Trong những năm qua, sự phát triển của các nền tảng xuyên biên giới đã mở ra một thế giới phẳng, cho phép các nhà sáng tạo nội dung số (“Digital Creator” hoặc “Digital Content Creator”) tiếp cận với công chúng một cách dễ dàng hơn.
Tại Việt Nam có 66,2 triệu người dùng Facebook; 63 triệu người dùng YouTube; 10,3 triệu người dùng Instagram; 49,86 triệu người dùng TikTok, với khoảng 2 triệu thuê bao Netflix, cùng với hàng chục các nền tảng giải trí trực tuyến xuyên biên giới như: Spotify, Apple Music, Amazon Music…
Một lượng lớn nguồn nhân lực trẻ của Việt Nam tham gia vào ngành công nghiệp sáng tạo: 60% YouTuber Việt Nam dưới 25 tuổi, trong đó 42% dưới 18 tuổi; 70% YouTuber bắt đầu sản xuất nội dung khi còn là học sinh, sinh viên.
Theo số liệu của Tổng cục Thuế năm 2022, chỉ tính riêng trên YouTube số người Việt Nam kiếm tiền từ nền tảng mạng xã hội lên tới 20.000 người và mang về một khoản doanh thu ngoại tệ tương đương khoảng 1.500 tỷ đồng. Việt Nam hiện có gần 500 kênh YouTube đạt nút vàng (hơn 1 triệu người đăng ký và 8 kênh đạt nút kim cương (trên 10 triệu lượt đăng ký).
Mặc dù vậy, do là ngành nghề kinh tế mới, có mô hình kinh doanh khác hẳn với các ngành kinh tế truyền thống, đặc biệt mặt hàng kinh doanh là nội dung số được phân phối xuyên biên giới cho đối tượng người tiêu dùng tại nhiều quốc gia, nên ngành sáng tạo nội dung số, kiếm tiền trên các nền tảng xuyên biên giới (ngành MMO - Make Money Online) đang gặp phải một số vướng mắc không nhỏ trong quá trình phát triển, trong đó có chính sách thuế.
Trong văn bản gửi Bộ Tài chính và Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT), Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA) cho rằng hiện nay các doanh nghiệp, người sáng tạo nội dung số đang gặp phải một số vấn đề vướng mắc liên quan đến chính sách thuế.
Do đó, hiệp hội này kiến nghị áp dụng nguyên tắc tránh đánh thuế 2 chiều với nguồn thu nhập từ các quốc gia đã ký kết hiệp định với Việt Nam đối với tổ chức/cá nhân kinh doanh nội dung số trên những nền tảng xuyên biên giới.
Hiệp hội cũng kiến nghị chính phủ thúc đẩy để Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần giữa Việt Nam và Mỹ sớm được thực thi.
Với các nội dung số sản xuất kinh doanh phục vụ cho thị trường nước ngoài và cho người xem nước ngoài, VDCA kiến nghị áp dụng thuế suất VAT là 0% (VAT 0% với cả cá nhân và doanh nghiệp). Với thu nhập từ lượt xem tại Việt Nam thì cá nhân áp dụng VAT 2%, thuế thu nhập cá nhân (TNCN) 1%; còn với doanh nghiệp thì thuế VAT là 10% (Theo Thông tư 40/2021/TT-BTC).
Công văn của VDCA cũng kiến nghị Nhà nước xem xét để hỗ trợ, thúc đẩy ngành công nghiệp nội dung số với các chính sách ưu đãi về thuế, đầu tư, hỗ trợ đào tạo nhân lực… tương tự như ưu đãi đối với thuộc lĩnh vực phần mềm và công nghệ cao. Cụ thể, sản phẩm thuộc ngành phần mềm và công nghệ cao đang được ưu đãi miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm, giảm 50% trong 9 năm, cùng nhiều chính sách ưu đãi đầu tư khác.
Theo văn bản từ VDCA, YouTube hiện quy định những người sáng tạo nội dung số ở các quốc gia khác ngoài Mỹ khi đăng ký với cơ quan thuế của Mỹ sẽ chỉ chịu khấu trừ 30% thuế thu nhập đối với các lượt xem đến từ Mỹ và không phải chịu thuế khi lượt xem tới từ các quốc gia khác. Nếu không thực hiện đăng ký với cơ quan thuế của Mỹ, những nhà sáng tạo nội dung số này sẽ phải chịu khấu trừ 24% thuế thu nhập trên tổng lượt xem.
Tuy nhiên theo quy định tại Việt Nam, các nhà sáng tạo nội dung số cá nhân sẽ phải nộp thêm 7% (5% VAT và 2% thuế thu nhập cá nhân) và các tổ chức, doanh nghiệp kinh doanh sẽ nộp thêm 30% (10% VAT và 20% thuế thu nhập doanh nghiệp).
Đặc biệt, với thuế VAT theo quy định hiện hành đánh thuế 10% trên doanh thu nhận về của doanh nghiệp. Theo VDCA, điều này không phù hợp với nguyên tắc điểm đến, tiêu dùng ở đâu, đánh thuế ở đấy với sắc thuế VAT.
Như vậy có thể thấy, các doanh nghiệp, cá nhân hoạt động trên YouTube tại Việt Nam đang phải chịu 2 lần thuế đối với khoản doanh thu từ lượt xem tại Mỹ (do phía Mỹ đã thu thuế).
Hồng Nhung (T/h)
