Tại dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Việc làm 2025, Bộ Nội vụ đề xuất giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) từ ngày 1/1/2026. Theo đó, người lao động (NLĐ) và người sử dụng lao động (NSDLĐ) sẽ cùng đóng 0,9% quỹ tiền lương tháng, thay vì 1% như hiện nay. Nhà nước tiếp tục hỗ trợ tối đa 0,9% từ ngân sách trung ương.

Đây là động thái được cho là phù hợp với xu hướng điều chỉnh chính sách linh hoạt hơn, khi Luật Việc làm 2025 chính thức quy định mức đóng BHTN “tối đa 1%” – mở đường cho các điều chỉnh tùy theo bối cảnh kinh tế, thiên tai, dịch bệnh hoặc khi quỹ BHTN kết dư lớn.

Trên thực tế, tính đến cuối tháng 6/2025, cả nước có hơn 16,42 triệu người tham gia BHTN, tăng 9,7% so với cùng kỳ năm trước. Năm 2024, tổng thu quỹ BHTN đạt 25.678 tỷ đồng, chi 23.039 tỷ đồng, và kết dư đạt mức 63.400 tỷ đồng. Ước tính đến cuối 2025, kết dư quỹ sẽ lên đến 67.384 tỷ đồng – một con số “khổng lồ” trong bối cảnh có nhiều thay đổi.

Mặc dù được đánh giá là “tín hiệu tích cực”, song đề xuất giảm mức đóng 0,1% đang vấp phải nhiều ý kiến cho rằng quá ít và chưa thực sự mang lại tác động rõ nét đối với doanh nghiệp và người lao động – đặc biệt là nhóm lao động thu nhập thấp.

Anh Đỗ Minh Giảng, công nhân tại KCN Tân Bình (TP.HCM), chia sẻ: “Tôi đang đóng BHTN theo mức lương 6 triệu/tháng. Nếu giảm 0,1% thì mỗi tháng chỉ tiết kiệm được đúng 6.000 đồng. Một bát phở còn không mua nổi. Thực sự rất mong chính sách hỗ trợ thiết thực hơn.”

Không riêng người lao động, nhiều doanh nghiệp cũng cho rằng mức giảm 0,1% gần như không tạo khác biệt đáng kể, trong khi họ vẫn đang gồng gánh hàng loạt chi phí cố định, đơn hàng sụt giảm, chi phí nhân công, điện nước tăng cao.

Bà Phan Thị Minh Thu, Giám đốc Công ty TNHH MTV Giày dép Vĩnh Phong (TP.HCM), thẳng thắn: “Công ty tôi bị ảnh hưởng suốt từ dịch đến nay, đơn hàng không ổn định, đôi lúc làm mà vẫn lỗ. Việc giảm mức đóng là đáng hoan nghênh, nhưng nếu chỉ giảm 0,1% thì chưa đủ ‘chia sẻ’ đúng nghĩa.”

Dự thảo của Bộ Nội vụ khẳng định: dù giảm mức đóng, quỹ BHTN vẫn an toàn trong ít nhất 5 năm tới. Cụ thể, nếu mức đóng là 0,9%, số thu BHTN hàng năm sẽ vào khoảng 23.162 tỷ đồng. Trong khi đó, các khoản chi phí dự kiến tăng thêm khoảng 4.319 tỷ đồng khi Luật Việc làm 2025 mở rộng thêm nhiều chính sách mới, như: Hỗ trợ đào tạo, nâng cao kỹ năng cho người lao động; Hỗ trợ doanh nghiệp duy trì việc làm; Hỗ trợ đóng BHTN cho người lao động khuyết tật; Tăng chi cho tư vấn, giới thiệu việc làm và đào tạo nghề.

Tuy nhiên, nhờ khoản kết dư lớn – ước tính vẫn hơn 67.000 tỷ vào cuối 2025 – Bộ Nội vụ khẳng định ngân sách nhà nước không phải bù lỗ và quỹ vẫn an toàn dài hạn.

Theo Luật sư Trần Hữu Tín, Trưởng Văn phòng Luật sư Tín & Cộng sự: “Kết dư quỹ vẫn đang tăng – từ 63.400 tỷ năm 2024 lên hơn 67.000 tỷ năm 2025. Bên cạnh đó, số lượng người tham gia tiếp tục tăng và đối tượng đóng được mở rộng theo luật mới. Vì vậy, hoàn toàn có thể giảm mức đóng mạnh hơn – xuống 0,5% mà vẫn an toàn.”

Ông Tín cũng đề xuất Nhà nước có thể điều chỉnh mức đóng hằng năm, giống như cách điều chỉnh lương tối thiểu vùng, nhằm phù hợp với thực tiễn kinh tế và đảm bảo tính linh hoạt, bền vững cho chính sách an sinh.

Một số ý kiến cho rằng cần tính đến việc thiết kế mức đóng linh hoạt, tùy thuộc vào: Tình hình kết dư của quỹ; Số năm người lao động đã tham gia nhưng chưa hưởng trợ cấp; Tình hình kinh tế – xã hội tại từng địa phương hoặc khu vực.

Bà Phan Thị Minh Thu đề xuất cụ thể: “Có thể áp dụng mức đóng 0,5% khi quỹ dư lớn, tăng lên 0,75% khi quỹ giảm. Đồng thời cần tính toán lại với người lao động đã đóng hơn 12 năm nhưng chưa từng hưởng BHTN.”

Điều này không chỉ đảm bảo công bằng, mà còn giúp chính sách đi vào thực chất hơn, tránh tình trạng người lao động “đóng thì nhiều – hưởng thì ít”, dẫn tới tâm lý chán nản với các loại bảo hiểm.

Một điểm mới đáng chú ý trong Luật Việc làm 2025 là quy định rõ ràng hơn về trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc đóng BHTN.

Cụ thể, theo khoản 7 Điều 33 của luật, nếu doanh nghiệp không đóng đủ BHTN, họ phải trả toàn bộ số tiền tương ứng với các chế độ BHTN mà người lao động được hưởng, gồm: Trợ cấp thất nghiệp; Hỗ trợ học nghề; Tư vấn – giới thiệu việc làm; Đóng bảo hiểm y tế cho người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Quy định này được đánh giá là “mạnh tay nhưng cần thiết”, trong bối cảnh hàng nghìn doanh nghiệp đã bị phát hiện chậm, trốn hoặc không đóng BHTN, gây thiệt thòi trực tiếp cho hàng trăm nghìn người lao động.