Năm 2020: Quãng thời gian buồn đối với ngành hàng không quốc tế

DNHN - Năm 2020 là quãng thời gian buồn với ngành hàng không quốc tế trước tác động của đại dịch Covid-19. Các lệnh giãn cách, đóng cửa biên giới và hạn chế đi lại khiến hàng không vừa mất an toàn cũng như sụt giảm về nhu cầu.

Cơn ác mộng mang tên Covid-19 

Ngành hàng không đóng vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu. Theo báo cáo của Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), ngành vận tải hàng không có mối liên kết chặt chẽ với những ngành như sản xuất máy bay, hỗ trợ thương mại quốc tế, du lịch, dịch vụ…

Năm 2020 lại là quãng thời gian buồn với ngành hàng không quốc tế
Năm 2020 lại là quãng thời gian buồn với ngành hàng không quốc tế.

Tuy nhiên năm 2020 lại là quãng thời gian buồn với ngành hàng không quốc tế trước tác động của đại dịch Covid-19. Các lệnh giãn cách, đóng cửa biên giới và hạn chế đi lại khiến hàng không vừa mất an toàn cũng như sụt giảm về nhu cầu.

Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA) dự báo trước ảnh hưởng của đại dịch, khoảng 14% các chuyến bay quốc tế sẽ hoàn toàn chuyển sang dùng tàu cao tốc mãi mãi.

Việc dịch Covid-19 dễ dàng lây lan từ người sang người đã buộc nhiều quốc gia phải áp dụng các lệnh cách ly, qua đó hạn chế đi lại và ảnh hưởng mạnh đến ngành hàng không. Số liệu của Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế (IATA) cho thấy năm 2020, ngành dịch vụ này sẽ lỗ khoảng 118,5 tỷ USD và con số này vào năm 2021 là lỗ khoảng 38,7 tỷ USD.

Với con số cao kỷ lục này, IATA nhận định năm 2020 là năm tồi tệ nhất trong lịch sử hàng không.

"Về mặt tài chính, năm 2020 là năm tồi tệ nhất trong lịch sử ngành hàng không dân dụng", Tổng giám đốc IATA Alexandre de Juniac phát biểu tại cuộc họp báo.

Người đứng đầu IATA cho hay, trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và giá dầu tăng đột biến hồi 2008 và 2009, hàng không thế giới chịu thua lỗ 31 tỷ USD. Nhưng vẫn chưa là gì để so sánh với mất mát từ cuộc khủng hoảng Covid-19 hiện nay.

Theo IATA, lượng hành khách hàng không thế giới năm 2020 sụt giảm khoảng 68% so với năm 2019. Qua khảo sát, chỉ 50% số người được hỏi sẵn sàng di chuyển bằng đường hàng không và rất nhiều người cho biết phải chờ tới hết năm sau mới dám đi lại. Hệ số sử dụng ghế của các hãng hàng không thấp hơn so với điểm hòa vốn, do vậy, hầu hết các hãng chỉ còn đủ dòng tiền duy trì hoạt động trong vài tháng.

Tổng giám đốc Juniac của IATA cho biết dù ngành hàng không đã cắt giảm chi phí được 45,8% nhờ giá dầu giảm, nhưng doanh thu cũng hạ tới 60,9%.  

Từ đầu năm đến nay, dịch Covid-19 đã khiến doanh số ngành hàng không lỗ khoảng 510 tỷ USD. Nhiều hãng bay phải cắt giảm hàng chục nghìn việc làm, đẩy nhiều ngành nghề liên quan đến hàng không rơi vào cảnh lao đao.

Từ hãng hàng không lớn thứ hai Mỹ Latinh phá sản

Ngày 10/5/2020, Hãng hàng không lớn thứ hai thế giới tại Mỹ Latinh, Avianca Holdings, nộp đơn xin phá sản sau khi không đáp ứng được thời hạn thanh toán trái phiếu, trong khi đề nghị trợ cấp gửi đến chính phủ Colombia không được hồi đáp.

Hãng hàng không lớn thứ hai thế giới tại Mỹ Latinh, Avianca Holdings
Hãng hàng không lớn thứ hai thế giới tại Mỹ Latinh, Avianca Holdings.

Avianca Holdings cho biết, dịch COVID-19 khiến hãng phải ngừng bay kể từ tháng 3, doanh thu sụt giảm 80%, hơn 100 máy bay của buộc phải "đắp chiếu", hầu hết 20.000 nhân viên của hãng nghỉ không lương.

Avianca Holdings (trụ sở tại Bogota, Colombia) sở hữu đội bay gồm 173 máy bay. Avianca phục vụ hơn 100 điểm đến ở Mỹ và châu Âu, kết nối tới hơn 750 điểm đến trên toàn thế giới thông qua thỏa thuận liên danh với các hãng hàng không đối tác.

Nếu công ty không thể phục hồi sau khi nộp đơn xin bảo hộ phá sản, Avianca sẽ là hãng hàng không lớn đầu tiên ngừng hoạt động do ảnh hưởng của dịch COVID-19.

