Tỉnh Điện Biên có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch – Công nghiệp không khói trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Những lợi thế đó là: Du lịch lịch sử, tâm linh; du lịch bản sắc văn hóa dân tộc, khám phá cảnh quan thiên nhiên; du lịch nghỉ dưỡng, giải trí, chăm sóc sức khỏe. Đầu tháng 12/2023, đường bay Điện Biên – Hà Nội của Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam – Vietnam Airlines và đường bay thẳng kết nối thành phố Hồ Chí Minh với Điện Biên của Hãng hàng không VietjetAir chính thức khai trương và đi vào hoạt động, mở ra cho tỉnh Điện Biên những cơ hội mới, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước đến với Điện Biên.
Về tài nguyên du lịch lịch sử, tâm linh, tỉnh Điện Biên hiện có 31 di tích lịch sử được xếp hạng, trong đó 1 di tích quốc gia đặc biệt, 14 di tích cấp quốc gia, 16 di tích cấp tỉnh. Trong đó phải kể đến Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ, gắn với chiến thắng “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”; 18 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Trong đó, nghệ thuật Xòe Thái và thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái được UNESCO đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Về tài nguyên du lịch văn hóa, tỉnh Điện Biên có 19 dân tộc, chứa đựng những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo, hấp dẫn như: Lễ hội Hoa Ban, Lễ hội đền Hoàng Công Chất, Lễ hội đua thuyền đuôi én; Lễ Sên Bản, Xên Phắn bẻ, Kim Pang Then (cúng trời), Kin khúi (giải hạn) của dân tộc Thái; Lễ Khlang khùa (lễ tạ ơn cha mẹ), Khe pê chầu, Nâu pê chầu (tổ chức vào những ngày hội xuân) của dân tộc Mông; Lễ Tê Hrệ (lễ cầu mùa), Lễ hội “Chư mo mo hờ ngọ”, Khờ ro cư mạ” (tra hạt làm lễ cầu mưa) của dân tộc Khơ Mú và các lễ hội, tết truyền thống của đồng bào các dân tộc khác. Điện Biên có tiềm năng lớn về du lịch sinh thái, đó là khu du lịch sinh thái Him Lam và Hồ Pá Khoang, gắn với cảnh quan thiên nhiên của núi rừng Mường Phăng. Cùng với đó là văn hóa cộng đồng của các bản dân tộc Thái như: Phiêng Lơi, xã Thanh Minh; bản Kéo, xã Pá Khoang; bản Che Căn, xã Mường Phăng và di tích lịch sử Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ Mường Phăng, tạo thành chuỗi du lịch sinh thái, văn hóa độc đáo.
Dấu ấn trong lòng du khách khi về Điện Biên là các điểm du lịch cộng đồng, một hình thể du lịch đã, đang được tỉnh Điện Biên khai thác hiệu quả. Trong những năm qua các điểm du lịch cộng đồng đã thu hút được số lượng lớn du khách trong nước và quốc tế. Đến các điểm cộng đồng du khách được tham quan, trải nghiệm, tìm hiểu thực tế các giá trị văn hóa, đời sống sinh hoạt, phong tục tập quán độc đáo của đồng bào dân tộc, du khách được trải nghiệm chơi các trò chơi dân gian, trực tiếp tham gia chế biến những món ăn ẩm thực cùng bà con. Được hát, múa sạp, múa xòe quanh bếp lửa bập bùng giữa núi rừng…Tại các điểm du lịch cộng đồng ở Điện Biên đều phục dựng các lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hóa, độc đáo của mỗi dân tộc, các bản có đội văn nghệ phục vụ du khách. Phải khẳng định Điện Biên là địa phương có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch cộng đồng. Và, thực tế trong những năm qua, đặc biệt là năm 2023, ngành du lịch tỉnh Điện Biên đã khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế đưa du lịch phát triển trở thành một trong những điểm đến hấp dẫn của du khách trong nước và quốc tế.
Điểm nhấn của du lịch Điện Biên trong năm 2023 là tổ chức thành công các hoạt động văn hóa lớn như: Lễ hội Hoa Ban năm 2023 và Ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch các dân tộc tỉnh Điện Biên lần thứ VII; các giải thi đấu thể thao cấp khu vực và toàn quốc. Đồng thời, quảng bá, khai thác có hiệu quả các công trình như: Bức tranh Panorama, Đền thờ Liệt sĩ tại Chiến trường Điện Biên Phủ; Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ… Năm 2023, Điện Biên còn tăng cường công tác phối hợp xúc tiến, quảng bá du lịch; đẩy mạnh chuyển đổi số, cung cấp thông tin về nơi đến, điểm đến trên nhiều ứng dụng của ngành du lịch. Từ đó góp phần quảng bá mạnh mẽ văn hóa, hình ảnh, con người, tạo sức hút du khách khi đến với Điện Biên.
Năm 2024, nhiều sự kiện văn hóa sẽ diễn ra tại tỉnh Điện Biên. Ngay từ đầu năm, trên địa bàn tỉnh sẽ tổ chức nhiều hoạt động văn hóa hấp dẫn khởi động cho các hoạt động trong “Năm du lịch quố gia – Điện Biên 2024” và chào mừng Kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954 – 7/5/2024).Trong dịp Tết Dương lịch 2024, tại thị xã Mường Lay, sẽ diễn ra Lễ hội đua thuyền đuôi én lần thứ IV; Giải vô địch các câu lạc bộ dù lượn quốc gia lần thứ IV và Hội nghị xúc tiến, quảng bá du lịch tỉnh Điện Biên năm 2024. Vào khoảng trung tuần tháng 1/2024, tại TP Điện Biên Phủ sẽ diễn ra Lễ hội hoa Anh Đào với chủ đề “Trải nghiệm Pá Khoang – Ngắm hoa Anh Đào”. Trong khuôn khổ Lễ hội hoa Anh Đào tỉnh Điện Biên năm 2024 sẽ có Giải chạy “Điện Biên Phủ Marathon 2024”. Giải đua thuyền KAYAK mở rộng với sự tham gia của nhiều câu lạc bộ từ các tỉnh thành trong cả nước. Cũng tại Lễ hội hoa Anh Đào, sẽ có nhiều hoạt động trưng bày, giới thiệu trang phục truyền thống, ảm thực của Nhật Bản và Việt Nam.
Năm 2024, tỉnh Điện Biên phấn dấu đón 1,3 triệu lượt khách du lịch; tổng doanh thu từ hoạt động du lịch đạt 2.200 tỷ đồng; góp phần phát triển đột phá về du lịch, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Điện Biên trong những năm tiếp theo.
Nguyễn Hồng Bài
