VinVentures: Những biến động lớn trong đầu tư startup Việt Nam năm 2024

Những biến động lớn nào trong đầu tư startup Việt Nam đã diễn ra trong năm 2024 vừa qua. Ảnh minh họa

VinVentures, quỹ đầu tư công nghệ được sáng lập bởi tỷ phú Phạm Nhật Vượng cùng Tập đoàn Vingroup, chính thức ra mắt vào ngày 28/10. Quỹ hiện quản lý tổng tài sản lên tới 150 triệu USD, trong đó 100 triệu USD là danh mục đầu tư đã được Vingroup xây dựng trước đó, và 50 triệu USD còn lại sẽ được giải ngân trong khoảng 3 đến 5 năm tới.

Bà Lê Hàn Tuệ Lâm, hay còn được biết đến với tên gọi “Shark Tuệ Lâm” sau khi tham gia chương trình Shark Tank Việt Nam mùa 6, hiện đang đảm nhiệm vị trí Giám đốc Điều hành của VinVentures.

Mới đây, VinVentures đã công bố Báo cáo Ngành Công nghệ, mở đầu bằng những nhận định về tình hình kinh tế Việt Nam trong năm 2024, đặc biệt nhấn mạnh vào sự tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế nhờ vào các sáng kiến của Chính phủ. Phần nội dung chính của báo cáo đi sâu vào các xu hướng quan trọng trong ngành công nghệ, những thay đổi trong bức tranh đầu tư, các thương vụ đáng chú ý và phân tích chuyên sâu về thị trường.

Tổng giá trị các thương vụ cho các startup Việt Nam trong năm 2024 đạt khoảng 308 triệu USD

Theo đó, báo cáo chỉ ra rằng “mùa đông gọi vốn” vẫn đang tiếp diễn trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam, do căng thẳng địa chính trị và kinh tế nhiều biến động khiến các nhà đầu tư trở nên thận trọng.

Tổng giá trị các thương vụ cho các startup tại Việt Nam trong năm 2024 đạt khoảng 308 triệu USD, giảm 30% so với năm 2023 và là năm thứ 4 liên tiếp con số này sụt giảm. Số lượng thương vụ giảm nhẹ từ 77 xuống còn 75.

Dù giá trị đầu tư chung sụt giảm, năm 2024 ghi nhận sự chuyển dịch quan trọng trong các lĩnh vực đầu tư. Đặc biệt, Agritech và Foodtech nổi lên như những ngành dẫn đầu, chiếm 27,6% tổng giá trị đầu tư, một bước nhảy vọt từ mức 1% năm 2023. Thành công này phần lớn nhờ vào thương vụ 70 triệu USD của Techcoop – startup cung cấp giải pháp công nghệ toàn diện cho nông dân, bao gồm truy xuất nguồn gốc, hỗ trợ tài chính và cải tiến năng suất.

Bên cạnh đó, Fintech – lĩnh vực từng dẫn đầu về giá trị đầu tư, hiện chỉ chiếm 10% tổng số vốn, giảm đáng kể so với các năm trước. Tuy nhiên, ngành này vẫn duy trì được sức hút với các nhà đầu tư nhờ sự phát triển của các giải pháp tài chính mới như ví điện tử tích hợp quản lý tài chính cá nhân và các dịch vụ tín dụng dành cho phân khúc khách hàng chưa được khai thác.

Tổng giá trị và số lượng thương vụ đầu tư vào các startup tại Việt Nam từ năm 2016 đến 2024. Nguồn: VinVentures. (Cột màu đỏ: Tổng giá trị; Đường kẻ màu ghi: Số lượng thương vụ)

Mảng SaaS (dịch vụ ứng dụng phần mềm) và Proptech (công nghệ bất động sản) tiếp tục nằm cuối bảng xếp hạng cùng với Blockchain, tương tự xu hướng năm 2023. Chỉ có duy nhất 1 thương vụ trong ngành Proptech tại Việt Nam năm 2024 là startup Wesale nhận số vốn không được tiết lộ từ Hitseries Capital.

Phân tích kỹ hơn về lý do Proptech đứng cuối bảng, báo cáo của VinVentures chỉ ra rằng mặc dù đây là lĩnh vực tiếm năng, sự phát triển vẫn bị hạn chế do tốc độ hồi phục chậm của thị trường bất động sản, sự do dự của người dùng và chi phí cao, liên quan đến các công nghệ tiên tiến. Thị trường Proptech tại Việt Nam dự kiến trị giá hơn 1,4 tỷ USD vào năm 2029, CAGR khoảng 18,7%.

