thống cung cấp điện ổn định và đáng tin cậy. Ví dụ, năng lượng mặt trời sản xuất ở Việt Nam có thể bù đắp cho việc thiếu hụt năng lượng từ thủy điện ở Lào trong mùa khô. Singapore cũng đang xem xét nhập khẩu điện gió ngoài khơi của Việt Nam. Hai quốc gia này có thể cùng nhau phát triển một nhà máy điện gió ngoài khơi với tổng công suất 2,3 GW, kết nối qua một đường cáp điện cao thế dưới biển.

Ngoài ra, Việt Nam cần có chính sách và quy định rõ ràng, cung cấp động lực kinh tế và thuế suất hấp dẫn để thu hút đầu tư vào lĩnh vực này. Cùng với sự cam kết và hỗ trợ từ Chính phủ, các doanh nghiệp trong ngành năng lượng tái tạo sẽ dễ dàng tiếp cận nguồn lực cần thiết để thực hiện các dự án lớn.

Để hỗ trợ quá trình phát triển năng lượng tái tạo, sự hợp tác giữa các doanh nghiệp cũng đóng vai trò quan trọng. Mới đây, Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PV Power) và Tập đoàn Vingroup đã ký kết thỏa thuận hợp tác nhằm phát triển hệ thống trạm sạc xe điện trên toàn quốc và thúc đẩy việc sử dụng năng lượng tái tạo thông qua hệ thống điện mặt trời áp mái.

PV Power và Vingroup ký hợp tác phát triển hạ tầng năng lượng xanh. Nguồn ảnh: Petrotimes

Ông Nguyễn Việt Quang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup, cho biết, việc hợp tác giữa Vingroup và PV Power không chỉ nhằm phát triển kinh doanh bền vững mà còn góp phần vào quá trình chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của đất nước.

Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo là một bước đi quan trọng để Việt Nam đảm bảo an ninh năng lượng, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và đạt được mục tiêu chuyển dịch năng lượng bền vững. Việc xây dựng một hệ thống cơ sở hạ tầng hiện đại và hiệu quả sẽ giúp Việt Nam có thể khai thác tối đa tiềm năng năng lượng tái tạo, đồng thời củng cố vị thế của mình trong hành trình chuyển đổi năng lượng quốc gia.