Thứ sáu 04/07/2025 15:59
Hotline: 024.355.63.010
Pháp luật

Chính phủ giao Bộ Tư pháp nghiên cứu “cơ chế thu hồi tài sản không qua thủ tục kết tội”

07/04/2021 06:33
Đây là động thái nhằm mục tiêu nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tài sản, trong đó có các vụ án tham nhũng, kinh tế...

Tỉ lệ thu hồi tài sản tham nhũng còn thấp

Thông tin từ Cổng thông tin điện tử Chính phủ cho hay, trong những năm qua, công tác phòng, chống tham nhũng luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm và xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, gắn liền với các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Nhờ đó, thời gian qua, công tác này đã có chuyển biến mạnh mẽ và đạt được nhiều kết quả tích cực.

Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự, hành chính Đỗ Đức Hiển

Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự, hành chính Đỗ Đức Hiển.

Tuy vậy, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, trong đó có vấn đề thu hồi tài sản tham nhũng, thất thoát vẫn còn gặp nhiều khó khăn thách thức, tỉ lệ thu hồi tài sản chưa cao.

Tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2013-2020, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chỉ ra rằng “tỉ lệ thu hồi tài sản tham nhũng, thất thoát còn thấp”.

Ông Đỗ Đức Hiển - Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự, hành chính (Bộ Tư pháp) cho biết: Một trong những thách thức chính hiện nay trong công tác tịch thu tài sản liên quan đến tội phạm nói chung, tài sản tham nhũng nói riêng là việc xác minh, thu thập chứng cứ và chứng minh mối liên hệ giữa tài sản và hành vi phạm tội. Đây là công việc đặc biệt khó khăn không chỉ đối với các cơ quan tư pháp của nước ta mà còn của hầu hết các quốc gia. Trong khi đó, những biện pháp tịch thu tài sản theo thủ tục tố tụng hình sự truyền thống (nghĩa là phải chờ đến khi có bản án, quyết định của Tòa án) sẽ khó tránh khỏi việc thất thoát tiền, tài sản do người phạm tội đã nhanh chóng che giấu, tẩu tán hoặc tẩy rửa, khiến cho công tác thu hồi tài sản ngày càng khó khăn hơn.

Ông Hiển cũng cho biết, thực hiện các cam kết quốc tế, trong đó có Khuyến nghị số 4 của Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) yêu cầu các quốc gia thành viên xem xét áp dụng các biện pháp cho phép các tài sản hoặc công cụ có liên quan tới tội phạm bị tịch thu mà không cần phải có bản án hình sự hoặc yêu cầu người phạm tội phải chứng minh nguồn gốc hợp pháp của tài sản; Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng khuyến nghị các quốc gia “xem xét tiến hành các biện pháp cần thiết cho phép tịch thu tài sản mà chưa có bản án hình sự trong trường hợp không thể truy tố người vi phạm vì họ chết, lẩn trốn, vắng mặt, hoặc trong trường hợp thích hợp khác ” (khoản 1 Điều 54).

Do đó, ngày 30/4/2019, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 474/QĐ-TTg về Kế hoạch hành động giải quyết những rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2019-2020, trong đó giao Bộ Tư pháp chủ trì thực hiện nhiệm vụ “Nghiên cứu đề xuất xây dựng quy định biện pháp tịch thu tài sản không thông qua thủ tục kết tội, buộc đối tượng tình nghi phải chứng minh nguồn gốc hợp pháp của tài sản và đề xuất sửa đổi quy định có liên quan trong Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng Hình sự và Luật Phòng, chống tham nhũng”.

Lập Tờ trình và Báo cáo nghiên cứu trình Thủ tướng Chính phủ

Nhằm triển khai Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ban hành Kế hoạch, đồng thời thành lập Tổ công tác liên ngành với sự tham gia của Tòa án nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để thực hiện nghiên cứu này.

Với các vụ án về tham nhũng, quy định về kê biên tài sản đối với bị can, bị cáo là quy định không bắt buộc
Với các vụ án về tham nhũng, quy định về kê biên tài sản đối với bị can, bị cáo là quy định không bắt buộc. (Ảnh: minh họa)

Ngày 25/02/2021, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ký Tờ trình và Báo cáo nghiên cứu trình Thủ tướng Chính phủ.

