Thứ sáu 09/05/2025 15:43
Hotline: 024.355.63.010
Thương hiệu

Năng suất lao động của Việt Nam và vai trò của các DNNN

11/05/2022 15:24
Câu hỏi đặt ra cho Việt Nam là làm thế nào để trở thành một nền kinh tế có thu nhập cao, đồng thời tăng năng suất và bảo vệ các nguồn tài nguyên của mình.
Ảnh minh họa
Ảnh minh họa.

Đây là vấn đề được Manuela V. Ferro, Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương của Ngân hàng Thế giới, đề cập trong một bài báo "Để thịnh vượng, Việt Nam cần tăng cường hiệu quả". Bà viết: "Để Việt Nam đạt được kết quả chuyển đổi mong muốn, điều cực kỳ quan trọng là phải đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang tăng trưởng dựa trên năng suất."

Câu trả lời cho tăng trưởng năng suất đã quá quen thuộc với Việt Nam vì nhiều năm qua đã có nhiều tổ chức quốc tế và các nhà kinh tế trong nước đánh giá.

Nguy cơ tụt hậu

Thách thức liên quan đến tăng trưởng năng suất chậm và khoảng cách năng suất ngày càng lớn với các nước trong khu vực dẫn đến nguy cơ Việt Nam sẽ tụt hậu hơn nữa trong cuộc đua đường dài về năng suất và tăng trưởng kinh tế.

Một nghiên cứu gần đây của Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, năng suất lao động của Việt Nam rất thấp so với các nước trong khu vực Đông Nam Á.

Dựa trên sức mua tương đương năm 2011, năng suất lao động của Việt Nam năm 2018 đạt 11.142 USD, tương đương 7,3% của Singapore, 19% của Malaysia, 37% của Thái Lan, 44,8% của Indonesia và 55,9% của Philippines. Trong giai đoạn 2008-2017, năng suất lao động của Việt Nam tăng trung bình 4% mỗi năm.

Điều này cho thấy, với tốc độ tăng năng suất lao động chỉ 4% / năm, Việt Nam sẽ càng tụt hậu về năng suất so với các nước trong khu vực, nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình cao. Theo ước tính, để bắt kịp tốc độ tăng năng suất lao động của các nước láng giềng và thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, năng suất lao động của Việt Nam phải tăng trưởng 6,3-7,3% / năm.

Trong khi đó, Ngân hàng Thế giới tính toán rằng, sau khi đạt được mức thu nhập bình quân đầu người như hiện nay của Việt Nam vào năm 1972, thu nhập bình quân đầu người của Hàn Quốc đã tăng gấp đôi chỉ sau 10 năm và tăng gấp 5 lần sau 20 năm.

Thành tựu nhanh chóng như vậy là kết quả của sự kết hợp giữa việc tăng cường đầu tư vào nguồn lực vật chất và con người, và trên hết là tăng trưởng hiệu quả hoạt động, bằng chứng là sự đóng góp ngày càng tăng của năng suất (tính theo TFP) vào GDP, từ 16% trong Những năm 1970 đến 43% trong những năm 1980 và 56% vào những năm 2000.

Do đó, có thể lập luận rằng Hàn Quốc đã thành công trong quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế thu nhập trung bình sang nền kinh tế thu nhập cao thông qua việc quản lý hiệu quả hơn các nguồn lực hiện có thay vì chỉ đơn giản là tích lũy thêm nguồn lực.

Tăng trưởng trong các doanh nghiệp nhà nước

Trong khi đó, ở Việt Nam, có rất nhiều lĩnh vực có thể tăng năng suất, đưa nền kinh tế phát triển nhanh và hiệu quả hơn, trong đó khu vực doanh nghiệp nhà nước (SOE) là một ví dụ.

Khu vực này có tổng tài sản khoảng 4 triệu tỷ đồng vào năm 2021. Tài sản bình quân của một DNNN đạt khoảng 4.100 tỷ đồng, gấp 10 lần doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và gấp 109 lần doanh nghiệp tư nhân trong nước.

