Chè shan tuyết cổ thụ trên đỉnh Tà Xùa

Chăm sóc mùa vụ mới tại vùng trồng xoài lớn nhất tỉnh Sơn La

100% các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Sơn La hoàn tất chuyển đổi số

Đại sứ EU ở Việt Nam thăm mỏ Niken ở Sơn La

Những cây chè cổ thụ mang lại thu nhập ổn định cho nhiều gia đình dân tộc Mông nơi đây.

Chè Tà Xùa có hương vị đặc trưng, với vị đắng ngọt và hương mật thơm ngát, thu hút sự yêu thích của nhiều người. Cây chè mọc tự nhiên trên đỉnh núi, thân cây phủ một lớp trắng mốc, lá chè non có lông tơ mỏng như tuyết phủ, do đó được gọi là chè shan tuyết. Người dân địa phương đã mang hạt giống từ rừng về trồng gần nhà để thuận tiện cho việc thu hái.

Tuy nhiên, do tập quán canh tác lạc hậu, cây chè cổ thụ không được chăm sóc đúng cách, dẫn đến tình trạng già cỗi và giảm năng suất. Nhằm giải quyết vấn đề này, huyện Bắc Yên đã triển khai đề án “Cải tạo, phục tráng, phát triển xây dựng nhãn hiệu hàng hóa chè shan tuyết đặc sản Tà Xùa - Bắc Yên”. Các cơ quan chuyên môn đã hướng dẫn người dân chăm sóc cây chè theo hướng hữu cơ và thu hái đúng kỹ thuật.

Năm 2008, Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc và Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển chè tiến hành điều tra, chọn lọc 60 cây chè shan cổ thụ đầu dòng tại Bắc Yên để nhân giống và bảo tồn nguồn gen quý. Đến năm 2017, huyện Bắc Yên đã công bố nhãn hiệu tập thể “Chè Tà Xùa” cho Công ty TNHH Trà và Đặc sản Tây Bắc. Năm 2019, 200 cây chè cổ thụ Tà Xùa được công nhận là quần thể cây di sản.

Vào năm 2024, nhãn hiệu “Chè Tà Xùa Bắc Yên” đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu. UBND huyện sau đó cấp quyền sử dụng nhãn hiệu cho các tổ chức và cá nhân để thúc đẩy kinh tế địa phương. Cụ thể, diện tích chè trên địa bàn huyện hiện đạt 427 ha, với 223 ha diện tích kinh doanh và 30 ha áp dụng tiêu chuẩn VietGAP.

Chè Tà Xùa được sao theo phương pháp truyền thống.

Bà Dương Thị Lan Hương, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Bắc Yên, đã chia sẻ những thành quả quan trọng trong việc phục hồi và phát triển cây chè shan tuyết tại địa phương. Theo bà Hương, huyện đã chủ động phối hợp với các cơ quan chuyên môn để hướng dẫn người dân cách chăm sóc và bảo vệ diện tích chè cổ thụ, nhằm đảm bảo năng suất và chất lượng chè.

Một trong những bước đi chiến lược là hỗ trợ trồng mới 225 ha chè shan tuyết, chủ yếu tập trung tại xã Tà Xùa và các xã vùng cao. Điều này đã giúp nâng tổng diện tích chè trên địa bàn huyện lên 427 ha, trong đó bao gồm 223 ha dành cho sản xuất kinh doanh và 30 ha áp dụng tiêu chuẩn VietGAP.

Bên cạnh đó, Công ty TNHH Trà và Đặc sản Tây Bắc cũng đã đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ chế biến nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm từ chè cổ thụ. Công ty đã lắp đặt hệ thống dây chuyền chế biến hiện đại để tạo ra 10 dòng sản phẩm khác nhau. Đặc biệt, trong số đó có 3 sản phẩm đã được chứng nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao, gồm Trà xanh mây, Trà xanh thiện và Bạch trà mây.

Sự phát triển của chè shan tuyết không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn giúp bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Với tiềm năng đặc biệt này, Tà Xùa đang dần trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước, tạo động lực phát triển cho ngành du lịch địa phương.