Theo đó, Báo cáo nghiên cứu của Bộ Tư pháp tập trung đánh giá về cơ chế thu hồi tài sản không qua thủ tục kết tội của một số quốc gia; pháp luật hiện hành của Việt Nam về tịch thu tài sản, nghĩa vụ chứng minh và các biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế trong hoạt động tố tụng, thi hành án cũng như thực tiễn công tác thu hồi tài sản và trên cơ sở đánh giá những thuận lợi, khó khăn, thách thức đề xuất bước đi tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, tịch thu tài sản không qua thủ tục kết tội là một cơ chế hiệu quả được nhiều quốc gia áp dụng với nhiều cách thức, biện pháp khác nhau và điều kiện, trình tự, thủ tục áp dụng rõ ràng.

Tại Mỹ, quốc gia này quy định về tịch thu dân sự tại Bộ luật Hình sự; bên cạnh đó, Bộ luật Hình sự, Luật Hải quan (năm 1990) của nước này còn quy định tịch thu hành chính đối với tiền không xác minh được nguồn gốc hợp pháp.

Thái Lan cũng đã ban hành đạo luật Chống rửa tiền vào năm 1999 quy định biện pháp tịch thu tài sản dân sự thông qua cơ chế giám sát các giao dịch và đạo luật cơ bản về chống tham nhũng năm 1999 quy định cơ chế tịch thu tài sản đối với công chức giàu có bất thường.

Ngoài ra, tại Australia, từ năm 2002 quốc gia này đã ban hành đạo luật Tài sản phạm tội trong đó quy định cơ chế tịch thu dân sự và tịch thu tài sản không giải thích được nguồn gốc (không cần chứng minh tội phạm nguồn).

Các cơ chế thu hồi tài sản nêu trên cũng có thể xem là giải pháp quan trọng nhằm tăng cường hiệu quả, hiệu lực của công tác thu hồi tiền, tài sản, phù hợp với quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về phòng, chống tham nhũng.

Phải có sự đồng bộ với các cơ chế, thiết chế khác

Vụ trưởng Vụ Pháp luật hình sự, hành chính Đỗ Đức Hiển thông tin thêm về những những khó khăn khi thực hiện cơ chế này.

Theo đó, kết quả nghiên cứu cho thấy, tịch thu tài sản không qua thủ tục kết tội là biện pháp phức tạp, nhạy cảm vì có thể ảnh hưởng đến một số quyền con người, quyền công dân; liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của nhiều cơ quan, tổ chức; đòi hỏi phải có sự đồng bộ với các cơ chế, thiết chế khác như kiểm soát tài sản, thu nhập, kiểm soát giao dịch, hệ thống thanh toán không dùng tiền mặt, phòng, chống rửa tiền.

Đồng thời, cơ chế này cũng liên quan đến nhiều đạo luật khác nhau và đặt ra yêu cầu rà soát, đánh giá, đề xuất sửa đổi, bổ sung hệ thống pháp luật hiện hành, trong đó có các đạo luật như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Tố tụng Hình sự, Bộ luật Tố tụng Dân sự, Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật Thanh tra, Luật Phòng chống rửa tiền, các luật về tổ chức bộ máy các cơ quan tố tụng…

“Bộ Tư pháp cũng nhận thấy rằng, việc nghiên cứu, đề xuất quy định cơ chế thu hồi tài sản không qua thủ tục kết tội cần phải hết sức thận trọng, kỹ lưỡng cả về lý luận và thực tiễn cũng như đòi hỏi phải đánh giá toàn diện về pháp luật, tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ, nguồn lực thực hiện để chuẩn bị các phương án, điều kiện cần thiết”, ông Đỗ Đức Hiển nhấn mạnh.

Ngày 31/03/2021, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình cũng đã chỉ đạo giao Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tiếp tục nghiên cứu, đánh giá sâu sắc toàn diện về khả năng xây dựng cơ chế tịch thu tài sản không qua thủ tục kết tội và đề xuất sửa đổi, bổ sung pháp luật có liên quan, với lộ trình, bước đi phù hợp với điều kiện thực tiễn Việt Nam nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác thu hồi tài sản, đặc biệt tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng, rửa tiền, đồng thời bảo đảm phù hợp lộ trình đánh giá đa phương về phòng, chống rửa tiền trong giai đoạn tiếp theo của Nhóm châu Á - Thái Bình Dương về chống rửa tiền và tài trợ khủng bố đối với Việt Nam.

Trong đó tập trung vào các cơ chế như: Tịch thu tài sản qua thủ tục tố tụng dân sự trong quá trình xác minh tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức mà phát hiện có nguồn tiền, tài sản kê khai không trung thực và không giải trình được nguồn gốc; tịch thu tài sản qua thủ tục tố tụng dân sự trong quá trình kiểm soát các giao dịch đáng ngờ mà phát hiện giao dịch của cá nhân thuộc danh sách đen hoặc có căn cứ liên quan đến tội phạm; tịch thu tài sản qua thủ tục dân sự trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.