Hiệu quả hoạt động của các DNNN chưa tương xứng với nguồn lực của nó. Khu vực DNNN có xu hướng giảm dần về quy mô và tỷ trọng đóng góp vào tất cả các chỉ tiêu hiệu quả trong giai đoạn 2016-2021. Các DNNN nói chung có tỷ lệ nợ cao nhất trong các loại hình doanh nghiệp ở Việt Nam; họ hoạt động hiệu quả trong rất ít ngành có lợi thế về tự nhiên như khai thác khoáng sản, dầu khí, viễn thông và tài chính ngân hàng.

Các DNNN tuy nắm giữ nguồn lực lớn của nền kinh tế nhưng lại chưa có các dự án đầu tư phát triển đủ lớn để tạo đột phá, nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, các DNNN không khởi động nhiều dự án quy mô lớn. Họ chỉ tiếp tục triển khai các dự án dở dang hoặc xử lý các dự án kém hiệu quả đã khởi công trong giai đoạn trước.

Đặc biệt, đối với 19 tập đoàn, tổng công ty nhà nước thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước và Tập đoàn Viettel, đơn vị nắm gần 90% nguồn lực của toàn khu vực DNNN nhưng chỉ thực hiện ba dự án lớn, trong đó có hai dự án của giai đoạn trước và chỉ có một chiếc được khởi động vào năm 2016.

Việc không tạo thêm năng lực sẽ dẫn đến việc trong năm năm tới, khi đóng góp của khu vực DNNN vào nền kinh tế sẽ rất hạn chế vì đóng góp hiện tại của khu vực này vào GDP của Việt Nam là khoảng 29%.

Các nhà kinh tế cho rằng, với tổng tài sản khoảng 4 triệu tỷ đồng, khu vực DNNN chỉ cần tăng trưởng 10% là có thể giúp nền kinh tế tăng trưởng nhanh chóng. Tuy nhiên, nhiều năm qua, khu vực kinh tế này vẫn chưa làm được.

Gần đây, năng suất lao động của Việt Nam đã được cải thiện đáng kể qua từng năm. Theo CIEM, năng suất lao động năm 2016 tăng 5,3% so với năm 2015; tăng 6% trong năm 2017; 5,55 phần trăm vào năm 2018; và 6,28% vào năm 2019. Con số đó của năm 2020 cao hơn khoảng 1,5 lần so với năm 2015.

Tốc độ tăng trưởng bình quân toàn xã hội giai đoạn 2016 - 2020 đạt 5,8% / năm, so với 4,3% / năm giai đoạn 2011 - 2015.

Tuy nhiên, mức tăng trưởng này không đủ để giúp Việt Nam đi trước và đề xuất của Ngân hàng Thế giới một lần nữa là rất đúng đắn để cải cách.

Vậy những điều kiện nào để Việt Nam trở thành nền kinh tế công nghiệp hiện đại vào năm 2035?

Theo Báo cáo Việt Nam 2035 do Ngân hàng Thế giới và Chính phủ Việt Nam thực hiện, với GDP bình quân đầu người năm 2014 khoảng 5.370 USD, trong vòng 20 năm tới, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đầu người của Việt Nam tối thiểu phải đạt 6% / năm để đạt 18.000 đô la vào năm 2035.

Với tốc độ tăng trưởng thấp hơn, khả thi hơn (nhưng vẫn đầy tham vọng) là 5 phần trăm mỗi năm, GDP bình quân đầu người của Việt Nam sẽ đạt 15.000 đô la vào năm 2035 và đưa Việt Nam ngang bằng với Brazil vào năm 2014 và đạt 18.000 đô la vào năm 2040.

Với lộ trình tăng trưởng trên 7% / năm, GDP bình quân đầu người của Việt Nam sẽ đạt khoảng 22.200 USD, tương đương với Hàn Quốc năm 2002 hay Malaysia năm 2013. Tốc độ tăng trưởng cao hơn đó sẽ giúp Việt Nam bắt kịp Indonesia và Philippines.

