Tiềm ẩn rủi ro va chạm hoặc cháy nổ
Hiện tượng máy bay lăn quá vạch dừng có xu hướng tăng cao trong những năm gần đây. Các chuyên gia hàng không cho rằng, những quy định trong việc khai thác máy bay luôn rất khắt khe nhằm bảo đảm nghiêm ngặt an toàn, an ninh.
Thời gian qua đã xảy ra một số vụ việc máy bay lăn quá vạch dừng tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài. Tháng 3/2021, phi công chuyến bay mang số hiệu QR8082 của hãng Hàng không Qatar Airways bay từ Sân bay quốc tế Doha về Nội Bài không làm chủ được tốc độ, lăn quá vạch dừng tới 1,1m. Hãng hàng không này sau đó phối hợp với Công ty Phục vụ mặt đất Hà Nội đẩy máy bay về đúng vị trí để khai thác.
Trung tâm Điều hành sân bay Nội Bài đã lập biên bản và bàn giao vụ việc cho nhà chức trách hàng không để tiếp tục điều tra làm rõ nguyên nhân và xử lý theo quy định. Trong những trường hợp này, nhà chức trách hàng không có thể ra quyết định xử phạt hơn 7,5 triệu đồng do lỗi "điều khiển tàu bay trên đường lăn, sân đỗ không tuân theo hướng dẫn của hệ thống dẫn đỗ tàu bay, làm ảnh hưởng đến hoạt động hàng không mà chưa uy hiếp đến an ninh, an toàn hàng không".
Trước đó, một vụ việc tương tự xảy ra khi phi công chuyến bay Cargo mang số hiệu OZ387 của hãng Hàng không Asiana Airlines từ Incheon (Hàn Quốc) về Nội Bài đã lăn quá vạch dừng 0,7m.
Tại các sân bay, tất cả máy bay đều phải lăn theo vệt, dừng đỗ đúng vạch và yêu cầu phi công thực hiện chuẩn chỉ. Quy định nghiêm ngặt như vậy nhằm đảm bảo khoảng cách an toàn giữa các máy bay trong khu vực sân đỗ, tránh nguy cơ máy bay va chạm nhau, va chạm với cửa ống lồng. Đồng thời việc đỗ máy bay chính xác đúng vị trí còn đảm bảo không gian cho các xe phục vụ máy bay hoạt động an toàn.
Trên thực tế, trong nhiều năm qua, nhà chức trách đều đã yêu cầu các hãng hàng không đưa những vụ phi công cho máy bay lăn quá vạch đỗ vào bài tập tình huống thực tế trong bản tin an toàn hàng không. Bên cạnh đó, nhiều tài liệu huấn luyện phi công cũng đưa những tình huống này vào nhằm đánh giá, kiểm soát rủi ro an toàn khi hoạt động tại cảng hàng không, sân bay. Tuy nhiên, trong quá trình điều khiển máy bay, những trường hợp phi công không làm chủ tốc độ khi hạ cánh vẫn thường xảy ra.
Theo các chuyên gia, nguyên nhân chính của tình trạng trên phần nhiều xuất phát từ sự chủ quan của phi công, chưa tuân thủ nghiêm huấn lệnh của đài kiểm soát không lưu hoặc không làm đúng theo các động tác tín hiệu của nhân viên đánh tín hiệu khi vào bến đỗ. Dù đã có chế tài xử phạt cho hành vi này nhưng không ít phi công vẫn coi nhẹ và vi phạm.
Chỉ cần máy bay đỗ sai một chút là nguy cơ đe dọa đến an toàn bay hoàn toàn có thể xảy ra. Do đó, những trường hợp phi công không làm chủ tốc độ khi hạ cánh, cho máy bay lăn quá vạch dừng xảy ra trong thời gian gần đây là rất nghiêm trọng.
Theo chuyên gia hàng không PGS.TS Nguyễn Thiện Tống, để chấm dứt tình trạng này, vai trò của các hãng hàng không là rất quan trọng. Ngoài việc siết chặt công tác tuyển chọn phi công, các hãng bay cũng có thể bổ sung chế tài xử phạt nội bộ đối với những trường hợp phi công vi phạm để tăng tính răn đe.