Đáng chú ý, Bộ Tư pháp đang nghiên cứu các cơ chế tịch thu tài sản không qua thủ tục kết tội như: Tịch thu tài sản qua thủ tục dân sự trong quá trình kiểm soát giao dịch đáng ngờ mà phát hiện giao dịch của cá nhân thuộc danh sách đen hoặc có căn cứ cho rằng liên quan đến tội phạm.

Tịch thu tài sản qua thủ tục dân sự trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, nếu cơ quan tiến hành tố tụng phát hiện có tài sản bất thường, có khả năng và có cơ sở cho rằng liên quan đến tội phạm nhưng không thể khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đối với người được cho là chủ sở hữu tài sản đó do đã chết, lẩn trốn…

Tịch thu tài sản qua thủ tục dân sự trong quá trình xác minh tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức mà phát hiện nguồn tiền, tài sản, thu nhập chưa được kê khai, kê khai không trung thực, không giải trình được nguồn gốc.

Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan tiếp tục thực hiện nghiên cứu, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về cơ chế này.

Hà An (Nguồn: http://baochinhphu.vn)

Tin bài khác
Bị cưỡng chế 4,2 tỷ tiền thuế, Vietfracht HoChiMinh kinh doanh ra sao?

Bị cưỡng chế 4,2 tỷ tiền thuế, Vietfracht HoChiMinh kinh doanh ra sao?

Ngày 2/7/2025, Hải quan Khu Công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh đã ban hành quyết định cưỡng chế hành chính đối với Chi nhánh Công ty Cổ phần Vận tải và Thuê tàu (Vietfracht HoChiMinh) vì chậm nộp thuế kéo dài, với số tiền nợ lên tới hơn 4,19 tỷ đồng.
Bộ Y tế đề xuất siết chặt hậu kiểm thực phẩm trên sàn thương mại điện tử

Bộ Y tế đề xuất siết chặt hậu kiểm thực phẩm trên sàn thương mại điện tử

Trước thực trạng ngày càng nhiều thực phẩm được tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử, Bộ Y tế đã đề xuất sửa đổi toàn diện quy định về hậu kiểm trong dự thảo sửa đổi Nghị định 15, với trọng tâm là bổ sung các biện pháp quản lý sản phẩm trên nền tảng này.
Cục Hải quan: Doanh nghiệp không cần nộp chứng từ theo địa chỉ mới

Cục Hải quan: Doanh nghiệp không cần nộp chứng từ theo địa chỉ mới

Cục Hải quan đã ban hành văn bản hỏa tốc gửi các đơn vị trực thuộc nhằm đảm bảo hoạt động xuất nhập khẩu (XNK) được duy trì thông suôt trong giai đoạn chuyển đổi địa giới hành chính.
Đà Nẵng: Cảnh báo tình trạng cho thuê nhà xưởng trái phép trong khu công nghiệp

Đà Nẵng: Cảnh báo tình trạng cho thuê nhà xưởng trái phép trong khu công nghiệp

Tình trạng cho thuê trái phép nhà xưởng trong các khu công nghiệp ở Đà Nẵng đang diễn ra âm thầm, đe dọa an toàn lao động, méo mó môi trường đầu tư và thất thu ngân sách.
Thu hồi 7 sản phẩm, ngừng tiếp nhận hồ sơ công bố của Dược phẩm Toàn Cầu Đông Nam vì sai phạm

Thu hồi 7 sản phẩm, ngừng tiếp nhận hồ sơ công bố của Dược phẩm Toàn Cầu Đông Nam vì sai phạm

Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa có công văn đình chỉ lưu hành, thu hồi trên toàn quốc đối với 7 sản phẩm mỹ phẩm do Công ty TNHH Dược phẩm Toàn Cầu Đông Nam chịu trách nhiệm đưa ra thị trường, với lý do công thức sản phẩm không đúng so với hồ sơ đã công bố, nhãn mác không đáp ứng quy định hiện hành.
Quy định mới về đăng ký hộ kinh doanh theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP

Quy định mới về đăng ký hộ kinh doanh theo Nghị định 168/2025/NĐ-CP

Chính phủ đã ban hành Nghị định 168/2025/NĐ-CP quy định chi tiết về việc đăng ký doanh nghiệp, trong đó có những quy định mới liên quan đến hộ kinh doanh và thủ tục đăng ký hộ kinh doanh.
Quyền sở hữu trí tuệ và phân chia lợi nhuận trong dự án PPP

