Sai lầm trong quá trình đầu tư của tỷ phú công nghệ Masayoshi Son

Quỹ Vision Fund của SoftBank đã đệ đơn kiện những người sáng lập của một trong số những công ty nằm trong danh mục đầu tư của họ, cáo buộc họ đã thổi phồng số liệu về người dùng, nói dối về hiệu suất hoạt động và lừa đảo hàng triệu USD.

IRL, công ty startup trong lĩnh vực truyền thông mạng xã hội, được thành lập vào tháng 4/2021 và được cho là có tiềm năng trở thành "một trong những ứng dụng truyền thông xã hội phát triển nhanh nhất dành cho Gen Z", theo hồ sơ tại toà án San Francisco.

Masayoshi Son, nhà sáng lập Soft Bank đã rót vốn đầu tư cho công ty này do chi phí thấp, và niềm tin vào cam kết "mạnh mẽ" của người dùng, giúp nó "đạt vị trí thuận lợi để tiếp tục tăng trưởng", tương tự như cách Facebook và Twitter đã bùng nổ trong quá khứ.

Vào tháng 5/2021, chỉ sau một tháng từ khi công ty được ra mắt, SoftBank đã đầu tư 150 triệu USD vào IRL thông qua Quỹ Vision, mua 125 triệu USD cổ phiếu từ công ty và 25 triệu USD từ các nhân viên trong công ty, bao gồm Giám đốc điều hành Abraham Shafi và Yassin Aniss.

SoftBank tin rằng IRL có 12 triệu người dùng hoạt động hàng tháng.

Tuy nhiên theo đơn kiện, các con số này chỉ đơn thuần là sự lừa dối. Theo khiếu nại, IRL đang thực hiện việc tạo ra một đội ngũ bot để lấp đầy nền tảng của họ, tạo lập một mạng xã hội thịnh vượng để che đậy việc "đánh lừa các nhà đầu tư".

Cốt truyện trở nên sáng tỏ khi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ tiến hành cuộc điều tra về IRL vào cuối năm 2022. Vào tháng 4/2023, Abraham Shafi phải từ chức Giám đốc điều hành và công ty cũng bị giải thể vào tháng 6.

Vụ kiện đặt ra những câu hỏi quan trọng về mức độ giám sát mà SoftBank áp dụng cho các công ty trong danh mục đầu tư của mình. Khi đánh giá của bên thứ ba cho thấy số lượng người dùng thấp hơn đáng kể so với doanh số bán hàng của IRL, đại diện của SoftBank đã chấp nhận giải thích của Abraham Shafi là "chắc chắn không chính xác", theo vụ kiện.

SoftBank đã mắc phải nhiều sai lầm trong quá khứ, trong đó phải kể tới khoản đầu tư vào sàn giao dịch tiền mã hoá lừa đảo FTX và công ty bất động sản WeWork, khiến tập đoàn này bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Quỹ Vision Fund của SoftBank đã suy giảm đáng kể kể từ thời điểm đỉnh cao năm 2021, và tập đoàn này đã báo cáo khoản lỗ lên tới 32 tỉ USD trong năm tài khoá kết thúc vào ngày 31/3/2023.

Hiện tại, triển vọng cho chi nhánh đầu tư Vision Fund hiện vẫn mù mờ. Giá trị các cổ phiếu công nghệ giảm đã buộc họ phải gánh trên vai khoản lỗ hàng tỷ USD trong 5 quý liên tiếp. Các khoản đầu tư tại các quỹ của Softbank chững lại cũng tạo ra cảnh “thắt lưng buộc bụng” trong toàn bộ hệ sinh thái khởi nghiệp.

Softbank đã đầu tư vào 7 startup thông qua những vòng gọi vốn trị giá tổng cộng 550 triệu USD tính tới quý 2 kết thúc vào tháng 6. So sánh với đó, riêng Vision Fund đã chi 15,6 tỷ USD trong cùng quý vào 2 năm trước.

“Mặc dù nguyên nhân gây ra bởi các vấn đề địa chính trị cũng như những yếu tố khác tiếp tục khó đoán, nhưng công nghệ thông tin vẫn đang mở rộng nhanh chóng”, Masayoshi Son viết trong một bức thư gửi cổ đông ngày 29/5.

“Trong khi duy trì sự lành mạnh về tài chính, chúng tôi sẽ thực hiện các khoản đầu tư nhằm thúc đẩy cuộc cách mạng thông tin và đạt được sự cân bằng giữa trạng thái 'phòng thủ' và 'tấn công'”.

Có thể nhận định, không phải tất cả khoản đầu tư của SoftBank đều thất bại. Hãng vẫn hưởng lợi từ sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo khi mua lại nhà thiết kế chip ARM vào năm 2016 với giá 32 tỷ USD. Đến nay, ARM được định giá hơn 60 tỷ USD, dù từng suýt sáp nhập vào Nvidia.

Các chuyên gia cho rằng ARM giờ là điểm sáng hiếm hoi của Softbank. "Việc công ty chip tăng giá trị thực sự đang giải cứu SoftBank khỏi các khoản đầu tư thảm hại trong quá khứ", Amir Anvarzadeh của công ty nghiên cứu Asymmetric Advisors nhận xét.

Trong cuộc họp tháng trước, Son một lần nữa nhấn mạnh SoftBank sẽ tiếp tục rót tiền vào AI. "Đã đến lúc chúng ta phản công", ông nói trước các nhà đầu tư.

Hiện tại, các nhà đầu tư đang mong chờ vào thương vụ IPO của Arm. Nếu Arm IPO thành công, thương vụ này sẽ giúp cân đối lại dòng tiền của Softbank và mở ra cánh cửa để họ có thể thực hiện được những khoản đầu tư mới. Tháng trước, Arm đã nộp hồ sơ xin IPO tại Mỹ.

Thu Hằng (t.h)