Thục Anh

Tin bài khác
Chỉ một động thái từ Apple, Google mất 150 tỷ USD giá trị vốn hóa

Chỉ một động thái từ Apple, Google mất 150 tỷ USD giá trị vốn hóa

Hiện Google trả cho Apple khoảng 20 tỷ USD mỗi năm để giữ vị trí mặc định trên trình duyệt Safari, tương đương 36% doanh thu quảng cáo tìm kiếm từ trình duyệt này.
Ford Việt Nam khuyến mại tới 100 triệu đồng cho khách hàng mua xe trong tháng 5/2025

Ford Việt Nam khuyến mại tới 100 triệu đồng cho khách hàng mua xe trong tháng 5/2025

Nhằm giúp khách hàng mở rộng khả năng di chuyển trong công việc và cuộc sống, cũng như tri ân khách hàng thân thiết gắn bó với thương hiệu Ford, Ford Việt Nam và hệ thống đại lý trên toàn quốc triển khai đồng thời hai chương trình khuyến mãi dành cho khách hàng mua xe trong tháng 5 này.
Viettel dẫn đầu về tốc độ mạng di động tháng 4/2025

Viettel dẫn đầu về tốc độ mạng di động tháng 4/2025

Viettel dẫn đầu về tốc độ mạng di động trong tháng 4/2025 trong bối cảnh chất lượng mạng di động băng rộng cả nước ghi nhận mức cải thiện mạnh mẽ nhất kể từ tháng 2/2024.
Vinmec ghép gan thành công cho bệnh nhi 8 tháng tuổi

Vinmec ghép gan thành công cho bệnh nhi 8 tháng tuổi

Hệ thống Y tế Vinmec vừa thực hiện thành công ca ghép gan đặc biệt cho bệnh nhi N.L.T, 8 tháng tuổi, chỉ nặng 6,5kg, sử dụng nguồn tạng từ người hiến chết não.
Khi nếp Bể, gạo Mễ Thương và gạo làng Giắng được "hồi sinh"

Khi nếp Bể, gạo Mễ Thương và gạo làng Giắng được "hồi sinh"

Những giống lúa bản địa quý hiếm như nếp Bể, gạo Mễ Thương và gạo làng Giắng đang được hồi sinh mạnh mẽ, khẳng định thương hiệu nông sản Thái Bình.
Ngân hàng số SeAMobile được xếp hạng 5 sao tại Giải thưởng Sao Khuê 2025

Ngân hàng số SeAMobile được xếp hạng 5 sao tại Giải thưởng Sao Khuê 2025

Ngân hàng số SeAMobile (SeABank) đã vinh dự xếp hạng 5 sao ở hạng mục Tiện ích số trong khuôn khổ giải thưởng Sao Khuê 2025 do Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ Công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) tổ chức.
Luật Dược sửa đổi 2025 - Bệ phóng cho những doanh nghiệp công nghệ cao như Imexpharm

Luật Dược sửa đổi 2025 - Bệ phóng cho những doanh nghiệp công nghệ cao như Imexpharm

Luật Dược sửa đổi 2025 tạo cú hích lớn cho ngành dược. Imexpharm đón đầu xu hướng với năng lực EU-GMP, sản phẩm công nghệ cao và chiến lược tăng trưởng rõ ràng.
Học viện Cưỡi Ngựa Vinpearl Vũ Yên tổ chức hội thảo chuyên sâu hàng đầu về ngựa

Học viện Cưỡi Ngựa Vinpearl Vũ Yên tổ chức hội thảo chuyên sâu hàng đầu về ngựa

Ngày 29-30/5 tới đây, Hội thảo "Các vấn đề then chốt và giải pháp trong chăm sóc, huấn luyện & phòng trị bệnh cho ngựa trong điều kiện khí hậu nhiệt đới” sẽ được tổ chức tại Học viện Cưỡi Ngựa Vinpearl Vũ Yên. Quy tụ nhiều chuyên gia hàng đầu trong và ngoài nước, Hội thảo được kỳ vọng mang đến những giải pháp đột phá, toàn diện, những kiến thức mới mẻ cho ngành ngựa thể thao Việt Nam.
Gã khổng lồ hóa chất Đức BASF giữ nguyên triển vọng 2025 bất chấp thuế quan

