Doanh nghiệp không đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp sẽ phải tự chi trả toàn bộ quyền lợi cho người lao động

Doanh nghiệp không đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp sẽ phải tự chi trả toàn bộ quyền lợi cho người lao động. Ảnh minh họa

Từ ngày 1/1/2026, Luật Việc làm 2025 chính thức có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi quan trọng trong việc quản lý và chi trả bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) cho người lao động. Một trong những điểm nhấn đáng chú ý là: Doanh nghiệp không đóng đủ BHTN cho người lao động sẽ phải tự chi trả toàn bộ các quyền lợi liên quan, bao gồm trợ cấp, hỗ trợ học nghề và các dịch vụ việc làm khác.

Quy định mới này được đánh giá là bước đi mạnh mẽ, giúp khắc phục những lỗ hổng pháp lý tồn tại suốt hơn một thập kỷ qua, đồng thời nâng cao tính ràng buộc và trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc tuân thủ pháp luật lao động.

Siết chặt nghĩa vụ, loại bỏ “vùng xám” pháp lý trong đóng bảo hiểm thất nghiệp

Theo khoản 7, Điều 33 của Luật Việc làm 2025, khi chấm dứt hợp đồng lao động, doanh nghiệp phải hoàn thành nghĩa vụ đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động để kịp thời giải quyết các chế độ mà người lao động đáng lẽ được nhận từ Quỹ BHTN. Nếu không thực hiện đúng, doanh nghiệp sẽ phải trực tiếp chi trả toàn bộ giá trị các chế độ đó bằng tiền mặt.

Các chế độ được nhắc đến bao gồm: Trợ cấp thất nghiệp hằng tháng; Hỗ trợ học nghề, chuyển đổi nghề nghiệp; Tư vấn, giới thiệu việc làm; Đóng bảo hiểm y tế cho người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Điểm mới này thể hiện sự thay đổi căn bản so với Luật Việc làm 2013 – vốn chỉ quy định nghĩa vụ đóng BHTN trong vòng 30 ngày kể từ ngày hợp đồng lao động có hiệu lực, mà không nêu rõ biện pháp xử lý trong trường hợp doanh nghiệp chậm hoặc trốn đóng bảo hiểm. Kẽ hở pháp lý đó từng khiến nhiều người lao động mất quyền lợi khi nghỉ việc, đặc biệt trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Với quy định mới, luật đã chuyển trách nhiệm từ cơ quan nhà nước sang chính doanh nghiệp, ràng buộc bằng hậu quả tài chính cụ thể. Đây được xem là bước tiến tích cực nhằm bảo vệ người lao động, đồng thời nâng cao tính tuân thủ trong cộng đồng doanh nghiệp.

Tiền lương, truy đóng và thời gian đóng bảo hiểm: Quy định rõ ràng, minh bạch hơn

Một thay đổi lớn khác được Luật Việc làm 2025 quy định là cách xác định tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm thất nghiệp, được nêu rõ tại Điều 36:

Với người lao động hưởng lương theo hệ thống do Nhà nước quy định, căn cứ tính bảo hiểm gồm lương chức vụ/ngạch bậc, các loại phụ cấp thâm niên, chức vụ và hệ số bảo lưu (nếu có).

Với người lao động do doanh nghiệp quyết định lương, mức đóng BHTN tính trên tổng lương bao gồm lương chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung trả thường xuyên.

Đáng chú ý, mức tiền lương để làm căn cứ đóng BHTN không vượt quá 20 lần mức lương tối thiểu vùng, nhằm đảm bảo hợp lý, tránh gánh nặng quá lớn cho doanh nghiệp có nhân sự cấp cao.

Luật mới cũng đề cập rõ trường hợp người lao động bị tạm giam hoặc tạm đình chỉ công việc. Khi đó, cả người lao động và doanh nghiệp sẽ tạm dừng đóng BHTN. Nếu sau này người lao động được truy lĩnh lương thì sẽ phải đóng bù phần BHTN đã tạm dừng, cùng với phần bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Việc truy đóng hoặc truy thu bảo hiểm thất nghiệp cũng sẽ được thực hiện song song với quá trình truy thu bảo hiểm xã hội. Điều này giúp đồng bộ quy trình, giảm gánh nặng thủ tục cho cả doanh nghiệp và cơ quan bảo hiểm.

Luật Việc làm 2025 còn đưa ra quy định mới về cách tính thời gian đóng BHTN để xét quyền lợi. Cụ thể:

Thời gian tính hưởng trợ cấp là tổng thời gian đã đóng BHTN tính đến thời điểm nghỉ việc mà chưa hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Sau khi đã hưởng trợ cấp, nếu người lao động tiếp tục đóng lại thì thời gian sẽ tính từ đầu, trừ trường hợp được bảo lưu theo quy định.

Đặc biệt, thời gian đã đóng BHTN không được tính để hưởng trợ cấp thôi việc hoặc trợ cấp mất việc làm, nhằm tránh trùng lặp quyền lợi giữa các chính sách lao động khác nhau.

Doanh nghiệp “không còn chỗ cho sự chủ quan”

Ông Nguyễn Văn Hoàng, giám đốc một công ty dịch vụ nhân sự tại TP.HCM, chia sẻ góc nhìn về quy định mới: “Tôi cho rằng việc buộc doanh nghiệp tự chi trả nếu không đóng đủ bảo hiểm thất nghiệp là hoàn toàn hợp lý. Trách nhiệm của doanh nghiệp không thể chỉ dừng ở việc trả lương. Khi sử dụng lao động, chúng tôi phải tính đến cả phúc lợi, an sinh và quyền lợi sau khi họ nghỉ việc.

Chính sách mới sẽ giúp các doanh nghiệp ‘nghiêm túc’ hơn với nghĩa vụ pháp lý. Tuy nhiên, điều tôi kỳ vọng là sẽ có hệ thống nhắc nhở hoặc hỗ trợ quản lý nghĩa vụ bảo hiểm để doanh nghiệp vừa và nhỏ không rơi vào sai sót do thiếu hiểu biết hoặc chậm cập nhật luật.”

Thực tế cho thấy, trong nhiều năm qua, không ít doanh nghiệp xem nhẹ việc đóng bảo hiểm thất nghiệp vì cho rằng đó là chi phí “có cũng được, không có cũng chẳng sao”. Nhưng khi quy định mới bắt đầu áp dụng, điều này có thể trở thành rủi ro pháp lý nghiêm trọng nếu doanh nghiệp không kịp thời điều chỉnh.

Luật Việc làm 2025 là lời cảnh báo rõ ràng đến các doanh nghiệp: Không thể tiếp tục “lơ là” với nghĩa vụ đóng bảo hiểm thất nghiệp. Bởi nếu không tuân thủ, hậu quả sẽ là gánh nặng tài chính thực tế, chứ không chỉ còn là xử phạt hành chính như trước đây.

Để thích ứng kịp thời, các doanh nghiệp cần: Rà soát lại toàn bộ hợp đồng lao động, hồ sơ đóng bảo hiểm; Chuẩn hóa bảng lương và chế độ phụ cấp theo đúng quy định; Thiết lập hệ thống nhắc lịch đóng bảo hiểm định kỳ; Đào tạo cán bộ nhân sự về nội dung Luật Việc làm 2025.

Việc chuẩn bị không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ luật pháp mà còn xây dựng hình ảnh một môi trường làm việc có trách nhiệm và bền vững, tạo sức hút trong tuyển dụng và giữ chân nhân tài.