...cho đến hãng bay giá rẻ của Na Uy 

Ngày 18/11, hãng bay Na Uy Norwegian Air quyết định nộp đơn xin bảo hộ phá sản tại Ireland – nơi họ đặt phần lớn máy bay. Quyết định phá sản được đưa ra khi hãng hàng không giá rẻ có trụ sở ở Na Uy không thể tiếp tục cầm cự trong bối cảnh đại dịch COVID-19 gây ra một cuộc khủng hoảng chưa từng có tiền lệ cho ngành hàng không toàn cầu.

Norwegian Air
Norwegian Air.

Theo Norwegian Air, mục đích của quy trình này là giảm nợ, đưa số máy bay của hãng về mức phù hợp và tìm kiếm nguồn vốn mới. Toàn bộ quá trình này dự kiến kéo dài 5 tháng

Cùng hàng loạt hãng bay châu Á phá sản

Ngày 21/4, Virgin Australia trở thành hãng hàng không lớn nhất sụp đổ do COVID-19, khi quyền kiểm soát được trao cho công ty kiểm toán Deloitte. Virgin Australia cũng là hãng hàng không đầu tiên tại khu vực châu Á sụp đổ trước ảnh hưởng của dịch bệnh này.

Virgin Australia được thành lập bởi doanh nhân người Anh Richard Branson
Virgin Australia được thành lập bởi doanh nhân người Anh Richard Branson.

Virgin Australia là hãng hàng không giá rẻ của Australia, cũng là hãng hàng không lớn thứ 2 tại nước này. Virgin Australia được thành lập bởi doanh nhân người Anh Richard Branson, người sáng lập Tập đoàn Virgin.

Thời điểm cuối năm 2019, Virgin Australia gánh khoản nợ hơn 5 tỷ AUD (3,2 tỷ USD). Tập đoàn đã yêu cầu Chính phủ Australia hỗ trợ khoản vay trị giá 1,4 tỷ AUD để có thể vượt qua khủng hoảng, tuy nhiên không được đáp ứng.

Do tác động của dịch COVID-19, hãng hàng không của tỷ phú Richard Branson phải tạm dừng hầu hết các hoạt động với 95% chuyến bay bị cắt giảm và 80% lực lượng lao động trong số 16.000 nhân viên tạm thời nghỉ việc. Suốt 2 tháng đến khi phá sản, hãng hàng không Virgin Australia mất sạch doanh thu.
Cùng số phận với Virgin Australia, tháng 11/2020, hãng hàng không đầu tiên ở Nhật Bản là AirAsia Japan đã nộp đơn xin phá sản kể từ khi dịch COVID-19 bùng phát ở nước này vào giữa tháng 1/2020.

Có trụ sở ở tỉnh Aichi, AirAsia Japan là một công ty liên doanh giữa tập đoàn hàng không giá rẻ AirAsia Group của Malaysia và các đối tác Nhật Bản. AirAsia Japan phải nộp đơn xin phá sản do dịch COVID-19 khiến nhu cầu đi lại bằng đường hàng không sụt giảm mạnh. Tổng số tiền nợ của hãng này hiện tại lên tới 21,7 tỷ yen (208 triệu USD).

Hồi tháng 4/2020, AirAsia Japan tạm ngừng tất cả các chuyến bay vì ảnh hưởng của dịch COVID-19. Sau đó, hãng nối lại các chuyến bay nội địa vào tháng 8/2020. Tuy nhiên, số lượng hành khách đi lại bằng đường không khá thấp nên hãng phải một lần nữa ngừng tất cả dịch vụ vào tháng 10/2020.

Tại Thái Lan, chiều tối 26/5/2020, Thai Airways International Pcl đã đệ đơn xin phá sản lên Tòa án Phá sản Trung ương Thái Lan. Như vậy, Thai Airways đứng trước khả năng trở thành hãng hàng không quốc gia đầu tiên phá sản sau khi chịu ảnh hưởng bởi COVID-19.

Việc nộp đơn được đưa ra sau nghị quyết của nội các Thái Lan vào ngày 19/5 rằng Thai Airways phải trải qua quá trình tái cơ cấu dưới sự giám sát của tòa án để có thể tiếp tục kinh doanh. 

“Chính phủ đã xem xét tất cả các khía cạnh… Chúng tôi đã quyết định kiến ​​nghị tái cơ cấu và không để Thai Airways phá sản. Hãng hàng không sẽ tiếp tục hoạt động” - Thủ tướng Prayuth Chan-ocha nói với các phóng viên tại cuộc họp báo ngày 19/5/2020.

Thủ tướng Prayuth bổ sung thêm, hãng hàng không Thái Lan sẽ được các tòa án bảo vệ và một chuyên gia sẽ được chỉ định để giám sát việc tái cấu trúc, nhân viên của hãng hàng sẽ tiếp tục có việc làm.

