Kỷ Hợi 2019 hứa gì?

Những điều Năm Kỷ Hợi 2019 hứa hẹn xem ra thật là đa nghĩa. Cơ hội lắm, nhưng thách thức cũng rất nhiều

Đúng hay không là câu hỏi thật không dễ trả lời. Biết đâu để chiêm nghiệm được chúng ta lại cần phải có cả ngàn năm nữa. Chuyện “Tuổi Hợi nằm đợi mà ăn” có đúng hay không, vì vậy xem ra còn phải bàn cãi dài dài. Thế nhưng, một năm tuổi Hợi nữa-Năm Kỷ Hợi 2019, lại đang đến với chúng ta. Năm Kỷ Hợi 2019 có mang lại sự nhàn nhã như những gì đã được chiêm nghiệm hay không? Thực ra, nhàn nhã là một khái niệm động. Không phải làm gì cả là nhàn nhã, nhưng làm mọi việc một cách dễ dàng, hanh thông cũng là nhàn nhã. Trong thời kỳ hội nhập và cạnh tranh toàn cầu, quên cái chuyện không phải làm gì cả đi! Còn để làm mọi việc dễ dàng, hanh thông thì chí ít cũng cần phải tìm hiểu xem Năm Kỷ Hợi 2019 đang hứa hẹn những điều gì với chúng ta.

Những điều Năm Kỷ Hợi 2019 hứa hẹn xem ra thật là đa nghĩa. Cơ hội lắm, nhưng thách thức cũng rất nhiều. Thách thức và cơ hội thường đan xen với nhau, chuyển hóa cho nhau. Cơ hội không biết tận dụng sẽ trở thành thách thức. Thách thức được đối mặt để vượt qua lại có thể trở thành cơ hội. Dưới đây xin được kể ra một đôi điều để chúng ta cùng suy ngẫm. Trước hết, Năm Kỷ Hợi 2019 sẽ là năm đầu tiên Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chính thức có hiệu lực. Đây là một Hiệp định thương mại tự do tiêu chuẩn cao, đề cập không chỉ đến các lĩnh vực truyền thống như cắt giảm thuế quan, mở cửa thị trường dịch vụ, điều chỉnh hàng rào kỹ thuật…, mà còn cả các vấn đề mới như lao động, môi trường, mua sắm của chính phủ, doanh nghiệp nhà nước… Nhiều người cho rằng đây là cơ hội không chỉ để mở rộng thị trường, mà còn để cải cách thể chế. Những cam kết mới đặc biệt về lao động, về môi trường, về mua sắm của chính phủ… sẽ thúc đẩy chúng ta cải cách thể chế nhiều hơn nữa. Và các tiêu chuẩn cao cũng giúp chúng ta vươn lên đạt chuẩn mực của thế giới. Tuy nhiên, mở rộng thị trường cũng có nghĩa là mở rộng cạnh tranh. Thua ngay tại sân nhà là điều có thể xảy ra với cả các hoạt động kinh tế. Thêm vào đó, các chuẩn mực mới về lao động, về môi trường… không được tuân thủ cũng có thể dẫn tới sự tẩy chay và kiếu kiện. Vấn đề là chúng ta phải nhanh chóng nâng cao năng lực không chỉ để cạnh tranh với thiên hạ, mà còn để thực thi nghiêm túc các cam kết của mình.

