Thực trạng của công nghiệp phụ trợ
Hiện nay, một số ngành công nghiệp có thế mạnh của Việt Nam như điện tử, dệt may, da giày, lắp ráp ô tô, xe máy,… hầu như chưa có công nghiệp hỗ trợ đi kèm, nên phải phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu, khiến sản xuất nhiều khi còn manh mún, bị động, chi phí sản xuất cao. Số liệu thống kê gần đây cho thấy, khoảng 80% giá trị kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam dành cho nguyên liệu đầu vào, thiết bị và máy móc phục vụ sản xuất trong nước.
Đặc biệt, ngành Cơ khí chế tạo - xương sống cho một nền công nghiệp phát triển cũng chưa có sự chuyển biến tích cực nếu không muốn nói là đã quá tụt hậu so với sự phát triển chung của thế giới. Các công nghệ tạo phôi, nhiệt luyện, hay gia công kim loại của ngành Cơ khí đều đã lạc hậu, sản phẩm làm ra chưa đảm bảo chất lượng theo yêu cầu thị trường. Công nghệ chế tạo cơ khí nội địa về tổng thể vẫn là công nghệ chế tạo đơn giản, lạc hậu, trình độ tụt hậu khoảng 2-3 thế hệ so với khu vực. Thiết bị phần lớn là vạn năng, qua nhiều năm sử dụng đã lạc hậu về tính năng kỹ thuật, độ chính xác kém, thiếu phụ tùng thay thế, thiếu chú ý bảo dưỡng định kỳ, thiếu vốn để đầu tư thay thế, đổi mới, nâng cấp. Khâu tạo phôi là một khâu rất quan trọng trong công nghiệp cơ khí, nhưng các cơ sở sản xuất vẫn sử dụng chủ yếu công nghệ đúc bằng khuôn cát, chất lượng vật đúc thấp, tỉ lệ chế phẩm cao.
Do đó, công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam đã có sự phát triển đáng kể trong những năm qua. Sự gia tăng về quy mô và quy trình sản xuất của các ngành công nghiệp chính như công nghiệp điện tử, ô tô, chế biến và công nghiệp động lực đã tạo ra nhu cầu lớn về linh kiện, vật liệu và dịch vụ hỗ trợ. Các doanh nghiệp phụ trợ đã tận dụng cơ hội này để phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh của mình.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã thu hút một lượng lớn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghiệp phụ trợ. Các công ty đa quốc gia từ các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan đã đầu tư vào các nhà máy sản xuất linh kiện và vật liệu tại Việt Nam. Điều này không chỉ mang lại nguồn vốn mới mà còn đưa vào nước kinh nghiệm quản lý và công nghệ tiên tiến, giúp nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh của công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam.
Ngoài ra, những doanh nghiệp phụ trợ ở Việt Nam đã chủ động tìm kiếm cơ hội hợp tác quốc tế để mở rộng thị trường và tăng cường khả năng cạnh tranh. Qua việc thiết lập các liên kết với các công ty nước ngoài, công nghiệp phụ trợ có thể tiếp cận các công nghệ mới, phát triển sản phẩm chất lượng cao và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Hợp tác quốc tế cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp đào tạo chuyên môn và nâng cao năng lực cho nguồn nhân lực trong lĩnh vực này.
Triển vọng của công nghiệp phụ trợ
Hiện tại nước ta đang tiếp tục tham gia tích cực vào các thỏa thuận thương mại tự do và chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này tạo ra cơ hội lớn cho công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam mở rộng quy mô hoạt động và tiếp cận các thị trị trường mới. Việc thực hiện các cam kết về tiêu chuẩn chất lượng và quy trình sản xuất cũng giúp nâng cao độ tin cậy và độ hấp dẫn của doanh nghiệp phụ trợ Việt Nam trên thị trường quốc tế. 
Các doanh nghiệp phụ trợ ở Việt Nam đang đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng cường hiệu suất sản xuất. Việc áp dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, tự động hóa và IoT (Internet of Things) cũng mang lại những lợi ích đáng kể cho công nghiệp phụ trợ. Đồng thời, việc khuyến khích sáng tạo và đổi mới sẽ giúp doanh nghiệp phụ trợ tạo ra những sản phẩm và dịch vụ mới, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của các ngành công nghiệp chính.
Việc đầu tư vào đào tạo và phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của công nghiệp phụ trợ ở Việt Nam. Các trường đại học và trung học nghề cần liên kết chặt chẽ với các doanh nghiệp phụ trợ để cung cấp chương trình đào tạo phù hợp với nhu cầu thực tế. Đồng thời, việc đẩy mạnh chương trình học việc và đào tạo nâng cao năng lực cho nguồn nhân lực hiện tại cũng là một yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ.
Theo Hiệp hội Doanh nghiệp Điện tử Việt Nam (VEIA), trong thời gian gần đây, đã liên tục chào đón các doanh nghiệp FDI tìm kiếm sự hỗ trợ trong việc kết nối và xây dựng chuỗi cung ứng. Đặc biệt, các doanh nghiệp này bao gồm các nhà sản xuất hàng đầu từ châu Âu, châu Mỹ và một loạt các nhà cung ứng cấp 1 của Apple.
Trong khi đó, Bộ Công Thương cho biết, hiện Việt Nam có khoảng khoảng 5.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, trong đó có khoảng 100 doanh nghiệp đang là nhà cung cấp cấp 1 cho các tập đoàn lớn, và khoảng 700 doanh nghiệp là nhà cung cấp cấp cấp 2 và cấp 3.
Theo Bộ Công thương, đối với lĩnh vực cung ứng linh kiện ô tô, đến cuối năm 2022, các doanh nghiệp cung ứng linh kiện đạt tiêu chuẩn nhà cung ứng cấp 1 của Việt Nam cho các hãng ô tô lớn bình quân lên tới hơn 400 doanh nghiệp, tăng hơn 200% so với năm 2016.
Thời gian qua, nhờ làn sóng dịch chuyển sản xuất, ngày càng nhiều tập đoàn lớn xây dựng, đặt trụ sở sản xuất tại Việt Nam. Vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong 5 tháng năm 2023 đạt gần 10,86 tỷ USD. Sự chuyển dịch của các doanh nghiệp FDI kéo theo nhu cầu lớn về xây dựng chuỗi sản xuất, cung ứng hoàn thiện, nhằm giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn nhân lực, tiết giảm chi phí đầu tư.
Như vậy, công nghiệp phụ trợ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của doanh nghiệp Việt Nam. Thực trạng hiện tại cho thấy sự phát triển đáng kể và sự hấp dẫn của ngành công nghiệp phụ trợ. Triển vọng trong tương lai là rất lớn, với việc tăng cường hội nhập kinh tế toàn cầu, phát triển công nghệ và đổi mới, cùng với đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Đây là cơ hội để Việt Nam trở thành một trung tâm công nghiệp phụ trợ hàng đầu trong khu vực và đóng góp tích cực vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế quốc gia.
Nghệ Nhân
