Osamu Suzuki đã đưa Suzuki vươn ra toàn cầu thế nào?

Ông Osamu Suzuki dự kiến từ chức chủ tịch hãng xe Suzuki vào tháng 6. Ảnh: Bloomberg. 

Osamu Suzuki (Osamu Matsuda) sinh ra tại thành phố Gero, tỉnh Gifu, Nhật Bản vào ngày 30/1/1930. Ông tốt nghiệp đại học Gifu năm 1953 sau đó làm việc tại một ngân hàng địa phương. Khi làm việc tại đây, nhiều người đã nhận xét ông có cách làm việc quyết liệt.

Ông Osamu Suzuki gia nhập Suzuki Motor vào năm 1958. Ông kết hôn với bà Shoko Suzuki – cháu gái của nhà sáng lập hãng xe Suzuki Motor. Bởi dòng họ Suzuki ở thời điểm đó không có người thừa kế nam nên ông đã đổi họ để có thể chính thức tham gia vào công việc kinh doanh của gia đình. Khi hãng xe Suzuki đang dưới sự lèo lái của bố vợ ông Osamu Suzuki – ông Shunzo Suzuki, ông Osamu đã tham gia vào công việc kiểm soát sản xuất và lập kế hoạch cho doanh nghiệp. Ông Osamu Suzuki chính thức giữ chức chủ tịch của Suzuki từ năm 1978.

Năm 1983, ông Osamu Suzuki đã có một quyết định vô cùng đột phá so với tất cả các hãng xe Nhật ở thời điểm đó. Suzuki Motor là hãng xe Nhật đầu tiên "tiến quân" vào thị trường Ấn Độ. Ông Osamu Suzuki thành lập liên doanh có tên Maruti Udyog và xây dựng nhà máy sản xuất tại Ấn Độ. Liên doanh Maruti Udyog nhanh chóng dẫn đầu thị trường Ấn Độ. Sau này liên doanh đổi tên thành Maruti Suzuki India và giữ vị trí một chi nhánh của Suzuki.

Kinh tế Nhật thời kỳ thập niên 1980 và 1990 trải qua nhiều biến động lịch sử. Thập niên 1980 chứng kiến sự phát triển bùng nổ của kinh tế Nhật, nhưng cùng lúc đó bong bóng chứng khoán, bất động sản và nhiều loại tài sản khác của Nhật phình to.

Sang đến thập niên 1990, nền kinh tế bong bóng của Nhật "xì hơi", Suzuki đã lập tức thay đổi thành công sang sản xuất dòng xe hạng C cỡ nhỏ để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Dòng xe này chịu thuế thấp hơn, giá cả phải chăng hơn. Xe dòng mới bán chạy, vị thế dẫn đầu của Suzuki Motor trong ngành ô tô Nhật càng được củng cố.

Năm 2015, ông Osamu Suzuki đã nhường lại chức vụ chủ tịch kiêm giám đốc điều hành (COO) cho con trai ông là ông Toshihiro. Ông Osamu cũng đưa ông Toshihiro lên làm tổng giám đốc điều hành (CEO) vào năm 2016 còn bản thân ông đảm nhiệm vị trí chủ tịch đại diện. Tuy nhiên từ đó đến nay, ông vẫn là người đưa ra quyết định cao nhất trong hãng xe Suzuki Motor bởi ông cũng đồng thời giữ chức chủ tịch hội đồng quản trị.

Trong quá trình lãnh đạo tại hãng xe Suzuki Motor, ông được biết đến như một nhà lãnh đạo rất cầu toàn, cá nhân ông trực tiếp tham gia vào gần như mọi công việc của doanh nghiệp, đồng thời cũng luôn nghiên cứu các nhà máy của hãng để tìm ra biện pháp cắt giảm chi phí hiệu quả nhất. Trước đây, ông từng yêu cầu một nhà máy sử dụng màu trắng làm vạch nền chứ không dùng màu vàng nhằm tiết kiệm chi phí.

Ông giữ được mối quan hệ thân cận, gần gũi với nhân viên chính vì vậy nhân viên Suzuki Motor coi ông như một người cha chứ không phải nhà điều hành cao cấp nhất.

