Thế giới trong một năm đầy mất mát

Những chuỗi khủng hoảng cung ứng đang ngày càng lan rộng trở thành tiêu điểm bàn luận trên toàn cầu. Từ Tây bán cầu đến Đông bán cầu, các quốc gia liên tiếp hứng chịu những ảnh hưởng nghiêm trọng do đại dịch gây nên.

Hoa Kỳ gần như cạn kiệt nguồn hàng. Tác động tiêu cực từ dịch bệnh cũng như lạm phát khiến cường quốc số một thế giới phải nếm trái đắng kéo theo khủng hoàng chuỗi cung ứng trầm trọng. Theo dữ liệu mới nhất, chỉ số giá tiêu dùng của nước này trong tháng 9 và chỉ số giá tiêu dùng lõi lần lượt ở mức 5,4% và 4,0%, gần đạt mức cao kỷ lục trong 30 năm qua.  Về các chỉ số giá cụ thể, giá cước vận tải hiện tăng 210% so với cùng kỳ năm ngoái, giá thực phẩm tăng 33%, chi phí năng lượng tăng 71% và giá nhà cao hơn 20%. Trong sáu tháng qua, tỷ lệ lạm phát ở Hoa Kỳ là 7,2%, cao nhất kể từ năm 1980. Đồng thời, sụp đổ chuỗi cung ứng kiến hàng hóa khan hiếm. Các siêu thị lớn bắt đầu hạn chế số lượng mua còn người tiêu dùng chờ đợi mòn mỏi để mua được những mặt hàng thiết yếu nhất. Số lượng sản phẩm hết hàng của các nhà bán lẻ tăng 172% so với năm 2020. Cảng tắc nghẽn, khó tìm container đã đội giá cước vận chuyển lên 10 lần so với một năm trước, nhất là gửi hàng từ châu Á đến Bắc Mỹ tăng vượt bậc từ 1.500 đô la lên 30.000 đô la Mỹ. Mùa Giáng sinh sắp tới sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt nguồn cung. Nhiều người Mỹ có thể phải đối mặt với một Giáng sinh mà không có cây thông Noel, quà tặng cũng sẽ có hạn. Cuối cùng, Hoa Kỳ đã miễn cưỡng "gỡ khó" bằng cách dỡ bỏ thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc.

Mùa đông đã đến, châu Âu phải đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng chưa từng có. Thị trường khí đốt tự nhiên châu Âu báo động đỏ khi giá tăng vọt 1.000% trong 14 tháng qua. Tồn kho khí đốt tự nhiên của khu vực châu Âu chỉ ở mức 74,7%, đây là mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ, như vậy cần bổ sung khẩn cấp dự trữ năng lượng cho mùa đông. Tất cả các ngành công nghiệp tại lục địa này đều đưa ra cảnh báo về khả năng phải hạn chế sản xuất vì năng lượng quá đắt. Giá bán buôn đốt tự nhiên ở Anh đã tăng hơn 250% trong năm. Kể từ tháng 8, đã có 10 công ty khí đốt tự nhiên nhỏ ở Anh liên tiếp tuyên bố phá sản. Khắp nước Anh rộng lớn nhưng vẫn khó tìm được đủ số lượng tài xế xe tải, gây ra tình trạng thiếu nhiên liệu tại các trạm xăng trên cả nước. Do thiếu khí đốt tự nhiên, khoảng cách điện ở các nước châu Âu ngày càng gia tăng, đẩy giá điện tại đây lên đáng kể. Giá điện ở Đức và Tây Ban Nha trong tháng 9 năm nay đã cao gấp 3 hoặc 4 lần giá điện trung bình của 2 năm qua. Những vấn đề nổi cộm như thiếu dầu, thiếu ga, thiếu điện tiếp tục lan rộng khiến người dân châu Âu hoang mang. 

Không chỉ châu Âu mà châu Á, đặc biệt là Ấn Độ cũng hứng chịu cuộc khủng hoảng điện năng trên diện rộng. Là nước sản xuất và tiêu thụ điện lớn thứ ba thế giới sau Trung Quốc và Hoa Kỳ, khoảng cách điện của Ấn Độ tăng gấp hơn 21 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Dữ liệu cho thấy sản xuất điện từ than đá chiếm hơn 75% cơ cấu nguồn điện. Hiện tại, 115 trong số 135 nhà máy nhiệt điện than lớn ở Ấn Độ đang gặp khủng hoảng về lượng than tồn kho. Hơn một nửa lượng than tồn kho của các nhà máy điện này chỉ có thể sử dụng dưới hai ngày, thậm chí một số đã hết nguồn cung cấp. Đồng thời, giá than ở Indonesia, một trong những nhà cung cấp than lớn của Ấn Độ, đã tăng từ 60 đô la Mỹ / tấn vào tháng 3 lên 200 đô la Mỹ / tấn vào tháng 9. Vào thời điểm then chốt nhất khi dịch bệnh dần suy giảm và nền kinh tế bắt đầu phục hồi, cuộc khủng hoảng điện năng như một quả bom nổ chậm khiến toàn bộ ngành sản xuất có thể phải làm lại từ con số không. Một khi sản xuất của Ấn Độ ngưng trệ đồng nghĩa với chuỗi cung ứng toàn cầu mất đi một mắt xích, không thể vận hành trơn tru. Hiện, các công ty lớn nổi tiếng thế giới đang có kế hoạch rút khỏi thị trường Ấn Độ.

Cũng tại châu Á, Hàn Quốc vừa trải qua một cuộc khủng hoảng mất kết nối. Vào trưa ngày 25 tháng này, dịch vụ mạng có dây và mạng không dây của Korea Telecom, công ty đứng thứ nhất và thứ hai về thị phần mạng có dây và truyền thông di động của Hàn Quốc, bất ngờ bị gián đoạn, gây mất kết nối mạng ít nhất 40 phút trên toàn bộ đất nước. Ngay lập tức, người dân hỗn loạn, công việc bị xáo trộn do không có internet. Mọi người không thể quẹt thẻ thanh toán, chuyển tiền, không thể mua đồ ăn, thức uống... Hơn 7.700 trường học bị ảnh hưởng do không có mạng để học online cũng như một số lượng lớn bệnh viện gặp bất tiện. Nhiều trung tâm tiêm chủng đã buộc phải dừng hoạt động và các giao dịch đầu tư bị trì hoãn. Đối với một đất nước công nghiệp hóa, hiện đại hóa và mạng hóa, sự sụp đổ của đường dây internet dường như đưa cuộc sống trở lại thời trung cổ.

Thế giới đang trải qua những đợt thay đổi lớn chưa từng thấy trong một thế kỷ qua. Không ai biết rằng ngày mai sẽ xảy ra những gì. Chỉ bằng cách chung tay "vượt bão", toàn cầu mới có thể bước ra khỏi một kỷ nguyên đầy mất mát.

TL