Trong dòng chảy lịch sử thương mại và xã hội Trung Quốc, gia tộc họ Bối được biết đến là một trường hợp hiếm hoi duy trì sự thịnh vượng gần 400 năm, qua 17 đời – không chỉ nhờ khối tài sản lớn, mà còn bởi nền tảng đạo đức, giáo dục và tư duy quản trị bền vững. Họ là minh chứng sống động cho việc có thể phá vỡ định luật 'giàu không quá 3 đời' bằng nền tảng đạo đức, giáo dục bài bản và tư duy quản trị tiến bộ.
Khởi nguồn của gia tộc họ Bối là ông Bối Lan Đường - một người sống vào cuối thời nhà Minh, khi Trung Quốc có sự biến động. Ông đã dời cả gia đình từ Chiết Giang đến Tô Châu, mở hiệu thuốc nhỏ từ những bài thuốc gia truyền, từ đó gây dựng nền móng đầu tiên cho sự nghiệp hàng trăm năm sau. Khi dược liệu trở thành mặt hàng thiết yếu thời loạn, hiệu thuốc của gia đình Bối ngày càng phát đạt. Từ buôn bán đơn lẻ, họ mở rộng sang sản xuất, phân phối dược phẩm, trở thành một trong “Tứ đại dược gia” nổi danh vùng Giang Nam.
 |
| Chân dung Bối Lan Đường. Ảnh: Paper |
Sau này, con cháu nhà họ Bối có người tiếp tục nghề y, có người chọn theo con đường làm quan hoặc nhà thư pháp, mỗi người đều tỏa sáng trong lĩnh vực riêng của mình nhưng vẫn không quên di huấn. Ví dụ, đời thứ bảy là Bối Mộ Đình đã kế thừa tiệm thuốc gia truyền và phát triển thành hiệu thuốc lớn nhất vùng Giang Tô và Chiết Giang. Sau khi phát đạt, ông thường xuyên phát thuốc miễn phí cho người nghèo. Cuối thời nhà Thanh, trong tình cảnh đất nước chịu sự dòm ngó của các nước phương Tây, đời thứ 13 của gia tộc họ Bối lại xuất hiện hai nhân vật kiệt xuất: Bối Nhuận Sinh, người được mệnh danh - vua thuốc nhuộm và Bối Lý Thái - ông trùm tài chính.
Ông Bối Lý Thái – em trai của Bối Nhuận Sinh, đã chuyển hướng sang ngành ngân hàng. Ông sáng lập Ngân hàng Thượng Hải năm 1915, mở ra kỷ nguyên tài chính phục vụ tầng lớp bình dân – một lựa chọn đầy táo bạo giữa thời điểm mà các ngân hàng chủ yếu phục vụ người nước ngoài hoặc giới quý tộc. Gia tộc họ Bối từ đây trở thành "gia tộc tài chính", tham gia sâu rộng vào ngành ngân hàng hiện đại và để lại dấu ấn đậm nét trong quá trình phát triển thị trường tài chính Trung Quốc. Dưới sự dẫn dắt của con trai ông – ông Bối Tổ Di, Ngân hàng Thượng Hải mở rộng quy mô, trở thành biểu tượng của sự kiên cường và bản lĩnh trong giai đoạn đất nước biến động.
 |
| Gia phong nhà họ Bối từ đời này sang đời khác vẫn được duy trì. Ảnh: Sohu |
Sự vĩ đại của gia tộc họ Bối không chỉ nằm ở khối tài sản đáng nể, mà cốt lõi là ở triết lý giáo dục và đạo đức truyền đời. Gia huấn của họ dạy rằng: “Để lại tài sản cho con cháu không bằng để lại đức hạnh. Để lại tài sản cá nhân không bằng để lại tài sản chung”. Chính vì vậy, họ không sa đà vào tiêu xài hoang phí hay tranh giành quyền lực như nhiều dòng họ lớn khác. Thay vào đó, mỗi thế hệ đều được đầu tư giáo dục kỹ lưỡng, từ sớm được định hướng trở thành người có văn hóa, có lý tưởng sống. Ngay từ thế kỷ 19, con cháu họ Bối đã được gửi sang Mỹ và châu Âu học tập. Nhiều người trong số đó sau này trở thành những nhân vật xuất sắc trong nhiều lĩnh vực.
Minh chứng nổi bật nhất là kiến trúc sư huyền thoại Bối Duật Minh, hậu duệ đời thứ 15 của dòng họ. Sinh ra trong một gia đình bận rộn với thương trường, ông lại tìm thấy cảm hứng sáng tạo từ khu vườn Sư Tử Lâm -một danh thắng ở Tô Châu mà bác ông, Bối Nhuận Sinh, đã mua lại và phục dựng trước khi tặng lại cho Nhà nước. Những ký ức tuổi thơ gắn bó với không gian kiến trúc cổ kính nơi đây đã gieo mầm cho tình yêu kiến trúc trong ông. Bối Duật Minh sang Mỹ học tại MIT và Harvard, sau đó trở thành người sáng lập công ty thiết kế I.M. Pei & Associates, tác giả của hàng loạt công trình biểu tượng như Kim tự tháp kính tại Bảo tàng Louvre ở Pháp, Thư viện John F. Kennedy ở Mỹ, Bảo tàng Tô Châu ở Trung Quốc,...
Không dừng lại ở đó, hai con trai ông - Bối Kiến Trung và Bối Lập Trung - tiếp tục con đường kiến trúc, cùng sáng lập công ty Pei Partnership Architects, nối dài di sản kiến trúc mang dấu ấn gia tộc. Tới thế hệ thứ 17, con cháu của gia đình này vẫn đang theo học tại các đại học danh giá như Harvard, cho thấy truyền thống hiếu học và văn hóa gia tộc vẫn được gìn giữ nguyên vẹn.
 |
| Ba thế hệ của gia tộc họ Bối gồm: Kiến trúc sư lừng danh Bối Duật Minh (ngoài cùng bên phải) và hai con trai Bối Kiến Trung, Bối Lập Trung - cả ba đều là cựu sinh viên Đại học Harvard. Ảnh: Baidu |
Giới chuyên gia kinh tế Trung Quốc từng ví gia tộc họ Bối là "Rothschild phương Đông" - nơi truyền thống Nho giáo hòa quyện với tư duy hiện đại, minh chứng cho việc kết hợp nhuần nhuyễn giữa giá trị cốt lõi và khả năng thích ứng linh hoạt trước thời cuộc. Trong khi nhiều gia tộc châu Á khác tan rã vì mâu thuẫn nội bộ hoặc đầu tư sai hướng, họ Bối vẫn vững vàng tiến bước nhờ triết lý "không bỏ gốc – không ngừng học – không đánh mất danh dự".
Tài sản có thể biến động theo thời thế, nhưng danh tiếng, một khi được gây dựng bằng nền tảng đạo đức và giáo dục, sẽ là di sản bất diệt. Câu chuyện của gia tộc họ Bối là một lời nhắc nhở đầy cảm hứng cho thế hệ doanh nhân hiện đại rằng, muốn giàu bền vững, đừng chỉ nghĩ đến tiền, hãy bắt đầu từ việc tạo dựng con người.
