Kế toán - “tấm khiên” pháp lý trong doanh nghiệp nhỏ và vừa

Phóng viên (PV): Ông đánh giá như thế nào về vai trò của đội ngũ kế toán trong việc tuân thủ pháp luật về thuế, hóa đơn của doanh nghiệp nói riêng và với hoạt động sản xuất – kinh doanh của doanh nghiệp nói chung?

Ông Tô Quốc Hưng: Trong bối cảnh môi trường pháp lý ngày càng thay đổi và có nhiều yêu cầu khắt khe hơn, đội ngũ kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam đang đóng một vai trò không thể thay thế trong việc đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và vận hành kinh doanh bền vững.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó khăn trong việc tuân thủ các quy định về kế toán, thuế và hóa đơn do hạn chế về nguồn lực và chuyên môn nội bộ. Chính vì vậy, đội ngũ kế toán trở thành lực lượng chủ chốt, vừa đảm nhiệm vai trò thực thi, vừa giúp doanh nghiệp hiểu rõ và áp dụng đúng các quy định của pháp luật.

Vai trò của đội ngũ kế toán doanh nghiệp khá đa dạng, tuy nhiên tập trung chính vào việc duy trì hồ sơ tài chính chính xác và lập báo cáo tài chính, như bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả kinh doanh. Bên cạnh đó là đảm bảo nộp thuế đúng hạn, bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp (CIT), thuế giá trị gia tăng (VAT), và các loại thuế khác. Cuối cùng là quản lý lương, phúc lợi nhân viên, và cung cấp thông tin tài chính cho ban lãnh đạo ra quyết định.

Đặc biệt, trong năm 2025, hàng loạt chính sách thuế mới như Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp 2025 có hiệu lực từ 1/10/2025 hay điều chỉnh VAT từ 1/7/2025 đặt ra yêu cầu cao hơn cho đội ngũ kế toán trong việc cập nhật kiến thức và kỹ năng thực hành. Đội ngũ kế toán, vì vậy, cần cập nhật kiến thức để áp dụng đúng các quy định, đảm bảo tuân thủ và tận dụng các lợi ích thuế, như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa mới thành lập. Đặc biệt, trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng, các thông lệ kinh doanh dần tiệm cận với các tiêu chẩn quốc tế, các thay đổi hiện tại và trong tương lại là tất yếu.

Đó là lý do vì sao đầu tư vào chất lượng đội ngũ kế toán không chỉ là đầu tư vào sự ổn định trong hiện tại mà còn là nâng cao sự cạnh tranh và phát triển dài hạn của doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam.

Ông Tô Quốc Hưng - Giám đốc Quốc gia Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh Quốc (ACCA), Thành viên Ban điều hành Hiệp hội Doanh nghiệp Anh Quốc tại Việt Nam (BritCham Vietnam)

PV: Những thay đổi về quy định, chính sách, thủ tục hành chính hiện nay có đang “làm khó” đội ngũ kế toán không, thưa ông?

Ông Tô Quốc Hưng: Chúng tôi cho rằng, những thay đổi nhanh chóng và ngày càng phức tạp trong hệ thống chính sách thuế, kế toán và thủ tục hành chính hiện nay đang tạo ra không ít áp lực cho đội ngũ kế toán, đặc biệt là tại các doanh nghiệp nhỏ.

Chúng ta có thể thấy, việc đội ngũ kế toán thường phải dành rất nhiều thời gian để tìm hiểu, giải mã và xử lý các yêu cầu pháp lý mới là một khó khăn rất lớn. Theo Đại học Nam Phi, một trong những gánh nặng liên quan đến luật thuế là lượng thời gian dành cho việc giải quyết các quy định về thuế ảnh hưởng đến năng suất của doanh nghiệp.

Như vậy, yêu cầu đặt ra cho đội ngũ kế toán không chỉ dừng ở kỹ năng ghi sổ và lập báo cáo, mà còn là phải rất am hiểu các quy định liên quan. Họ cần một nền tảng kiến thức vững chắc, tư duy pháp lý cơ bản, và khả năng phản ứng linh hoạt với những thay đổi chính sách.

Chính vì vậy, các đội ngũ kế toán cần được đầu tư vào đào tạo, tham gia những khóa học, hội thảo liên tục về những cập nhật quy định mới để nắm bắt và hiểu một cách chính xác các quy định. Điều này cần trở thành một ưu tiên chiến lược nếu Việt Nam muốn nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Kế toán - “tấm khiên” pháp lý trong doanh nghiệp vừa và nhỏ

PV: Theo ông, các doanh nghiệp có cần nâng cao trình độ của đội ngũ kế toán về mặt pháp chế để trở thành “tấm khiên” cho doanh nghiệp không? Và nên đào tạo theo hướng nào?

Ông Tô Quốc Hưng: Chắc chắn là có. Trong bối cảnh pháp lý liên tục thay đổi, doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, cần một đội ngũ kế toán vừa vững vàng về chuyên môn nghiệp vụ, vừa có năng lực bảo vệ doanh nghiệp trước rủi ro pháp lý và tài chính.

Để làm được điều đó, doanh nghiệp cần đầu tư dài hạn vào đào tạo và nâng cao năng lực cho bộ phận kế toán. Việc tham gia các chương trình đào tạo chuyên sâu, các khóa học ngắn hạn về luật thuế, hội thảo cập nhật quy định mới… là vô cùng cần thiết và nên được thực hiện thường xuyên.

Chúng tôi khuyến khích các doanh nghiệp hợp tác cùng các tổ chức nghề nghiệp, cơ quan chuyên môn và các hiệp hội quốc tế như ACCA để thiết kế chương trình đào tạo phù hợp, cập nhật, thực tiễn và mang tính hệ thống.