Gã khổng lồ hóa chất Đức BASF giữ nguyên triển vọng 2025 bất chấp thuế quan

Tập đoàn hóa chất BASF giữ nguyên dự báo thu nhập năm 2025 bất chấp thuế quan từ Mỹ, đồng thời cảnh báo mức độ bất ổn cao do chính sách thương mại khó lường. Cổ phiếu giảm, lợi nhuận quý I sụt mạnh, nhưng chiến lược mở rộng sang châu Á vẫn được thúc đẩy.
Emirates và Sun Group hợp tác thúc đẩy du lịch Việt Nam

Emirates và Sun Group hợp tác thúc đẩy du lịch Việt Nam

Sun Group ký kết hợp tác chiến lược với Emirates - “ông lớn” của ngành hàng không thế giới, nhằm tăng cường thu hút khách quốc tế đến Việt Nam và thúc đẩy lưu lượng hành khách thông qua các hoạt động hợp tác.
Khu du lịch Quốc tế Đồi Rồng bùng nổ lượng khách ngày đầu nghỉ lễ 30/4 - 1/5

Khu du lịch Quốc tế Đồi Rồng bùng nổ lượng khách ngày đầu nghỉ lễ 30/4 - 1/5

Chỉ trong ngày đầu của kỳ nghỉ lễ 30/4/2025, Khu du lịch Quốc tế Đồi Rồng đã chính thức bước vào mùa lễ hội ấn tượng với sự bùng nổ mạnh mẽ lượng du khách. Hơn 70.000 lượt khách đã đến tham quan và trải nghiệm, trong đó khu vui chơi giải trí đã thu hút gần 30.000 lượt khách, tạo nên một không khí nhộn nhịp và sôi động ngay từ những ngày đầu kỳ nghỉ lễ. Không chỉ thế, khách sạn Dream Dragon Resort với 303 phòng cũng đã kín khách, cho thấy sức hút mạnh mẽ của điểm đến này.
Galaxy S25 và chip AI giúp Samsung đạt doanh thu kỷ lục

Galaxy S25 và chip AI giúp Samsung đạt doanh thu kỷ lục

Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ của "gã khổng lồ" công nghệ Hàn Quốc Samsung sau giai đoạn đầy biến động của ngành công nghiệp bán dẫn.
VinFast khởi động hành trình “Phủ xanh Khu công nghiệp”, lan tỏa xu hướng sống xanh tới người lao động Bình Dương

VinFast khởi động hành trình “Phủ xanh Khu công nghiệp”, lan tỏa xu hướng sống xanh tới người lao động Bình Dương

Chuỗi hoạt động “Phủ xanh Khu công nghiệp” do VinFast tổ chức đã chính thức mở màn tại Bình Dương, mang tới cơ hội trải nghiệm và lên đời xe điện cho đông đảo người dân với mức giá mềm và chính sách chi trả linh hoạt.
Lãi suất chỉ 5,8%/năm, “thời điểm vàng” mua nhà năm 2025 người trẻ không thể bỏ lỡ

Lãi suất chỉ 5,8%/năm, “thời điểm vàng” mua nhà năm 2025 người trẻ không thể bỏ lỡ

Gói vay “Chắp cánh giấc mơ an cư” của SeABank với lãi suất chỉ từ 5,8%/năm, thời gian vay tới 55 năm và ân hạn trả nợ gốc 5 năm giúp thế hệ trẻ Việt Nam hiện thực hóa giấc mơ sở hữu ngôi nhà đầu tiên.
VPBank với chính sách mới - Sở hữu ngay xe điện BYD với lãi suất 0%

VPBank với chính sách mới - Sở hữu ngay xe điện BYD với lãi suất 0%

Với chính sách tài chính đột phá từ VPBank và BYD, lãi suất vay 0% trong 24 tháng, giấc mơ sở hữu xe năng lượng mới BYD của nhiều người sẽ trở nên dễ dàng hơn mà không còn nỗi lo về chi phí ban đầu.