Chỉ đạo điều hành từ Cục Hàng không Việt Nam
Mới đây, thông tin từ Cục Hàng không Việt Nam cho biết, cơ quan này hôm 29/3 đã nhận được thư của Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế (IATA). Đáng chú ý, trong thư có nội dung kiến nghị việc xem xét áp dụng phương án xử lý phù hợp đối với các trường hợp tổ bay của các hãng hàng không bị xử phạt vì không làm chủ được tốc độ máy bay, đỗ quá vạch dừng quy định vị trí đỗ tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài.
Trên cơ sở nội dung kiến nghị từ Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế, Cục Hàng không Việt Nam vừa có văn bản yêu cầu Cảng hàng không quốc tế Nội Bài chủ trì phối hơp với Công ty Quản lý bay miền Bắc, Cảng vụ hàng không miền Bắc thực hiện việc rà soát lại các vị trí đỗ tàu bay thường xuyên xảy ra tình trạng tàu bay đỗ quá vạch dừng.
Đồng thời, Cục Hàng không Việt Nam yêu cầu Cảng hàng không quốc tế Nội Bài chủ trì phối hơp với Công ty Quản lý bay miền Bắc và Cảng vụ hàng không miền Bắc thực hiện quy trình nhận diện mối nguy, đánh giá rủi ro theo đúng quy định và đề xuất các giải pháp để khắc phục tình trạng này.
Cụ thể, Cục Hàng không Việt Nam chỉ đạo Cảng hàng không quốc tế Nội Bài cần chú trọng vào một số giải pháp cụ thể như rà soát lại toàn bộ camera giám sát khu vực sân đỗ; nghiên cứu phương án, lộ trình lắp đặt các camera giám sát bổ sung nhằm quan sát được đầy đủ hoạt động của máy bay lăn vào các vị trí đỗ.
Ngoài ra, Cục Hàng không Việt Nam cũng yêu cầu Cảng hàng không quốc tế Nội Bài hỗ trợ việc thu thập dữ liệu phân tích, đánh giá nguyên nhân xảy ra vụ việc; hỗ trợ xác định các yếu tố dẫn đến lỗi con người trong các vụ việc để lấy đó làm cơ sở đề xuất các giải pháp giảm thiểu các vụ việc lăn quá vạch dừng bánh mũi tàu bay; rà soát lại các vệt sơn kẻ tín hiệu, quy trình cung cấp dịch vụ, đưa ra các cảnh báo cần thiết cho các đơn vị có liên quan.
Đối với Cảng vụ hàng không miền Bắc, Cục Hàng không Việt Nam yêu cầu chủ trì, phối hợp với Cảng hàng không quốc tế Nội Bài thông báo và đề nghị các hãng hàng không rà soát quy trình khai thác; quán triệt, nhắc nhở phi công trong quá trình vận hành tàu bay nhằm tránh việc lăn quá vạch dừng bánh mũi tàu bay tại cảng, đồng thời cảnh báo kịp thời các trường hợp vi phạm sẽ bị xử lý theo dúng quy định của pháp luật Việt Nam.
Đối với Tổng Công ty Quản lý bay miền Bắc, Cục Hàng không Việt Nam yêu cầu tổ chức rà soát, hoàn thiện lại quy trình, tài liệu hướng dẫn công việc của nhân viên đánh tín hiệu tàu bay nhằm phát hiện những lỗ hổng, hoàn thiện quy lại trình cung cấp dịch vụ, nâng cao kỹ năng, trình độ cho nhân viên đánh tín hiệu, hướng dẫn nhân viên đánh tín hiệu và các nhân viên thông thoại cung cấp thông tin, cảnh báo kịp thời cho phi công biết vị trí vạch dừng bánh mũi tàu bay.
Được biết, Theo quy định tại Nghị định 162/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hàng không dân dụng, hành vi điều khiển máy bay trên đường lăn, sân đỗ máy bay không theo huấn lệnh, hướng dẫn của kiểm soát viên không lưu, hệ thống dẫn đỗ máy bay, nhân viên đánh tín hiệu làm ảnh hưởng đến hoạt động hàng không mà chưa uy hiếp an ninh hàng không, an toàn hàng không sẽ bị xử phạt hành chính từ 5 – 10 triệu đồng.
Trần Linh
