Xuất khẩu suy giảm và nỗi lo về phục hồi kinh tế của Trung Quốc

Lạm phát, lãi suất ngân hàng cao và giá năng lượng leo thang do xung đột Nga-Ukraine đang ảnh hưởng đến nhu cầu quốc tế đối với hàng sản xuất tại Trung Quốc. Nhu cầu toàn cầu suy yếu khiến hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc giảm mạnh, làm tăng thêm mối lo ngại về khả năng phục hồi tăng trưởng của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trong năm nay.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, kim ngạch xuất nhập khẩu tháng Năm ở mức 501,19 tỷ USD, giảm 6,2% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó xuất khẩu giảm 7,5% xuống 283,5 tỷ USD, mức giảm mạnh nhất kể từ tháng Một, trong khi nhập khẩu giảm 4,5% xuống 217,69 tỷ USD, qua đó đẩy thặng dư thương mại giảm 16,1% xuống 65,81 tỷ USD.

Tính chung trong 5 tháng đầu năm, tổng giá trị kim ngạch xuất nhập khẩu của Trung Quốc giảm 2,8% so với cùng kỳ năm 2022 xuống 2.440 tỷ USD.

Ngoại trừ xuất khẩu sang Nga duy trì đà tăng ấn tượng 114,3%, xuất khẩu của Trung Quốc sang các thị trường chủ chốt đều giảm mạnh. Trong số ba thị trường xuất khẩu quan trọng hàng đầu của Trung Quốc, xuất khẩu sang ASEAN trong tháng Năm giảm 15,9% so với cùng kỳ năm ngoái, đánh dấu lần đầu tiên sụt giảm kể từ tháng 5/2020. Xuất khẩu sang Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) lần lượt giảm 18% và 7% so với cùng kỳ năm 2022, trong đó riêng xuất khẩu sang Đức giảm đến 8,3%. Tương tự, xuất khẩu sang Nhật Bản ghi nhận mức giảm 9,8% trong tháng Năm. Ngoài ra, hoạt động xuất khẩu sang châu Phi và Mỹ Latinh cũng cùng chung tình trạng đi xuống.

Về tình hình xuất khẩu các mặt hàng chủ chốt, xuất khẩu nhôm chưa gia công (nhôm nguyên chất) và các sản phẩm từ nhôm giảm 42,1% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi xuất khẩu đất hiếm giảm 32,3%, còn xuất khẩu thép nguyên liệu giảm 20%. Điểm sáng trong bức tranh xuất khẩu tháng Năm của Trung Quốc chính là kim ngạch xuất khẩu ô tô (bao gồm khung gầm), với mức tăng ấn tượng 123,5%, xuất khẩu tàu  với mức tăng 23,5% và xuất khẩu dầu thành phẩm với mức tăng 18,4% so với cùng kỳ năm 2022.  

Giới phân tích cho rằng, có ba nguyên nhân chính khiến xuất khẩu của Trung Quốc sụt giảm. Một là, hoạt động xuất khẩu của nước này chịu ảnh hưởng từ xu thế sa sút của các nền kinh tế bên ngoài, đặc biệt khi tốc độ tăng trưởng của các nền kinh tế phát triển như Mỹ, châu Âu… suy giảm rõ rệt, khiến nhu cầu nước ngoài hiện nay nhìn chung yếu. Điều này được thể hiện tương đối rõ nét trong tháng Năm.

Hai là sau khi trải qua đỉnh dịch, vào tháng 5/2022, xuất khẩu của Trung Quốc tăng 16,9% so với cùng kỳ năm trước đó, khiến cơ sở so sánh của tháng Năm năm nay cao hơn nhiều, qua đó hạ thấp tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của tháng Năm so với cùng kỳ năm ngoái.

Ba là thị phần xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đã giảm tương đối nhanh trong thời gian gần đây, khi Mỹ chuyển sang nhập khẩu nhiều hơn từ thị trường châu Âu và Bắc Mỹ. Nguyên nhân đằng sau diễn biến này là sự phục hồi mạnh mẽ của nhóm hàng hóa tiêu dùng lâu bền và có giá trị cao trong cơ cấu hàng hóa nhập khẩu của Mỹ. Điều này cũng gây ảnh hưởng nhất định đối với xuất khẩu tổng thể của Trung Quốc.  

Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế toàn cầu tiếp tục ảm đạm và môi trường lãi suất cao hiện nay chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, đà suy giảm xuất khẩu của Trung Quốc được dự báo sẽ tiếp diễn trong thời gian tới, từ đó tác động tiêu cực đến tình kinh tế tổng thể của cả năm. Sau kết quả tăng trưởng không như kỳ vọng của quý I, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) liên tục suy yếu và hoạt động xuất khẩu giảm sút trong những tháng gần đây là những chỉ báo cho thấy nền kinh tế Trung Quốc sẽ tiếp tục có một năm đầy sóng gió.  

Ngọc Phi (TH)