Cáp quang biển: Mặt trận tiếp theo trong cuộc chiến công nghệ Trung Quốc - Hoa Kỳ

Căng thẳng Hoa Kỳ và Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ hiện đang chuyển sang một mặt trận mới là cáp quang dưới đáy biển khi 4 trên tổng số 15 đường cáp quang quan trọng trong khu vực Biển Đỏ đã bị phá hoại trong bối cảnh phiến quân Houthi ở Yemen do Iran hậu thuẫn tấn công các tàu của Mỹ và Anh nhằm phản đối Israel. Điều này đã dấy lên sự quan tâm của công chúng đối với hệ thống cáp quang trên biển.

Cáp quang biển là gì?

Hệ thống cáp quang biển được coi là xương sống của toàn bộ hệ thống mạng internet trên thế giới, chứa 99% băng thông liên lục địa trên toàn cầu.

“Khi bạn gửi thư điện tử, nhắn tin hay thực hiện các cuộc gọi video với một ai đó ở một quốc gia khác, chắc chắn là bạn đang dùng cáp quang biển”, Andy Champagne, giám đốc công nghệ của Akamai Labs cho biết.

“Việc chúng ta kết nối với nhau bằng một hệ thống mạng lưới cáp quang vật lý trên đất liền đã rất phức tạp, nhưng mang một hệ thống tương tự xuống đáy biển thì còn nhiều thách thức hơn”, Champagne bày tỏ. “Cài đặt hệ thống cáp quang biển cực kỳ khó khăn. Đến lúc có sự cố thì sửa chữa nó còn là một công việc đau đầu hơn nữa.”

Tầm quan trọng của cáp quang có thể thấy được rõ nhất từ ảnh hưởng mà nó mang lại mỗi lần xảy ra sự cố. “Những cá nhân như tôi và bạn, chúng ta không nói rằng cáp quang biển đứt rồi. Những gì chúng ta thấy được chỉ là những ứng dụng mà mình đang sử dụng tự nhiên trở nên cực kỳ chậm hoặc không thể tải được nữa”, Joe Vaccaro, phó chủ tịch và là giám đốc điều hành công ty quản lý vận hành mạng internet ThousandEyes cho biết.

Theo thông tin từ TeleGeometry, một công ty nghiên cứu về thị trường viễn thông, đây là một mạng lưới gồm hàng trăm sợi cáp quang khổng lồ được chôn sâu dưới lòng đại dương có tổng chiều dài lên tới gần 1,4 triệu ki-lô-mét.

Số lượng cáp quang biển trên toàn cầu dự kiến sẽ tiếp tục tăng trong các năm tới, phản ảnh nhu cầu ngày càng tăng về băng thông dữ liệu trước sự phát triển của các ứng dụng phát video trực tuyến và điện toán đám mây. Chỉ trong vòng nửa đầu năm 2024, TeleGeometry đã thống kê được tổng cộng 574 cáp quang trên thế giới hiện đang hoạt động và một số dự kiến sẽ được đưa vào vận hành trong tương lai gần.

“Nếu có sự cố xảy ra đối với cáp quang biển, các nhà cung cấp mạng đang sử dụng đường tải đó phải tìm cách để chuyển lưu lượng truy cập trước đó sang một đường khác”, Vaccaro nói, “Vậy hậu quả là gì? Bạn sẽ thấy tình trạng nghẽn mạng xuất hiện.”

Rủi ro về an ninh tăng cao

Cáp quang biển được sở hữu và vận hành bởi các nhà mạng viễn thông. Gần đây các ông lớn trong ngành công nghệ của Mỹ bao gồm Meta, Google, Microsoft và Amazon đã đầu tư không ít cho việc đặt cáp quang của riêng họ.

Vào năm 2021, Meta và Google đã tuyên bố kế hoạch lắp đặt hai cáp quang biển cỡ lớn liên kết khu vực bờ Tây của Mỹ đến Singapore và Indonesia. Cáp quang xuyên Thái Bình Dương có tên gọi Echo và Bifrost được kỳ vọng giúp tăng lưu lượng truy cập giữa các khu vực này lên đến 70% và cải thiện độ ổn định của mạng internet nói chung. Meta đầu tư vào cả hai đường cáp trong khi Google chỉ đầu tư vào Echo. Meta trước đó còn tuyên bố sẽ xây dựng một đường cáp quang biển dài 37.000 km xung quanh khu vực châu Phi nhằm giúp việc truy cập internet tại khu vực này dễ dàng hơn, trong khi Google đang đồng thời triển khai một đường cáp quang biển nối liền châu Phi với châu Âu có tên là Equiano.

Trong một bài đăng vào tháng Năm vừa qua, Tạp chí Wall Street đã trích dẫn lời của một số quan chức Hoa Kỳ giấu tên, theo đó những người này cảnh báo các công ty công nghệ, bao gồm cả Google và Meta rằng các đường cáp quang trong khu vực Thái Bình Dương có khả năng bị theo dõi bởi các tàu sửa chữa cáp quang của Trung Quốc. Theo Tạp chí này công ty S.B. Submarine Systems, một công ty quốc doanh của Trung Quốc trong việc sửa chữa các đường cáp quang quốc tế, đã có động thái ẩn vị trí của tàu sửa chữa để tránh bị tìm ra bằng sóng radio hoặc vệ tinh.

Cũng vào thời điểm này, Estonia đã tiết lộ hiện tại Trung Quốc vẫn chưa trả lời đề nghị hợp tác của nước này (dù đã được gửi cách đây 6 tháng) về việc điều tra trường hợp một tàu Trung Quốc bị tình nghi phá hoại hai đường cáp quang mà Estonia sở hữu. Trả lời vấn đề này, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết họ sẵn sàng hợp tác với Estonia để cùng điều tra sự việc nêu trên.

Vào tháng 3 năm 2023, một báo cáo của Reuters cho biết một ủy ban liên ngành có tên Team Telecom đang làm việc để ngăn chặn bất kỳ tuyến cáp ngầm nào kết nối trực tiếp lãnh thổ Hoa Kỳ với Trung Quốc đại lục hoặc Hồng Kông do lo ngại về hoạt động gián điệp của Trung Quốc. Nhiều dự án cáp ngầm quốc tế hiện nay của Mỹ cũng hạn chế tối đa việc đi qua khu vực Trung Quốc do lo ngại về bảo mật dữ liệu và ảnh hưởng địa chính trị ngày càng mở rộng của Bắc Kinh. Trung Quốc đã đầu tư hàng trăm triệu USD để xây dựng cơ sở hạ tầng cáp dưới nước của riêng mình nhằm cạnh tranh với Mỹ.

Tất cả những câu chuyện trên đều cho thấy vai trò quan trọng của hệ thống cáp quang dưới biển và việc hệ thống này có thể đem đến ảnh hưởng lớn như thế nào - không chỉ trong lĩnh vực công nghệ mà còn cả về quan hệ ngoại giao giữa các quốc gia, cũng như an ninh quốc phòng.

Hạ Vũ