Quyền sở hữu trí tuệ và phân chia lợi nhuận trong dự án PPP

Ngày 1/7/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 180/2025/NĐ-CP về cơ chế, chính sách hợp tác công tư (PPP) quy định cụ thể về quyền sở hữu trí tuệ, quyền quản lý dữ liệu và cơ chế phân chia lợi nhuận trong các dự án hợp tác giữa Nhà nước và khu vực tư nhân.
Từ tháng 7/2025, cán bộ, công chức bị cấm 6 nhóm hành vi vi phạm

Từ tháng 7/2025, cán bộ, công chức bị cấm 6 nhóm hành vi vi phạm

Luật Cán bộ, công chức sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua ngày 24/6/2025, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Luật mới quy định rõ 6 nhóm hành vi mà cán bộ, công chức không được làm, với mục tiêu siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong bộ máy hành chính.
Bắt Giám đốc Công ty Athena Việt Nam sản xuất gần 14.000 mỹ phẩm giả tại Phú Thọ

Bắt Giám đốc Công ty Athena Việt Nam sản xuất gần 14.000 mỹ phẩm giả tại Phú Thọ

Công ty Athena Việt Nam bị phát hiện sản xuất và đưa ra thị trường gần 14.000 sản phẩm mỹ phẩm giả, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng.
Công khai 286 doanh nghiệp nợ thuế hơn 840 tỷ đồng tại Vĩnh Phúc cũ

Công khai 286 doanh nghiệp nợ thuế hơn 840 tỷ đồng tại Vĩnh Phúc cũ

Tính đến hết tháng 5/2025, Chi cục Thuế khu vực VIII (thuộc tỉnh Vĩnh Phúc cũ) đã công khai danh sách 286 người nộp thuế đang nợ tổng cộng hơn 841,9 tỷ đồng tiền thuế và các khoản thu ngân sách.
Từ ngày 1/7/2025, nhiều chính sách mới liên quan đến đời sống người dân có hiệu lực

Từ ngày 1/7/2025, nhiều chính sách mới liên quan đến đời sống người dân có hiệu lực

Hôm nay (ngày 1/7), nhiều chính sách mới liên quan thiết thực đến đời sống người dân bắt đầu có hiệu lực.
Nhìn lại vụ triệt phá cơ sở sản xuất, tiêu thụ mỹ phẩm giả tại Triệu Sơn (Thanh Hóa)

Nhìn lại vụ triệt phá cơ sở sản xuất, tiêu thụ mỹ phẩm giả tại Triệu Sơn (Thanh Hóa)

Vừa qua, sau một thời gian theo dõi, Văn phòng cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Thanh Hóa đã tổ chức triệt phá một cơ sở sản xuất, buôn bán mỹ phẩm giả tại xã Minh Sơn, huyện Triệu Sơn do đối tượng Nguyễn Thị Dung (sinh 1985) làm chủ.
Phạt 356 triệu đồng Công ty Tạng Kiều Đường do gian lận và kinh doanh hàng lậu

Phạt 356 triệu đồng Công ty Tạng Kiều Đường do gian lận và kinh doanh hàng lậu

UBND tỉnh Phú Thọ vừa xử phạt hơn 350 triệu đồng đối với Công ty TNHH TM XNK Tạng Kiều Đường vì hàng loạt sai phạm trong kinh doanh thực phẩm và mỹ phẩm, đồng thời đình chỉ hoạt động sản xuất thực phẩm trong 2 tháng.
Bộ Y tế “tuýt còi” fanpage “Dược phẩm Hoàng Hường Meli chính hãng”

Bộ Y tế “tuýt còi” fanpage “Dược phẩm Hoàng Hường Meli chính hãng”

Cục An toàn thực phẩm (ATTP, Bộ Y tế) vừa gửi công văn yêu cầu xử lý vi phạm quảng cáo của fanpage mang tên “Dược phẩm Hoàng Hường Meli chính hãng” .
TP. Hồ Chí Minh siết chặt hoạt động quảng cáo trực tuyến của KOL, người nổi tiếng

TP. Hồ Chí Minh siết chặt hoạt động quảng cáo trực tuyến của KOL, người nổi tiếng

Thời gian qua , việc nghệ sĩ, KOL quảng cáo sai sự thật đang gây hậu quả nghiêm trọng cho người tiêu dùng và môi trường thông tin. Hành lang pháp lý mới cùng với sự vào cuộc quyết liệt từ các cơ quan chức năng là điều hết sức cần thiết, vừa để bảo vệ người tiêu dùng, vừa để làm trong sạch môi trường quảng cáo trực tuyến.