Sáng 16/10, tại Trụ sở Chính phủ, Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ đã kiểm tra các Bộ Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Giao thông vận tải, Thông tin và Truyền thông trong việc chậm ban hành và ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và đơn giản hóa, cắt giảm các điều kiện kinh doanh; tình trạng nợ đọng văn bản quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh đã có hiệu lực. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, Tổ trưởng Tổ công tác chủ trì buổi làm việc.
Cải cách là cắt bỏ quyền lợi của một nhóm trong Bộ
Ngay đầu phiên làm việc, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng đã nhấn mạnh, không phiên họp nào Thủ tướng không nhắc đến vấn đề đưa hoạt động kiểm tra chuyên ngành đi vào hiệu quả, tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn cho người dân, doanh nghiệp và coi đây là vấn đề rất quan trọng tạo dư địa cho tăng trưởng.
Nhấn mạnh năm 2018 đã đi qua 4/5 chặng đường, song “còn nhiều cái đã hứa nhưng không làm được”, Bộ trưởng nêu: yêu cầu của Thủ là phải cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh và 50% thủ tục kiểm tra chuyên ngành nhưng hiện mới chỉ cắt giảm được 1.517 trên tổng số 6.191 điều kiện kinh doanh và 1.700 trên tổng số 9.926 thủ tục kiểm tra chuyên ngành.
Bộ trưởng lấy ví dụ: Bộ GTVT có các phương án đầu tiên về cắt giảm các điều kiện kinh doanh đã hơn 4 tháng với cam kết cắt giảm 56%, nhưng thực tế chưa làm được, chưa thể chế hóa bằng Nghị định của Chính phủ.
“Hôm nay mời nhiều hiệp hội để minh chứng rằng điều kiện kinh doanh cắt có thực chất không, hay gom 2 thành 1, cắt cái nọ mọc cái kia. Để tránh chuyện này phải có sự đối chất với các hiệp hội, phải minh bạch”, Bộ trưởng nêu rõ.
“Phải cải cách thực sự. Để làm được việc này, quyết tâm trong nội bộ phải rất lớn, vì liên quan đến lợi ích của một nhóm trong một Bộ, một cơ quan nào đó. Nếu không có sự quyết tâm của lãnh đạo Bộ thì không làm được. Cải cách thế này là cắt bỏ quyền lợi, động chạm nhất là lợi ích kinh tế”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng thẳng thắn nêu.
Ghi nhận 7 bộ đã vượt chỉ tiêu được Chính phủ giao trong đơn giản hóa, cắt giảm các dòng hàng phải kiểm tra như: Bộ Công Thương đã cắt giảm 402/702 dòng hàng, Bộ Thông tin và Truyền thôn cắt giảm 89/146 dòng hàng, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cắt giảm 33/33 dòng hàng, Bộ Khoa học và Công nghệ cắt giảm 22/24 dòng hàng, Bộ Giao thông vận tải đã cắt giảm 80/134 dòng hàng và đơn giản 7 thủ tục, Bộ Xây dựng cắt giảm 33/64 dòng hàng, Bộ Tài nguyên và Môi trường cắt giảm 38/74 dòng hàng; tuy nhiên, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cũng chỉ rõ, có những Bộ tỷ lệ cắt giảm điều kiện kinh doanh và thủ tục kiểm tra chuyên ngành còn rất thấp, còn rất nhiều điều kiện, thủ tục, hàng hóa phải quản lý, đặc biệt là Bộ Y tế và Nông nghiệp – Phát triển nông thôn.
Bộ trưởng- Chủ nhiệm Văn phòng Mai Tiến Dũng
Tần suất kiểm tra cao, tỷ lệ phát hiện rất thấp
Bộ trưởng cũng chỉ rõ 7 tồn tại trong cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu và đơn giản hóa, cắt giảm các điều kiện kinh doanh. Tần suất kiểm tra còn cao trong khi tỷ lệ kiểm tra phát hiện ra vi phạm rất thấp (0,06%).
