 |
| Chính sách y tế mới: Miễn viện phí toàn dân, mỗi năm được khám sức khỏe miễn phí |
Trong một bước tiến mang tính đột phá, Bộ Y tế Việt Nam đang xây dựng đề án quan trọng với hai mục tiêu lớn: miễn phí khám sức khỏe định kỳ mỗi năm cho toàn dân và tiến tới miễn hoàn toàn viện phí. Đây không chỉ là kỳ vọng của hàng triệu người dân, mà còn là bước chuyển mình mạnh mẽ trong chiến lược phát triển y tế bền vững, lấy người dân làm trung tâm.
Phát biểu tại buổi họp báo mới đây, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, lộ trình được chia thành hai giai đoạn: 2026–2030 và 2031–2035, nhằm từng bước hiện thực hóa hai chủ trương lớn này. Với một quốc gia hơn 100 triệu dân, việc bảo đảm mỗi người được khám sức khỏe ít nhất một lần mỗi năm đòi hỏi nguồn lực tài chính đáng kể. Theo tính toán sơ bộ, chi phí cho mỗi lượt khám khoảng 250.000 đồng, tương đương khoảng 25.000 tỷ đồng mỗi năm cho toàn quốc.
Dữ liệu từ Niên giám Y tế Việt Nam năm 2020 cho thấy, tổng chi cho y tế khi đó đã đạt khoảng 272.240 tỷ đồng, bao gồm 124.700 tỷ từ ngân sách nhà nước và khoảng 147.540 tỷ từ các nguồn khác như bảo hiểm y tế (BHYT), viện phí, và dịch vụ y tế. Trong đó, BHYT đóng vai trò chủ lực với khoảng 100.000 tỷ đồng.
PGS.TS Đào Xuân Cơ – Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai – nhấn mạnh: "Miễn viện phí là một chủ trương lớn, nhưng nguồn lực tài chính là điều kiện tiên quyết để biến nó thành hiện thực". Ông cho rằng để giải quyết bài toán này, cần mở rộng độ bao phủ và hiệu quả của hệ thống BHYT, đa dạng hóa hình thức tham gia, từ đó giảm thiểu rào cản tài chính trong tiếp cận dịch vụ y tế.
Ông Cơ ví von: "Khác với học phí thường cố định, chi phí y tế rất biến động – từ vài triệu đồng đến hàng tỷ đồng cho một ca ghép tạng. Do đó, BHYT đóng vai trò như chiếc phao tài chính cho người bệnh và là động lực phát triển bền vững cho hệ thống y tế".
Hiện nay, 94,2% dân số Việt Nam đã tham gia BHYT – một con số ấn tượng so với khu vực. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, phạm vi chi trả của BHYT còn hạn chế, nhất là với thuốc, vật tư, và kỹ thuật y tế tiên tiến. Bên cạnh đó, danh mục thuốc được BHYT chi trả gần như chưa được cập nhật toàn diện từ năm 2018, ảnh hưởng không nhỏ đến quyền lợi người bệnh.
Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cho biết, sắp tới Bộ sẽ đề xuất sửa đổi Luật BHYT, hướng đến mở rộng quyền lợi người dân, cập nhật danh mục chi trả thường xuyên hơn, và tiến tới khám chữa bệnh miễn phí toàn dân. Một hướng đi quan trọng khác là tái cơ cấu mức đóng BHYT, hiện đang ở mức 4,5% lương cơ sở – đảm bảo cân đối quỹ trong ngắn hạn nhưng cần điều chỉnh để theo kịp mục tiêu miễn viện phí.
Mô hình BHYT toàn dân đã chứng minh tính hiệu quả ở nhiều quốc gia phát triển, đặc biệt là Bắc Âu. Chính sách khám chữa bệnh miễn phí tại đây đã giúp giảm tỷ lệ phá sản do chi phí y tế xuống dưới 1%, trong khi ở các nước thu nhập trung bình, con số này lên tới 8%.
Tại châu Á, nhiều quốc gia đã linh hoạt trong việc huy động nguồn lực tài chính cho y tế. Ví dụ, Thái Lan trích 2% thuế rượu và thuốc lá cho y tế, tạo ra quỹ hơn 120 triệu USD mỗi năm. Philippines còn mạnh tay hơn, dành tới 85% thuế thuốc lá cho chăm sóc sức khỏe. Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam – Tiến sĩ Angela Pratt – cũng đề xuất Việt Nam nên nghiên cứu áp dụng mô hình tương tự.
Bên cạnh ngân sách nhà nước, nhiều chuyên gia đề xuất cần mở rộng xã hội hóa y tế, khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức phi lợi nhuận tham gia đầu tư vào hệ thống chăm sóc sức khỏe. Ở các nước phát triển, nhiều bệnh viện vận hành hiệu quả nhờ vào mô hình phi lợi nhuận và quỹ xã hội hóa – điều mà Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi.
Về mặt triển khai, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho rằng nên ưu tiên miễn viện phí trước cho nhóm yếu thế như: người nghèo, người có công, cán bộ hưu trí, đồng bào vùng sâu vùng xa… Sau đó mở rộng dần theo khả năng ngân sách, tránh gây áp lực đột ngột. Ông Trí lạc quan: "Nếu gắn chính sách này với BHYT và phân nhóm đối tượng hợp lý, hoàn toàn có thể bắt đầu áp dụng sớm mà không chờ đến năm 2030".
Đề án miễn viện phí toàn dân và khám sức khỏe định kỳ không chỉ là chiến lược y tế, mà còn là cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong việc đảm bảo quyền được chăm sóc sức khỏe của người dân. Với lộ trình rõ ràng, sự đồng thuận từ các chuyên gia, và quyết tâm của toàn xã hội, giấc mơ y tế công bằng, hiện đại và không ai bị bỏ lại phía sau đang dần trở thành hiện thực.
