Lý do gì khiến giới trẻ Trung Quốc dậy lên xu hướng tiết kiệm chi tiêu?

Sau đại dịch, làn sóng "mua sắm bù", thậm chí vay nợ để chi tiêu xuất hiện ở mọi nơi trên toàn cầu, trong khi đó, Gen Z Trung Quốc lại chọn tiết kiệm.

Tiết kiệm đang trở thành trào lưu trên các trang mạng xã hội Trung Quốc - nơi giới trẻ đặt ra các mục tiêu hàng tháng rất khắt khe. "Little Zhai Zhai" - một người dùng Internet 26 tuổi ngày nào cũng ghi lại chi tiết nỗ lực giữ sinh hoạt phí hàng tháng chỉ 300 nhân dân tệ (41,2 USD). Gần đây, cô cũng đăng một đoạn video nói về cách mình chi tiền ăn hàng ngày với 10 nhân dân tệ (1,38 USD).

Từ năm ngoái, giới trẻ Trung Quốc bắt đầu trào lưu mua các "hạt đậu vàng" nặng 1 gram, giá 400-600 nhân dân tệ. Nhiều người cho biết họ thường mua một hoặc hai hạt đậu mỗi tháng, tương đương với chi phí uống trà sữa.

Ngoài tiết kiệm đơn thuần, đây là khoản đầu tư dài hạn của giới trẻ. Theo truyền thống, người trung niên và người già mua vàng nhiều nhất, nhưng hiện tại Gen Z (sinh năm 1997-2012) mới là nhóm khách hàng bị thu hút vì những sản phẩm này.

Nhiều bạn trẻ Trung Quốc cũng đang tìm kiếm “đối tác tiết kiệm” trên mạng xã hội, cùng nhau tạo thành một bàn tròn tiết kiệm để đảm bảo các thành viên cùng bám sát mục tiêu chung được đề ra.

Các biện pháp tiết kiệm được nêu ra nhiều nhất bao gồm việc ăn uống tại căng tin cộng đồng thường dành cho người già, nơi các bữa ăn tươi ngon được bán với giá tương đối rẻ. 

Có nhiều hashtag, ví dụ như “tiêu dùng đảo ngược” và “nền kinh tế keo kiệt”, đang được theo dõi và thịnh hành trên các trang mạng xã hội, một dấu hiệu nhận biết khác cho thấy giới trẻ Trung Quốc đang ngày càng thắt chặt hầu bao.

Cụ thể, “tiêu dùng đảo ngược” đề cập đến ý thức thực hiện các nỗ lực cắt giảm chi tiêu, trong khi “nền kinh tế keo kiệt” bao hàm việc tích cực tìm kiếm các khoản giảm giá và ưu đãi khi mua sắm.

Ông Shaun Rein, Giám đốc điều hành Tập đoàn Nghiên cứu thị trường Trung Quốc (CMR), nhận định với kênh CNBC: "Giới trẻ Trung Quốc có tâm lý tiết kiệm phục thù. Không giống như giới trẻ trong những năm 2010 thường chi tiêu nhiều hơn số tiền họ kiếm được và vay mượn tiền để mua những món đồ yêu thích như túi xách Gucci và điện thoại iPhone, hiện nay người trẻ Trung Quốc đã bắt đầu tiết kiệm nhiều hơn".

Điều này hoàn toàn trái ngược với xu hướng rộng rãi hơn trong giới trẻ, đặc biệt là Thế hệ Z (hay Gen Z, chỉ những người sinh từ năm 1997 đến 2012). 

Theo báo cáo Chỉ số thịnh vượng của Công ty Intuit, thay vì cắt giảm chi phí để tăng tiền tiết kiệm, 73% những người thuộc Gen Z ở Mỹ cho biết, họ thà có chất lượng cuộc sống tốt, hơn là có thêm tiền tiết kiệm trong ngân hàng.

Vậy tại sao người trẻ Trung Quốc lại ngày càng thận trọng trong việc chi tiêu? Ông Christopher Beddor, Phó Giám đốc phụ trách nghiên cứu Trung Quốc tại Gavekal Dragonomics, bình luận: “Có lẽ giới trẻ Trung Quốc cảm nhận được rằng nền kinh tế hiện nay không tốt lắm, giống như mọi người khác”.

Báo cáo gần đây của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cho biết, tổng tiền tiết kiệm của các hộ gia đình trong quý I tăng 11,8% so với một năm trước.

GDP của Trung Quốc tăng vượt kỳ vọng trong ba tháng đầu năm, ghi nhận mức tăng trưởng 5,3%. Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia dự báo rằng nền kinh tế thứ hai thế giới sẽ tiếp tục giảm tốc. Quỹ Tiền tệ Quốc tế ước tính nền kinh tế tỷ dân sẽ tăng trưởng 4,5% trong năm 2025.

Các chuyên gia nói với CNBC rằng, một vấn đề khác đối với người trẻ Trung Quốc là thị trường lao động hiện nay cực kỳ khó khăn đối với họ.

Bà Jia Miao, Phó Giáo sư tại Đại học NYU Shanghai, cho biết: “Việc mọi người từ chối tiêu tiền là hiện tượng có thật tại Trung Quốc. Đối với một số người trẻ, lý do đơn giản là họ không tìm được việc làm hay thấy rằng việc tăng thu nhập khó khăn hơn nhiều. Do đó, những người trẻ này không còn lựa chọn nào khác ngoài chi tiêu ít đi”.

Tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ độ tuổi 16-24 tại Trung Quốc là 14,2% trong tháng 5, cao hơn nhiều so với mức 5% trung bình cả nước. Dù chưa có thống kê chính thức về lương tháng của các sinh viên tốt nghiệp, khảo sát của hãng nghiên cứu MyCOS cho thấy, năm 2023, mức lương bình quân của nhóm này là 6.000 nhân dân tệ (832 USD). Mức này cao hơn 1% so với năm trước đó.

"Sự tự tin đã biến mất trong nhóm người trẻ. Sẽ phải mất nhiều năm nữa, nếu không muốn nói là dài hơn, họ mới có thể thoải mái chi tiêu bù được", Rein cho biết.

Minh Hà (T/h)