“Chỉ số này không khác gì 2017, chưa tiến bộ” - Bộ trưởng nói.
Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cũng nêu rõ, số lượng hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành còn chiếm tỷ lệ lớn. Việc sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật còn chậm. Hiện mới có 53/283 thủ tục đã kết nối cơ chế một cửa ASEAN, tỷ lệ này là rất thấp, chưa nói với việc khi làm thủ tục lại tắc, nghẽn...
"Có những Bộ tỷ lệ cắt giảm điều kiện kinh doanh và thủ tục kiểm tra chuyên ngành còn rất thấp, còn rất nhiều điều kiện, thủ tục, hàng hóa phải quản lý, đặc biệt là Bộ Y tế và Nông nghiệp – Phát triển nông thôn." - Bộ trưởng Mai Tiến Dũng
Doanh nghiệp “rất nghi ngờ”
Về cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho hay, có 7 bộ vượt chỉ tiêu gồm Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Giáo dục và Đào tạo, Lao động - Thương binh và Xã hội, Nông nghiệp – Phát triển nông thôn, Văn hóa - Thể thao và Du lịch.
Tuy nhiên, Bộ Giao thông vận tải mới cắt giảm được 109/570 điều kiện kinh doanh (19,12%), Bộ Tư pháp cắt giảm 17/94 điều kiện kinh doanh (17,45%). Vẫn còn đến 2.277 điều kiện kinh doanh đã lên phương án chưa cắt giảm được.
Phát biểu tại phiên làm việc, tiến sỹ Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Quản lý kinh tế Trung ương bày tỏ, cả xã hội, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp đặt nhiều kỳ vọng vào những cải cách của Chính phủ.
“Họ vừa kỳ vọng nhưng cũng rất nghi ngờ, không biết có làm thật hay không? Cũng có dư luận nói Chính phủ, các Bộ bị bệnh thành tích, tuyên bố thế nhưng chưa thay đổi được. Lo lắng đó theo tôi cũng hợp lý. Chúng ta phải chứng minh được chúng ta làm thực chất” – Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh.
Nói về những điểm mà doanh nghiệp nghi ngờ, ông Cung phân tích: “Lúc đầu, ta đặt mục tiêu cắt bỏ ít nhất 50% số điều kiện kinh doanh. Nếu cắt bỏ tức là tác động ngay, không phải làm gì cả, coi như bỏ cái đó. Sau đó Nghị quyết 01 đầu năm lời văn nhẹ đi, cắt bỏ, cắt giảm, đơn giản hóa. Cái nào là cắt, cái nào là đơn giản hóa? Trong 50% thì có thể chỉ 10% cắt bỏ, 40% đơn giản hóa thì tác động ngay chỉ là 10%. Đơn giản hóa lại phụ thuộc vào quá trình thực hiện ở bên dưới. Có thể không thay đổi gì về cách thức triển khai thực hiện cả, cái này chúng ta có thể quan sát thấy được ngay, như thế thì doanh nghiệp không được hưởng lợi cải cách từ đơn giản hóa.”
TS Nguyễn Đình Cung đề nghị với Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, sau khi các Nghị định ban hành phải có đánh giá thật đầy đủ về mức độ cải cách, cái gì là thực chất, cái gì là hình thức, so sánh để có câu trả lời cụ thể cho công luận về mức độ thay đổi thực tế thế nào, đặt nền tảng cho những cải cách tiếp theo.
“Thông điệp cải cách không chỉ dừng lại ở các bộ ở Trung ương mà phải truyền tải xuống được các tỉnh, địa phương” – TS Cung nhấn mạnh.
Trong khi đó, Chánh văn phòng VCCI Phạm Đình Vũ cho rằng, nếu không kiểm tra giám sát thì “Nghị quyết, Nghị định đầy túi áo, thông tư, thông cáo đầy túi quần nhưng việc vẫn không trôi.”
Xuân Hưng