Gồng mình để tồn tại qua mùa dịch

Để hỗ trợ các hãng hàng không, chính phủ các nước đã chi tới 173 tỷ USD nhằm ngăn chặn một thảm họa vỡ nợ hàng loạt trên toàn ngành. Dẫu vậy IATA cho biết rất nhiều hãng hãng không đã phải đảo nợ, bán mình hoặc sáp nhập để có thể tồn tại qua mùa dịch.

Ví dụ như hãng hàng không Norwegian Air đã từng cảnh báo cần thêm tài chính để sống sót tới quý I/2021 nhưng giờ đây đã phải nộp đơn bảo hộ phá sản.

Nhằm cắt giảm chi phí, các hãng hàng không đã phải thu hẹp đội bay và cho hàng loạt máy bay nằm kho bảo dưỡng. Tại sân bay Teruel-Tây Ban Nha, nơi chứa các máy bay bị tạm ngưng hoạt động để bảo dưỡng, hàng loạt các hãng hàng không đã dồn máy bay của họ vào đây. Tính đến tháng 6/2020, sân bay này đã chứa đến 114 chiếc máy bay từ mọi hãng hàng không ở Châu Âu như Air France, British Airways, Lufthansa… trong khi công suất của kho chứa chỉ vào khoảng 120 chiếc.

"Tôi đã làm trong ngành gần 40 năm nay và chưa bao giờ chứng kiến thảm cảnh này. Tôi cảm thấy vô cùng tồi tệ khi quá nhiều máy bay phải nằm kho như vậy", CEO Patrick Lecer của hãng Tarmac Aerosave chuyên bảo dưỡng máy bay tại Terual ngậm ngùi.

Số liệu của Cirium cho thấy tính đến giữa tháng 4/2020, khoảng 65% máy bay chở khách, tương đương 14.400 chiếc đã bị ngừng bay. Thậm chí, những hãng hàng không như Emirates còn thiếu khách đến nỗi cam kết bồi thường 1.765 USD cho bất kỳ ai thiệt mạng vì nhiễm Sars nCov-2 trên máy bay của họ.

Thách thức chưa dừng ở 2020

Ảnh minh họa
Ảnh minh họa.

Theo IATA, nửa đầu năm 2021 sẽ đầy thách thức với ngành hàng không nhưng vẫn có hy vọng. Doanh thu của ngành vận tài hàng hóa đường không ước tính tăng 15% so với cùng kỳ năm trước lên 117,7 tỷ USD.

Tuy nhiên, các dự đoán cho thấy sớm nhất đến năm 2024 thì số lượng hành khách sử dụng dịch vụ hàng không sẽ chưa thể trở lại mức của năm 2019. Tồi tệ hơn, kể cả với khoản hỗ trợ 173 tỷ USD của chính phủ các nước thì bình quân các hãng bay chỉ có đủ tài chính để sống sót trong vòng 8,5 tháng tới. Nhiều doanh nghiệp nhỏ thậm chí đối mặt nguy cơ phá sản do đã vào mùa đông, thời điểm nhu cầu đi lại suy giảm trong mùa dịch bất chấp các ngày nghỉ lễ.

Dù Vaccine chống dịch Covid-19 đã được sản xuất nhưng các chuyên gia cho rằng ngành hàng không vẫn sẽ lỗ bình quân 6,8 tỷ USD/tháng trong nửa đầu năm 2021 trước khi thực sự có lợi nhuận trở lại vào quý IV cùng năm.

Đặc biệt hơn, ngành hàng không sẽ có những biến đổi mạnh mẽ sau đại dịch Covid-19. Theo hãng tin BBC, phần lớn các hãng hàng không sẽ tối giản dịch vụ để sống sót qua cuộc khủng hoảng. Thời kỳ những hành khách đi khoang hạng nhất được hưởng các dịch vụ xa xỉ hay các chương trình ưu đãi khác trên máy bay có thể sẽ bị chấm dứt.

Thay vào đó, hành khách có thể sẽ phải lựa chọn những dịch vụ chỉ có ít hoặc thậm chí chẳng có loại phục vụ xa xỉ nào hết. Nhiều hãng hàng không được dự đoán sẽ cắt bớt tạp chí trên máy bay, gối hoặc thậm chí là cả bữa ăn để giảm chi phí.

Trong thời điểm Vaccine chống dịch Covid-19, dù vận chuyển hàng hóa là một kênh kinh doanh có lời nhưng với nhiều hãng bay, việc xếp đầy hành khách lên khoang mới là mảng dịch vụ chính giúp họ kiếm tiền. Điều trớ trêu là nếu thu hẹp đội bay để chất đầy hành khách, việc tuân thủ các quy định giãn cách sẽ bị phá vỡ.

Theo IATA, ngành hàng không thế giới mới chỉ ở giai đoạn đầu của quá trình phục hồi lâu dài và khó khăn. Sự bất ổn về dịch bệnh tại các thị trường trọng điểm sẽ còn tác động mạnh đến toàn ngành và dù có phục hồi thì thị trường hàng không sẽ rất khác lạ so với những gì chúng ta đã từng biết.

Ly Ly (TH)

Tin liên quan