Hiệp định CPTPP mang đến cho Việt Nam nhiều cơ hội và thách thức

Hai là, cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung chưa biết sẽ đi đến đâu, nhưng tác động của nó chắc chắn sẽ lớn hơn trong năm Kỷ Hợi 2019. Tác động của cuộc chiến này cũng thật đa nghĩa. Hiệu ứng vạ lây của chuyện “trâu bò đánh nhau” có thể có, tuy nhiên có vẻ chưa chắc đã nhiều. Điều dễ thấy hơn là sự bất ổn sẽ khiến cho nhiều doanh nghiệp tìm cách chạy trốn khỏi Trung Quốc. Xu thế này sẽ gia tăng tại Trung Quốc khi chiến dịch tẩy chay hàng hóa của các doanh nghiệp nước ngoài đang ngày càng trở thành một thứ mốt thời thượng để bày tỏ lòng yêu nước. Trong cuộc tháo chạy này, Việt Nam có thể là một điểm đến mới. Vấn đề là Việt Nam hay đến Indonesia, Thailand, Campuchia… sẽ hấp dẫn hơn? Ngoài ra, một nền kinh tế phụ thuộc quá nhiều vào FDI không phải là không có rủi ro. Các doanh nghiệp FDI chạy khỏi Trung Quốc thì cũng có thể chạy khỏi Việt Nam. Khi thị trường thế giới thay đổi và các doanh nghiệp này chạy khỏi Việt Nam thì chúng ta sẽ còn lại những gì? Đó là chưa nói tới tình trạng các doanh nghiệp FDI có thể lấn át các doanh nghiệp trong nước. Do sinh sau, đẻ muộn, nên đa số các doanh nghiệp trong nước đều khá nhỏ bé và khá hạn chế về năng lực cũng như kinh nghiệm. Một cuộc cạnh tranh bình đẳng ở đây sẽ giống với sự “bình đẳng” của một võ sĩ quyền anh siêu nặng so găng với một võ sĩ siêu nhẹ. Chính vì vậy, thu hút đầu tư nước ngoài thì cũng phải tính toán để các doanh nghiệp FDI có thể bổ sung cho nền kinh tế mà lại không chèn ép và thủ tiêu các doanh nghiệp trong nước.

 Ba là, năm Kỷ Hợi 2019 sẽ tiếp tục xu thế trỗi dậy mạnh mẽ của nhiều doanh nghiệp tư nhân. Sự ra mắt các sản phẩn ô tô, xe máy điện rồi đến điện thoại di động của Tập đoàn Vingroup cho thấy tập đoàn này hoạt động kinh tế hiệu quả như thế nào. Có những việc các doanh nghiệp của Nhà nước loay hoay hàng chục năm trời không triển khai được, thì tập đoàn này chỉ mất 1-2 năm để hoàn thành. Các sản phẩm, dịch vụ được đặt tên bắt đầu từ chữ Vin (hoặc V) như một phần của thương hiệu Vingroup đang ngày càng tràn ngập thị trường từ Vinhome, VinCity, Vinmec, Vinschool, VinMart đến Vinfast, VSmart… Quả thực, Vingroup không còn là một tập đoàn nữa mà đã thực sự trở thành một nền kinh tế. Điều đáng nói là có vẻ như nền kinh tế này đang được vận hành hiệu quả hơn rất nhiều. Bên cạnh Vingroup, các tập đoàn tư nhân khác như Sungroup, Trường Hải Motor… cũng đang làm ăn rất năng động và hiệu quả. Bên cạnh, các doanh nghiệp FDI, các doanh nghiệp tư nhân thật sự là động lực cho tăng trưởng kinh tế trong năm Kỷ Hợi 2019. Điều này, đặc biệt đúng khi các doanh nghiệp nhà nước vẫn còn đối mặt với rất nhiều khó khăn; đầu tư công thì cũng ngày càng hạn chế.

Bên cạnh Vingroup thì các tập đoàn tư nhân khác như Sungroup, Trường Hải Motor… cũng đang làm ăn rất năng động và hiệu quả.

Tuy nhiên, sự lớn mạnh của các doanh nghiệp tư nhân rất dễ tạo điều kiện cho chủ nghĩa tư bản thân hữu bùng phát, rất dễ tạo điều kiện cho lợi ích nhóm tác động mạnh mẽ lên quá trình ban hành chính sách và pháp luật. Đây là thách thức chúng ta phải nhận thấy trước và tìm cách hóa giải. Minh bạch hóa quá trình hình thành chính sách, pháp luật và bảo đảm chế độ trách nhiệm giải trình là một trong những cách như vậy. Ngoài ra, cũng cần sớm nghiên cứu và ban hành Luật về vận động hành lang.

Cơ hội và thách thức của Năm Kỷ Hợi 2019 xem ra còn rất nhiều. Thế nhưng ngày xuân năm mới nói nhiều chưa chắc đã nên. Nên hơn là kết thúc bài viết với lời chúc Năm mới Kỷ hợi 2019 an nhàn, thịnh vượng tới muôn nhà!

TS. Nguyễn Sĩ Dũng