Ông Suzuki xây dựng hãng xe Suzuki Motor còn bằng cách hành xử như một nhà ngoại giao. Ông dành nhiều thời gian cho các chuyến đi đến nhiều nước nhằm củng cố cho các mối quan hệ hợp tác, trong đó có cả các cơ quan chính phủ. Ông đi khắp khu vực Đông Dương và các vùng lân cận để thành lập các nhà máy lắp ráp vệ tinh.

Năm 1967, ông Suzuki mở nhà máy tại Thái Lan. Năm 1974, ông mở nhà máy tại Indonesia. Cũng tại Indonesia, ông đã lập được liên doanh sản xuất phụ tùng. Năm 1975, ông tiếp tục khánh thành nhà máy tại Philippines. Năm 1980, ông khai trương thêm nhà máy ở Australia và Pakistan. Đầu thập niên 1980, ông lập liên minh với hãng xe Mỹ General Motors nhằm thâm nhập vào thị trường châu Âu và Bắc Mỹ.

Cũng trong cuộc "đại trường chinh" khắp thế giới này, ông đã lập nên liên doanh thành công nhất trong lịch sử của Suzuki Motor, đó chính là liên doanh Maruti Udyog tại Ấn Độ. Đến năm 1994, liên doanh Maruti Udyog tại Ấn Độ sản xuất 200.000 xe mỗi năm, phần nhiều trong số này xuất sang Đông Âu, Nepal, Bangladesh.

Năm 1984, Suzuki bắt đầu vào New Zealand và đến năm 1989 đã hiện diện tại thị trường Canada. Trong suốt thập niên 1990, Suzuki tiếp tục tiến vào thị trường Hàn Quốc, Ấn Độ và Việt Nam. Thời điểm năm 1993, Suzuki có 76% thị phần tại thị trường Ấn Độ, con số này tại Pakistan cũng đạt 66%. Tại Trung Quốc cùng thời điểm đó, Suzuki bán được nhiều xe hơn bất kỳ hãng xe Nhật nào, kể cả Toyota.

Ông Osamu Suzuki mặc trang phục truyền thống Ấn Độ trong chuyến thăm đến nơi được chọn để xây dựng nhà máy sản xuất ôtô thuộc liên doanh Maruti Suzuki tại làng Hansalpur, bang Gujarat, miền Tây Ấn Độ vào tháng 8/2012. Ảnh: DeshGurajat.

Sở dĩ xe của Suzuki được ưa chuộng bởi giá cả phù hợp, tiết kiệm nhiên liệu. Tại những nơi mà giá xăng tới hơn 4 USD một gallon và thu nhập bình quân đầu người chỉ vài trăm USD chứ không phải hàng nghìn USD, xe của Suzuki là một lựa chọn tốt.

Với chiến lược bành trường táo bạo mà ông Osamu Suzuki dẫn dắt, sau này nhiều hãng xe lớn khác của Nhật gặp khó khi muốn cạnh tranh với Suzuki Motor tại thị trường các nước đang phát triển.

Sự vượt trội của Suzuki Motor với dòng xe nhỏ từng được cựu CEO kiêm chủ tịch hội đồng quản trị của hãng xe General Motors – ông G. Richard Wagoner khen ngợi trong cuộc phỏng vấn ngày 26/2/1998: "Tôi không chắc rằng có hãng xe nào sản xuất ôtô phân khúc giá trung bình tốt hơn Suzuki Motor. Và mọi chuyện có được với sự lãnh đạo tuyệt vời của Osamu".

Nhờ vào chính sách tiết kiệm chi phí tối đa và quản lý tài chính sát sao của ông Osamu Suzuki nên dù bán xe ở giá thấp, Suzuki Motor vẫn có lãi. Đối với các nhân viên dưới quyền, ông Suzuki nổi tiếng rất chặt chẽ về chi phí và luôn quan tâm đến mọi mảng hoạt động của doanh nghiệp. Ông trực tiếp kiểm tra các nhà máy để tìm cách cắt giảm chi phí. Ông từng yêu cầu một nhà máy phải chuyển sang sơn màu trắng làm vạch nền chứ không dùng màu vàng để tiết kiệm vài cent mỗi can sơn.