Các ngành khác như logistics, thương mại điện tử, và ESG (môi trường, xã hội, quản trị doanh nghiệp) cũng chứng kiến những xu hướng tích cực. Logistics, với thương vụ 30,3 triệu USD của Be Group, cho thấy tiềm năng từ các mô hình tối ưu hóa chuỗi cung ứng và giao nhận hàng hóa. ESG, tuy là lĩnh vực còn non trẻ, cũng thu hút sự chú ý nhờ các dự án như Nami Energy – startup năng lượng tái tạo nhận được 10 triệu USD tài trợ.

Xu hướng nhà đầu tư tập trung vào các startup có tiềm năng

Báo cáo của VinVentures về các thương vụ đầu tư vào các startup lớn nhất năm 2024 chỉ ra rằng 9 thương vụ hàng đầu đã chiếm khoảng 60% tổng giá trị của tất cả các khoản đầu tư. Điều này phản ánh xu hướng thị trường hiện nay, khi các nhà đầu tư tập trung vào các startup có tiềm năng tăng trưởng đột phá rõ rệt, thay vì phân tán vốn vào nhiều công ty nhỏ.

Một ví dụ điển hình là Techcoop, không chỉ nổi bật với giá trị thương vụ lớn nhất mà còn thể hiện sự quan tâm ngày càng tăng đối với lĩnh vực công nghệ nông nghiệp – một lĩnh vực có khả năng tạo ra tác động lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Việt Nam vẫn duy trì vị thế là một điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư quốc tế, nhờ vào sự ổn định của nền kinh tế và chính sách mở cửa. Các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam tham gia, chẳng hạn như CPTPP và RCEP, đã góp phần nâng cao vị thế của quốc gia trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời mang lại những lợi thế cạnh tranh đáng kể. Chính phủ cũng đang nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh, cắt giảm rào cản pháp lý và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Tuy nhiên, thị trường đầu tư vào startup tại Việt Nam cũng đang phải đối mặt với không ít thử thách. Bối cảnh "funding winter (mùa đông gọi vốn)" toàn cầu khiến các nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn, đòi hỏi các startup phải chứng minh rõ ràng về tính khả thi và tiềm năng lợi nhuận. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp mới cũng cần đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về ESG, điều này không chỉ yêu cầu nguồn lực tài chính lớn mà còn đòi hỏi chuyên môn sâu rộng.

Logistics, với thương vụ 30,3 triệu USD của Be Group, cho thấy tiềm năng từ các mô hình tối ưu hóa chuỗi cung ứng và giao nhận hàng hóa

Ba yếu tố quan trọng tác động đến quyết định đầu tư trong năm 2025

Báo cáo của VinVentures về xu hướng năm 2025 chỉ ra ba yếu tố quan trọng tác động đến quyết định đầu tư. Thứ nhất, lãi suất cao sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư, khiến các nhà đầu tư tập trung vào các tài sản an toàn và có lợi nhuận ổn định, thay vì những cơ hội mạo hiểm.

Thứ hai, xu hướng phát triển bền vững sẽ chiếm ưu thế trong chiến lược kinh doanh năm 2025. Điều này xuất phát từ sự thay đổi trong nhu cầu của người tiêu dùng, các quy định ngày càng nghiêm ngặt và sự thay đổi trong yêu cầu của các nhà đầu tư. Các công ty tập trung vào các sáng kiến về “xanh hóa”, năng lượng tái tạo và các chiến lược ESG sẽ thu hút sự quan tâm lớn hơn và nhiều nguồn vốn đầu tư.

Cuối cùng, xu hướng chuyển hướng ưu tiên lợi nhuận thay vì tăng trưởng sẽ trở thành trọng tâm. Trong bối cảnh các điều kiện đầu tư trở nên khắt khe hơn, các nhà đầu tư sẽ tập trung vào những doanh nghiệp có khả năng tạo ra lợi nhuận bền vững, với mô hình chi phí hiệu quả và chiến lược kinh doanh ổn định. Các startup cần chuyển hướng từ việc chỉ tập trung vào tăng trưởng mạnh mẽ sang việc đảm bảo sự ổn định tài chính và hoạch định rõ ràng con đường đạt được lợi nhuận.