Giữa nhịp sống hối hả, có những thứ tưởng chừng nhỏ bé lại mang sức mạnh níu giữ tâm hồn ta mãnh liệt nhất. Đó có thể là mùi khói bếp của bà, hay vị mặn mòi, đậm đà của một chén nước mắm xưa. Câu chuyện chúng tôi muốn nhắc đến trong bài viết đó là: Nghệ nhân nước mắm Nguyễn Xuân Hiền - Người hơn 20 năm giữ lửa cho nghề nước mắm truyền thống, với thương hiệu "Hương Trung".
 |
| Nghệ nhân nước mắm Nguyễn Xuân Hiền vừa kế thừa tinh hoa lớp người đi trước vừa nuôi khát vọng, thay đổi, phát triển |
Nghệ nhân nước mắm Nguyễn Xuân Hiền chia sẻ, cái tên "Hương Trung" tự nó đã là một lời tự sự. "Hương" là bản giao hưởng của biển cả và thời gian, là mùi thơm nồng nàn, quyện sâu của cá cơm tươi rói ủ trong những chiếc lu sành tắm nắng Phan Thiết. "Hương" còn là tinh hoa, ký ức về mâm cơm chiều có nồi cá kho tộ dậy mùi, có đĩa rau luộc mà chỉ cần một giọt mắm cũng đủ trọn vẹn.
Còn "Trung" chính là cốt cách. Đó là sự trung thực của người dân miền biển, lòng trung thành với công thức của cha ông. Và hơn hết, "Trung" là "hương vị của người miền Trung" – mặn mòi, sâu lắng mà hậu vị ngọt ngào, da diết.
 |
| Nước mắm Hương Trung đóng tại Phú Hài, TP. Phan Thiết, Bình Thuận cũ, nay là tỉnh Lâm Đồng mới. |
Hành trình của "Hương Trung" gắn liền với cuộc đời của ông Nguyễn Xuân Hiền - người đàn ông đã có hơn hai mươi năm cuộc đời đối thoại cùng biển cả, với muối và cá. Với ông, làm mắm không phải là một công việc kinh doanh. Đó là cái nghiệp, là một lời hứa phải giữ trọn với thế hệ đi trước.
Ba mươi lăm năm, đôi tay ông đã chai sần vì muối, làn da thấm đẫm vị mặn của gió biển, nhưng đổi lại, ông có được thứ mà máy móc không bao giờ học được: Sự thấu hiểu. Ông hiểu con cá cơm nào sẽ cho ra giọt mắm thơm nhất, biết hạt muối nào đủ độ tinh khiết để không làm chát vị và cảm nhận được cả cái "hồn" của mắm đang chín dần qua từng ngày nắng.
Khi thị trường ngoài kia chạy đua theo sản lượng, pha chế để giảm giá thành, ông Hiền chọn một con đường ngược lại, một con đường gian khó hơn: Quay về với nguyên bản. Đó là một sự kiên định gần như bướng bỉnh. Ông chứng kiến những người cùng thời đổi nghề, hoặc thỏa hiệp với công thức công nghiệp, nhưng ông thì không. Với ông, mỗi mẻ mắm không phải một lô sản xuất, mà là một tác phẩm mang danh dự của cả gia đình. Đó là quyết định giữ trọn vẹn 12 tháng ủ chượp, là cái lắc đầu dứt khoát với hương liệu, sự trân quý từng giọt nước mắm cốt nhỉ ra, tinh túy và đậm đặc như máu của biển.
Chính cái tâm của người nghệ nhân ấy đã hun đúc nên triết lý của Hương Trung: Trọn Hương – Trọn Vị – Trọn Tình. Trong đó, Trọn Hương là giữ lấy mùi thơm nguyên sơ mà ông Hiền đã thuộc nằm lòng từ thuở nhỏ, một hương thơm không vay mượn bất kỳ hóa chất nào.
Trọn Vị là bảo tồn cái vị đậm đà, mặn mà nhưng hài hòa, cái vị khiến chính ông nhớ về bữa cơm của mẹ mình, một cái vị có sức mạnh đánh thức cả miền ký ức.
Và Trọn Tình có lẽ là giá trị sâu sắc nhất. Giữa thế giới mà các mối quan hệ đang dần bị số hóa, bữa cơm gia đình chính là pháo đài cuối cùng của tình thân. Chén nước mắm ngon mà ông Hiền và Hương Trung gửi gắm trở thành sợi dây vô hình gắn kết mọi người, làm câu chuyện thêm rôm rả. Nó như một lời nhắn nhủ dịu dàng mà thấm thía: "Về nhà ăn cơm với má đi con."
Trong thời đại số, ông Hiền đang đưa những lu mắm truyền thống lên không gian mạng, để "hồn xưa" tiếp cận với "nếp nhà nay". Ông đăng bán trên Shopee và Facebook. Xa hơn nữa là khát vọng mang giọt mắm Việt do chính tay người nghệ nhân Việt làm ra đi chinh phục thế giới, không phải với tư cách một loại gia vị rẻ tiền, mà là một đại sứ của văn hóa ẩm thực.
Câu chuyện về một người đàn ông dành cả đời để giữ lửa cho một nghề truyền thống. Ông Hiền không bán một sản phẩm, ông đang mời chúng ta thưởng thức một phần ký ức, một phần tâm huyết, một phần hồn Việt quý giá được kết tinh từ trái tim của người nghệ nhân.