Trong cương vị CEO, ông không ngừng tính cách cắt giảm chi phí, đích thân ông đến thăm từng nhà máy để xem có thể tiết kiệm nhiều hơn không. Sau mỗi chuyến thăm, ông đề xuất rất chi tiết và cụ thể.

Ví dụ, ông từng có chuyến thăm 3 ngày đến một nhà máy. Sau chuyến thăm đó, ông đưa ra 215 gợi ý để giảm chi phí, ông yêu cầu tắt bớt đi 1.900 trong tổng số 18.000 bóng đèn tại nhà máy và nhờ vậy tiết kiệm được 40.000USD tiền điện mỗi năm. Ông cũng cho rằng chi phí lễ tân hoàn toàn có thể cắt giảm được bởi nó không cần thiết.

Thay cho việc cử người ra đón khách đến thăm nhà máy, ông cho lắp đặt hệ thống bảng hướng dẫn cực kỳ chi tiết để khách có thể tự liên hệ đến người trong nhà máy mà họ muốn gặp.

Chi phí đi lại của nhân viên cũng là điều Osamu Suzuki vô cùng quan tâm. Thông thường, nhân viên của ông đi từ nhà máy ở các tỉnh đến Tokyo mua vé đi tàu cao tốc (shinkansen) trực tiếp. Thế nhưng Osamu đã yêu cầu họ mua vé dừng nghỉ tại các địa phương. Nhờ vậy mỗi chuyến đi tiết kiệm được 2 USD trên tổng chi phí 60 USD trong 2 giờ.

Ông còn điều chỉnh cả thiết kế của phụ tùng ôtô Suzuki làm sao cho giống nhất với các hãng đối thủ để có thể thuận lợi hơn trong việc mua phụ tùng từ các nhà cung cấp bởi họ luôn sẵn có. Ông từng nhiều lần nói đến mục tiêu giảm chi phí tối đa trong các cuộc phỏng vấn báo chí. "Chúng tôi sản xuất xe nhỏ, nên tiết kiệm chi phí đến từng yen", ông nói với Forbes.

Khi lãnh đạo Suzuki, Osamu Suzuki cũng đã dẫn dắt Suzuki Motor tham gia các liên minh với nhiều hãng xe toàn cầu như hợp tác với General Motors vào năm 1981 và Volkswagen vào tháng 12/2009. Hợp tác này giúp Volkswagen có thể học hỏi Suzuki Motor kinh nghiệm làm xe nhỏ còn hãng xe Nhật có thể tìm hiểu và tận dụng lợi thế công nghệ của đối tác. Liên minh này sau đó đã kết thúc năm 2011.

Từ năm 1995, Suzuki Motor cũng liên minh với hãng xe Chongqing Changan Automobile của Trung Quốc để cùng sản xuất ôtô nhỏ tại đây. Đến năm 2019, Suzuki Motor ký kết thỏa thuận góp vốn với Toyota.

Tháng 3/2019, hai công ty công bố những chi tiết thỏa thuận hợp tác trên phạm vi rộng. Toyota sản xuất những chiếc xe lai hybrid gắn mác Suzuki tại nhà máy sản xuất chiếc RAV4 và Corolla cho thị trường châu Âu.

Thỏa thuận bao gồm các xe Suzuki được sản xuất tại nhà máy Derbyshire của Toyota. Việc hợp tác này giúp Suzuki và Toyota tiết kiệm được tối đa chi phí và kết hợp về công nghệ cũng như mạng lưới phân khối, kinh doanh nhưng vẫn cạnh tranh công bằng để mở rộng thị phần tại thị trường Ấn Độ.

Năm 2000, ông từng thôi làm CEO của Suzuki Motor nhưng vẫn giữ vị trí chủ tịch hội đồng quản trị. Quyết định nghỉ làm chủ tịch ở tuổi 91 sau hơn 40 năm tại vị, ông trở thành lãnh đạo nắm quyền trong thời gian dài nhất lịch sử ngành ôtô thế giới.

Bạn bè và người thân trong gia đình từng hối thúc ông nghỉ hưu. Tuy nhiên Suzuki luôn thoái thác vì "muốn chết trong cuộc chiến". Trước đây, khi được hỏi bao giờ sẽ nghỉ hưu, ông nói: "Con người sẽ chết khi từ bỏ công việc".

TH