 |
| Đề xuất trường hợp gây thiệt hại trong kinh doanh được miễn trách nhiệm hình sự |
Dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) do Bộ Công an chủ trì xây dựng đang thu hút sự chú ý khi đề xuất bổ sung quy định miễn trừ trách nhiệm hình sự đối với những hành vi gây thiệt hại trong quá trình triển khai mô hình kinh doanh mới, nếu cá nhân hoặc tổ chức đã tuân thủ đầy đủ các quy trình, quy phạm kỹ thuật và áp dụng các biện pháp phòng ngừa cần thiết.
Tại phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 4/2025 của Chính phủ diễn ra vào ngày 13/4, các đại biểu đã tập trung thảo luận sâu về vấn đề này, đặc biệt là việc có nên xử lý hình sự đối với các vi phạm phát sinh trong quá trình thử nghiệm ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo – một lĩnh vực vốn tiềm ẩn rủi ro nhưng mang tính đột phá cho nền kinh tế số.
Theo nội dung tại Chương IV của dự thảo Bộ luật, có 7 trường hợp được loại trừ trách nhiệm hình sự, trong đó Điều 25 quy định rõ về tình huống rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm và ứng dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật, công nghệ và mô hình kinh doanh mới. Theo đó, hành vi gây thiệt hại trong quá trình này sẽ không bị xem là tội phạm nếu đã tuân thủ nghiêm ngặt quy trình chuyên môn và các quy định pháp lý hiện hành, đồng thời đã thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng ngừa rủi ro có thể phát sinh. Tuy nhiên, nếu người thực hiện không tuân thủ đúng quy trình, không áp dụng đầy đủ các biện pháp phòng ngừa thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự như các hành vi thông thường khác. Quan điểm này phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về việc thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, trong đó nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện hệ thống pháp luật, kịp thời tháo gỡ các vướng mắc để khơi dậy và phát huy tối đa tiềm năng, nguồn lực phát triển đất nước nhanh và bền vững, đồng thời bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong bối cảnh mới.
Nghị quyết cũng yêu cầu khẩn trương sửa đổi, bổ sung các quy định pháp lý để giải phóng nguồn lực cho sáng tạo, bao gồm cả chính sách miễn trừ trách nhiệm hình sự đối với các tổ chức, cá nhân thử nghiệm mô hình kinh doanh mới mà có phát sinh thiệt hại về kinh tế do nguyên nhân khách quan. Việc quy định rõ ràng cơ chế pháp lý bảo vệ những người tiên phong thử nghiệm sẽ góp phần tạo dựng môi trường đổi mới an toàn, khuyến khích sáng tạo và phát triển công nghệ, đồng thời nâng cao tính chủ động và trách nhiệm của các chủ thể khi triển khai các mô hình kinh doanh mang tính đột phá trong nền kinh tế số.
