Khởi đầu của những bước nhảy vọt
Tiến sĩ Đàm Quang Thắng – Chủ tịch Hội đồng cố vấn Đổi mới sáng tạo quốc gia là một trong những người đặt viên gạch đầu tiên cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.
Nhìn lại chặng đường đã qua, ông cho biết: "Khi bắt đầu, chúng tôi rất khó khăn, mọi người không hiểu như thế nào là khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Thế nhưng hiện nay tất cả đều đã cùng tham gia vào, tạo nguồn lực cho khởi nghiệp sáng tạo. Có thể nói rằng, mặc dù chúng ta không phải là bắt đầu quá sớm nhưng đang có bước nhảy vọt và có những dấu ấn rất đáng ghi nhận trong khu vực cũng như trên thế giới".
Theo Tiến sĩ Đàm Quang Thắng, điều đáng ghi nhận lớn nhất là Việt Nam đã huy động toàn bộ hệ thống chính trị vào để xây dựng một hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo. Ở góc độ Chính phủ, trực tiếp là các cơ quan ban ngành thì rất quyết liệt. Cụ thể như Bộ Khoa học và Công nghệ được giao chủ trì Đề án 844 về hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia nói chung.
Đến nay, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ đáng kể trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, năm 2023, Việt Nam xếp hạng thứ 46/132 quốc gia và nền kinh tế về Chỉ số Đổi mới Sáng tạo Toàn cầu (GII), tăng hai bậc so với năm 2022. Đáng chú ý, Việt Nam đứng thứ 4 trong khu vực Đông Nam Á và duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các nền kinh tế thu nhập trung bình thấp. Việt Nam cũng được đánh giá là một trong bảy quốc gia thu nhập trung bình có nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong thập kỷ qua.
Hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ ở Việt Nam đang ngày càng hoàn thiện, tạo động lực cho các hoạt động đổi mới sáng tạo và hỗ trợ ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ vào sản xuất, kinh doanh. Những nỗ lực này góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Hoạt động nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng và đổi mới công nghệ được các bộ, ngành và địa phương quan tâm, thúc đẩy thông qua các chương trình và đề án khoa học cấp quốc gia. Ngân hàng Thế giới nhận định rằng, Việt Nam vẫn còn nhiều tiềm năng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Nguồn lực lớn nhất của khởi nghiệp sáng tạo
Tiến sĩ Đàm Quang Thắng cho biết, hiện tại ông cũng đang tham gia rất nhiều vào các hoạt động của hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Trong thời gian vừa nghiên cứu vừa trải nghiệm, ông đã làm rõ chủ thể khởi nghiệp sáng tạo chính là các doanh nghiệp khởi nghiệp.
"Không chỉ có thành công nhảy vọt về chỉ số đổi mới sáng tạo, tới nay Việt Nam đã có hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo rất lớn bao gồm: Doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhỏ và vừa, tham gia vào hỗ trợ hệ sinh thái. Bên cạnh đó, chúng ta đã có hầu hết các trường đại học đưa đổi mới sáng tạo vào hoạt động của nhà trường." - Tiến sĩ Đàm Quang Thắng nhận định.
Theo Tiến sĩ, bên cạnh những cái rất quan trọng liên quan đến trình độ công nghệ của các nguồn lực khác thì doanh nghiệp chiếm vai trò đặc biệt quan trọng. Doanh nghiệp vừa là những người cố vấn rất tốt, huấn luyện rất tốt, đồng thời cũng là những người đầu tư. Doanh nghiệp chính là người mua hàng của các doanh nghiệp khởi nghiệp. Bên cạnh đó, những chuyên gia cố vấn, những doanh nghiệp lớn sẵn sàng đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp đều là nền tảng để chúng ta xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.
Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đổi mới sáng tạo được coi là động lực quan trọng để phát triển kinh tế nhanh và bền vững. Các chuyên gia khuyến nghị Việt Nam cần chú trọng phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và nâng cao năng lực nghiên cứu về đổi mới sáng tạo. Đồng thời, cần giải quyết các khó khăn về cơ chế và chính sách để thúc đẩy phát triển đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo, đáp ứng các thách thức thực tiễn trong tương lai.
Linh An